Երկուշաբթի, 18 Սեպտեմբերի 2023 11:14

Արմինֆո.Ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը վերլուծել է Անդրկովկասում տեղի ունեցող վերջին զարգացումները և անդրադարձել այդ տարածաշրջանում Թուրքիայի նպատակներին:

 

Փորձագետը փաստել է, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի առաջնորդներին առաջարկել է քառակողմ հանդիպում անցկացնել՝ քննարկելու հին էթնոքաղաքական հակամարտության կարգավորման հեռանկարները:

 

<Փոխանցել ենք նման առաջարկ: Այսինքն, ես՝ ինքս, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Ես ասել եմ՝ եկեք հանդիպենք, միասին քննարկենք այն քայլերը, որոնք պետք է արվեն", - Էրդողանի խոսքերը մեջբերել է ռուս փորձագետը ։

 

<Արդյո՞ք կարելի է Էրդողանի այդ նախաձեռնությունը դիտարկել որպես նոր բան Անկարայի քաղաքականության մեջ: Թե՞ այն միանգամայն տրամաբանական է Կովկասյան տարածաշրջանում Թուրքիայի նախորդ բոլոր գործողությունների համատեքստում։ Մոսկվայի համար նման ակտիվացումից որոշակի ռիսկեր կան, թե՞ ամեն ինչ ընթանում է ըստ պլանի։ Ես կփորձեմ առաջարկել մի քանի բանավիճային թեզ>, - հավելել է Մարկեդոնովը:

 

Փորձագետը կարծում է, որ "ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից" հետո Անկարան երկակի զգացողություն ուներ ։ Նրա խոսքով ՝ կշեռքի մի նժարին իր ռազմավարական դաշնակցի ռազմական հաղթանակն էր, ընդ որում, հաղթանակը հիշեցնում էր եթե ոչ նոկաուտ, ապա ծանր նոկդաուն։ "Ընդ որում, հենց թուրք քաղաքական գործիչները, դիվանագետներն ու զորահրամանատարները ոչ պակաս ներդրում են ունեցել ադրբեջանական success story-ում։ Տարածաշրջանային ստատուս քվոն կոտրվեց նրանց վճռորոշ դերակատարմամբ՝ առանց թե Ռուսաստանի, թե Արևմուտքի բացահայտ աջակցության։ Բայց կշեռքի մյուս նժարին այն էր, որ նրանք չկարողացան վերափոխել իրենց հաջողությունը (այն, ինչ Վասիլի Կլյուշևսկին անվանում էր "խաղաղության հաղթանակ" պատերազմի հաղթանակից հետո) ։ Նրանց դրամարկղի կողքով անցել են և խաղաղարարությունը, և հրադադարի և տարածաշրջանի վերականգնման մասին հայտարարությունները ։ Ավելին, Մոսկվայի բացառիկությունը շատ առումներով ճանաչել է և Արևմուտքը, և Իրանը ։ Անկարան փորձում էր մերթ վերակենդանացնել կիսամեռ երեք գումարած երեք ձևաչափը, մերթ ակնարկել, որ առանց իիրեն տարածաշրջանում հնարավոր չէ կառավարել, բայց մեծ մասամբ այդ ամենը մնում էր ընթերցողների և հեռուստադիտողների համար", - կարծում է փորձագետը։

 

Միաժամանակ, նա կարծում է, որ այսօր իրավիճակն այլ է։ Նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ Հայաստանը թույլ է և բարոյալքված, Արևմուտքն ու Ռուսաստանը Լեռնային Ղարաբաղի հարցում մրցակցում են ոչ պակաս, քան Մերձդնեստրի կամ Աբխազիայի առնչությամբ։ «Սակայն, միևնույն ժամանակ, Մոսկվան շատ ավելի ուժեղ է կախված է Անկարայից և ադրբեջանա-թուրքական տանդեմից՝ քան մինչև 2022 թվականը։ Այսպես ասենք, քաղաքական-տնտեսական իմաստով Թուրքիայի կարծիքի հետ պետք է ավելի շատ հաշվի նստել, քան մեկ-երկու տարի առաջ։ Արևմուտքին Կովկասն առանց Ռուսաստանի շատ է պետք, բայց այդ գործն աութսորսինգ անել ՆԱՏՕ - ի գծով իրենց, թեկուզև անհարմար, դաշնակցին Վաշինգտոնն ու Բրյուսելը չէին առարկի>, - համոզված է ռուս քաղաքագետը։

 

Միևնույն ժամանակ, նա կոչ է արել չմոռանալ, որ մինչև 2022 թվականը գոյություն ուներ, ըստ էության, Ղարաբաղի շուրջ բանակցությունների բացառիկ ձևաչափ ՝ ռուսականը (Մինսկի խումբը կիսաուշակորույս վիճակում էր ՝ այդպես էլ չհաղթահարելով 2020 թվականի իրադարձությունների հարվածը) ։

 

<Բայց այսօր դրանք երեքն են, Ռուսաստանն զզգալիորեն կորցրել է իր բացառիկությունը: Այս բոլոր փաստերը Թուրքիայի օգտին են խաղում։ Եվ նրա համար մեղք կլիներ չօգտվել վերը թվարկված հանգամանքներից։ Պատրանքներ պետք չեն, Արևմուտքի հետ ոչ մի վեճ Էրդողանին չի դարձնի ռուսամետ խամաճիկ կամ Մոսկվայի համակիր, նա սովոր է և սիրում է առաջնորդի դերեր, իսկ նրա հավակնություններն անհաշիվ են։ Հետևաբար, Թուրքիայի առաջնորդը վարելու է բացառապես իր խաղը, որի վերջնական նպատակը լինելու է պայքարը Կովկասում խաղաղության համար։ Բնականաբար, յուրաքանչյուր խաղաղություն միշտ հեղինակ ունի, և Թուրքիայի նախագահը ցանկանում է դրան տալ "իր հնչեղ անունը", - կարծում է Մարկեդոնովը։

 

Միևնույն ժամանակ, նա կարծում է, որ այդ ամենը խոսում է, ընդհանուր առմամբ, օրակարգի և, մասնավորապես, Ռուսաստանի համար խնդիրների բարդացման մասին։ <Ստիպված ենք լինելու շատ բանի նայել այլ կերպ, ավելի նրբորեն, ավելի ռացիոնալ, ավելի հաշվարկված: Հասկացալ, որ մեզ համար այդքան անհրաժեշտ և շահավետ <բազմակենտրոնությունը> կարող է շրջվել ուրիշների կողմից և ոչ այնքան մեր ուղղությամբ: Ավելի քիչ հանրայնություն՝ ավելի շատ էություն, ավելի քիչ բառեր՝ ավելի շատ գործս, ավելի քիչ երազանք, ավելի շատ՝ նախագծային որոշակիություն, ավելի քիչ PR հատուկ էֆեկտներ՝ ավելի շատ բովանդակություն: Հասկանալով, որ մեր մրցակից ընկերը մյուս կողմից նույնպես մրցակիցներ ունի", - ամփոփել է Մարկեդոնովը: