Ռասմուսենի զեկույցը. Հայաստանին ԵՄ թեկնածուի կարգավիճակ առաջարկելն անդառնալի կդարձնի նրա շրջադարձը դեպի Արևմուտք

Արմինֆո. Հայաստանը շրջվում է դեպի Արևմուտք, և ԵՄ-ը շահագրգռված է աջակցել նրա այդ շրջադարձին։ Այդ մասին ասվում է «ԵՄ-Հայաստան հարաբերությունների խորացում. ավելի շատ Եվրոպա Հայաստանում՝ ավելի շատ Հայաստան Եվրոպայում» զեկույցում, որը հրապարակվել է Դանիայի նախկին վարչապետ եւ Հյուսիսատլանտյան դաշինքի նախկին գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի գլխավորած "Հայաստանի բարեկամների ցանց" բարձր մակարդակի խմբի կողմից:

Ընդ որում, 18 էջանոց զեկույցում նշվում է, որ այդ հարցում հաջողության հասնելու համար ԵՄ-ը և Հայաստանը պետք է զգալի երկարաժամկետ ռազմավարական պարտավորություններ ստանձնեն ռեսուրսների, անվտանգության ոլորտում համագործակցության, առևտրային հարաբերությունների և քաղաքական փոխգործակցության առումով: "Հիմա եկել է համարձակ քայլերի պահը՝ տեսնելու "ավելի շատ Եվրոպա Հայաստանում և ավելի շատ Հայաստան Եվրոպայում" ։ Ի վերջո, Հայաստանին ԵՄ թեկնածուի կարգավիճակ առաջարկելը կհամապատասխանի այդ հանրապետության ռազմավարական վերակողմնորոշմանը եւ նրա շրջադարձն անդառնալի կդարձնի: Բայց, որպեսզի այդ առաջարկն իմաստ ունենա, ԵՄ-ն իր աշխարհաքաղաքական պարտավորությունները պետք է ամրապնդի Հայաստանին իրական, էական աջակցությամբ։ Եվ, ոչ վերջին հերթին ՝ Ռուսաստանի արձագանքին դիմակայելու նպատակով", - նշում են զեկույցի հեղինակները, հավելելով, որ կանխատեսում են ԵՄ-Հայաստան հարաբերությունների բարելավմանն աստիճանական մոտեցում, որի վերջնական նպատակը Հայաստանի անդամակցությունն Է Եվրամիությանը։

Միևնույն ժամանակ, զեկույցում նշվում է, որ ԵՄ-ի կողմից Հայաստանին թեկնածուի կարգավիճակ շնորհելուն զուգընթաց Երևանն ու Բրյուսելը պետք է վերանայեն և թարմացնեն գոյություն ունեցող Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության շուրջ համաձայնագիրը (CEPA)՝ հարաբերությունների բարելավման նպատակով: Զեկույցի հեղինակների համոզմամբ, նորացված CEPA-ն պետք է նպաստի Հայաստանի կայունության բարձրացմանը եւ Ռուսաստանից նրա կախվածության նվազեցմանը, հատկապես, այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են անվտանգությունը, էներգետիկան եւ առեւտուրը:

"Հավելվածները պետք է թարմացվեն և ընդլայնվեն, ներառյալ ազատ առևտրի ապահովումը ծառայությունների որոշակի հատվածներում, ինչպես՝ ՏՏ: Եվ հենց որ Հայաստանը հասնի կայունության համարժեք մակարդակի, ԵՄ-ը պետք է ընդլայնի տնտեսական կապերը Հայաստանի հետ Խորը և համապարփակ ազատ առևտրի գոտու (DCFTA) շուրջ բանակցությունների միջոցով: Դա էլ ավելի կօգնի Հայաստանին փոխել իր ռազմավարական կողմնորոշումը, հատկապես, տնտեսության մեջ, և Հայաստանը մոտեցնել ԵՄ-ին ։ Զուգահեռաբար Հայաստանը պետք է դուրս գա Ռուսաստանի գլխավորած Մաքսային միությունից և, ի վերջո, ընդհանրապես լքի Եվրասիական տնտեսական միությունը", - հավելում են նյութի հեղինակները։

Միաժամանակ ընդգծվում է, որ դեպի Արևմուտք Հայաստանի շրջադարձը ներառում է ռիսկեր և ծախսեր, և Երևանում լավ հասկանում են, թե որքան բարձր են դրույքները։ "ԵՄ-ի համար ամենաուղղակի առաջնահերթությունը պետք է լինի աջակցությունը Հայաստանին՝ ռազմավարական առումով խոցելի ոլորտներում "անվտանգության ցանց" ստեղծելու հարցում։ ԵՄ-ը պետք է անվտանգության ոլորտում համագործակցություն առաջարկի, մասնավորապես, Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամի եւ բարելավված սահմանային վերահսկողության միջոցով, որպեսզի օգնի Հայաստանին դիվերսիֆիկացնել իր անվտանգության ճարտարապետությունը: Դա կամրապնդի Հայաստանի կայունությունը ինչպես Ադրբեջանի կրկնակի հարձակման, այնպես էլ Ռուսաստանի հիբրիդային հարձակման դեմ։

Միևնույն ժամանակ, ԵՄ-ը պետք է ուժեղացնի աջակցությունը Հայաստանին՝ բարձրացնելու նրա կայունությունը և նվազեցնելու կախվածությունը Ռուսաստանից, հատկապես, առևտրի, պարենային և էներգետիկ անվտանգության ոլորտներում", - հավելել են զեկույցի հեղինակները։

Միաժամանակ, ընդգծվում է, որ "Հայաստանը հայտնվել է վտանգավոր աշխարհաքաղաքական իրավիճակում և պետք է անցնի նուրբ սահման։ Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքը, Թուրքիայի հետ փակ սահմանները, կախվածությունը Ռուսաստանից և հիբրիդային գրոհները զգալի ճնշում են գործադրում Հայաստանի ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված կառավարության և, ընդհանուր առմամբ, հասարակության վրա: "Սակայն վարչապետ Փաշինյանի կառավարությունը ռազմավարական որոշում է կայացրել դիվերսիֆիկացնել Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը և ավելի սերտ գործընկերություն կառուցել Արևմուտքի և այլ համախոհ գործընկերների հետ։ Ունենալով հասարակության ուժեղ մանդատ ՝ Փաշինյանի կառավարությունը խորացնում է կապերն Արևմուտքի հետ. սառեցնում է հարաբերությունները Ռուսաստանի գլխավորած Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) հետ և հեռացնում Հայաստանը հետխորհրդային Անկախ պետությունների համագործակցությունից (ԱՊՀ)։ Ավելին, երկիրը վավերացրել է Հռոմի ստատուտը, ԱՄՆ-ի հետ համատեղ զորավարժություններ է կազմակերպում Հայաստանում և քաղաքական փոխգործակցություն Ուկրաինայի հետ՝ տարբեր մակարդակներում ։ Հայաստանը նաև քայլեր է ձեռնարկել դեպի Ռուսաստան պատժամիջոցների շրջանցմամբ առևտրի վերահղումը սահմանափակելու ուղղությամբ։ Հայաստանն այդ քայլերը ձեռնարկում է հավասարակշռված և վճռական՝ իր անկախությունը հաստատելու համար։ ԵՄ - ի հետ հարաբերությունների ամրապնդումն այդ շրջադարձի հիմնարար նպատակն է", - ասվում է զեկույցում: Նաեւ նշվում է, որ Հայաստանը տարածաշրջանի միակ ժողովրդավարական երկիրն է և միակ երկիրը, որն ունի հստակ և վճռական արևմտյան հետագիծ:

Նաեւ արձանագրվում է, որ Ռուսաստանից Հայաստանի կախվածության նվազումը կփոխի ուժերի դասավորությունը Հարավային Կովկասում՝ հօգուտ ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Եվրոպայի։ Զեկույցում ընդգծվում է, որ առանցքային դերակատարները, առաջին հերթին, Միացյալ Նահանգները, նույնպես կոչված են վճռորոշ դեր խաղալու դեպի Արևմուտք Հայաստանի  շրջադարձին աջակցելու գործում: