Հինգշաբթի, 17 Օգոստոսի 2023 14:18

Արմինֆո.Հայոց պետականության առավել սուր խնդիրն ու սպառնալիքը արդիական իշխանության խնդիրն է, որի ակտիվությունը հանգեցնում է Հայաստանի և հայոց պետականության համար աղետալի հետևանքների: Այդ մասին Facebook-ի իր էջում գրել է քաղաքական գիտությունների դոկտոր, ազգային անվտանգության ոլորտի փորձագետ, Արցախի ԱԳ նախարարի նախկին խորհրդական Հրաչյա Արզումանյանը՝ ներկայացնելով տպավորությունները ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում Լեռնային Ղարաբաղի հումանիտար ճգնաժամի վերաբերյալ լսումներից:

 

Քաղաքագետի կարծիքով ՝ Հայաստանում տեղի է ունեցել արտաքին և ներքին միջավայրի միջև սահմանների ջնջում, երբ անհնար է և, պարզապես, սխալ սահման գծել և տարբերակել ներքին և արտաքին միջավայրն ու քաղաքականությունը: Սա, ըստ Արզումանյանի, Հայաստանի արդիական իշխանության "փայլուն" ձեռքբերումն է, որը Հայաստանը կանգնեցրել է ամբողջովին արտաքին կառավարման տակ գտնվող "անկումային պետության" վերածվելու եզրին:

 

Նրա կարծիքով, անհրաժեշտ է հրաժեշտ տալ այն հույսին, որ իշխանությունը կսթափվի և գոնե ինքնապահպանման զգացումից ելնելով կսկսի վարել հայկական ինքնիշխան քաղաքականություն, այլ ոչ թե ներկայացնել և իրացնել ուժի կենտրոնների շահերը, առաջին և վերջին հերթին ՝ ՌԴ-Թուրքիա ռազմավարական դաշինքի։

 

Այսպիսով, ըստ նրա, Հայաստանում արդիական իշխանության փոփոխությունը դառնում է հայ ժողովրդի ամենաառաջնային խնդիրը։ Այս հետեւությունը բացառապես իշխանության վաստակն է, որը կարողացել է իրավիճակը հասցնել այս վիճակին՝ էքզիստենցիալ ռազմական սպառնալիքների ֆոնին։

 

Փորձագետը ցավով նշում է, որ այսօր կարելի է խոսել հայկական իշխանության և էքզիստենցիալ սպառնալիքների միջև դրական հետադարձ կապի մասին: Հայկական իշխանությունների գործողությունները սաստկացնում են սպառնալիքները ՝ ուղիղ հարվածի տակ դնելով հենց իշխանական ինստիտուտները, պետական ինքնիշխանությունն ու հայոց պետականությունը ։ "Թե որքանով է դա արվում գիտակցաբար, և որքանով է դա ոչ կոմպետենտության, հիմարության, գաղափարական և հոգեբանական վերաբերմունքի հետևանք, երկրորդական է, քանի որ ձեռք բերված էֆեկտներն ամեն դեպքում կործանարար են Հայաստանի և հայ ժողովրդի համար", - նշում է Արզումանյանը:

 

Նրա համոզմամբ ՝ ներկայիս հայկական իշխանությունը ոչնչացնում է հայոց պետականությունը ՝ ունենալով միայն մեկ նպատակ. իրեն իշխանության մեջ պահելը: Հենց այդ նպատակով էլ իշխանությունն անում է ամեն ինչ, որպեսզի բացառվի հայ հասարակության և ժողովրդի համախմբումը էքզիստենցիալ սպառնալիքների առջև ։ "Հաց ու տեսարաններ" ՝ հասարակությանը զբաղեցնելու, ինքնապահպանման զգացումը քնեցնելու և Հայաստանի փրկության համար համախմբումը բացառելու համար ։ Աշխարհի պես հին է և գործում է անխափան: "Հացը" երկնքից ընկավ, ավելի ճիշտ ՝ "ոչ մի տեղից" հայտնվեց ուկրաինական պատերազմի և ՌԴ ակտիվ բնակչության արտագաղթի շնորհիվ, այդ թվում՝ դեպի Հայաստան։ Իսկ տեսարանները կազմակերպվում են նոն-ստոպ ռեժիմով։

 

Միևնույն ժամանակ, արդիական իշխանության փոփոխության անհրաժեշտությունը հանգեցնում է մի շարք փոխկապակցված և բարդ մարտահրավերների և խնդիրների, որոնք պահանջում են առանձին վերլուծություն, որտեղ, առաջին հերթին, պետք է պատասխանել այն հարցին, թե "ով" կարող է դառնալ դերակատար, ով իր վրա կվերցնի այս խնդրի լուծումը ։ "Ինձ համար ակնհայտ է, որ դա կլինի ոչ թե քաղաքական, այլ հասարակական և ազգային գործիչ, որը կկարողանա իր շուրջը համախմբել հայ հասարակությանը երկրի պաշտպանության և պետական ինքնիշխանության փրկության խնդիրների շուրջ ՝ "տեխնոկրատների կառավարության" (պրոֆեսիոնալների, այլ ոչ թե քաղաքական գործիչների) ստեղծման միջոցով։

 

Բայց ինչպես կարելի է դրան հասնել, ինչպես անջատել Նիկոլ Փաշինյանին իշխանությունից ՝ առանց պետական ինստիտուտները փլուզելու և Հայաստանը քաոսի մեջ մտցնելու՝ արտաքին ռազմական էքզիստենցիալ սպառնալիքների ֆոնին, - հարց է տալիս փորձագետը ։ Սա չափազանց բարդ խնդիր է ՝ հաշվի առնելով, որ Հայաստանի վարչապետին շրջապատում և պաշտպանում են Հայաստանի/Արցախի նախկին ղեկավարները, բանակի, ԱԱԾ-ի, ՆԳՆ-ի գեներալները,  ԱԳՆ-ի, դատախազության ղեկավարները, գերագույն դատավորները և այլն:

 

Հետևաբար, միայն որոշելով, թե ով և ինչպես է լուծելու իշխանության խնդիրը Հայաստանում, կարելի է խնդիր դնել հայ հասարակության համախմբման, որը բավական փորձառու է, որպեսզի այն հնարավոր լինի մոլորցնել երևակայական օրակարգերով, ռուսական/թուրքական փորձանոթների փոխնակ առաջնորդներով։ Հասարակությունը ոտքի է  ելնում, եթե նրա վստահությունը կարող է շահել ազգային առաջնորդը, ով հստակ հասկանում է, թե ինչպես է Հայաստանը դուրս գալու աղետից՝ հստակ և հակիրճ ձևակերպելով իր տեսլականը ։ Նման առաջնորդի ի հայտ գալը կլինի հայ հասարակության ինքնակազմակերպման և էմերջենցիայի գործընթացների արդյունք, որոնք հանգեցնում են "ոչ մի տեղից" նոր որակի ծնունդի ՝ որպես համակարգային դինամիկայի արդյունք։

 

Միևնույն ժամանակ, վերլուծաբանը կարծում է, որ առավել սուր արտաքին սպառնալիքը ռուս - թուրքական ռազմավարական դաշինքն է, որը շարունակում է գործել հայ ժողովրդի և հայոց պետականության նկատմամբ: Եվ բոլորովին պատահական չէ, որ ՌԴ-ի և Ադրբեջանի դիրքորոշումները ՄԱԿ-ի ԱԽ նիստում ամբողջությամբ համընկել են ։ Այս համատեքստում Ադրբեջանը պետք է դիտվի որպես պրոքսի երկիր, որի միջոցով ՌԴ/Թուրքիան իր շահերն են իրականացնում տարածաշրջանում։ "Ադրբեջանը որպես ինքնուրույն քաղաքականություն վարող անկախ պետություն դադարել է գոյություն ունենալ, եւ Հայաստանը պետք է բոլոր ասպարեզներում դիմակայի ուժի կենտրոններին, այլ ոչ թե փոքր պետությանը", - համոզված է վերլուծաբանը: Սա, նրա կարծիքով, իր բնույթով ասիմետրիկ առճակատում է, որում ներուժի և հնարավորությունների քանակական անհավասարությունը պետք է հավասարակշռվի որակով ։ Պետք է դադարել նայել Ադրբեջանին, բայց կենտրոնանալ ՌԴ-ի ու Թուրքիայի վրա, որոնք Հայաստանին թշնամի են նշանակել։ Արզումանյանն այս համատեքստում համոզված է, որ Հայաստանը բավականին լավ շանսեր ունի դաշնակցային հարաբերություններ կառուցելու Արևմուտքի երկրների, առաջին հերթին, Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի և այլոց հետ: Սակայն՝ իշխանափոխությունից հետո։