Շուշանիկ Ասատրյան. "Այն, ինչ բառերով չեմ կարող ասել, վերածում եմ կադրի, այն, ինչ դուրս է տեսողականից, դառնում է գրականություն"

Արմինֆո. Արդյո՞ք կարելի է գրականություն համարել բանավոր կերպով մամլած լուսանկարչական կադրերը, երբ յուրաքանչյուր էջում գտնում ես վարպետորեն լուսանկարչական ապարատին ընդամենը մեկ մատնազարկով դրոշմված բնապատկերների, դիմանկարների վառ պատկերներ, լույսի ու ստվերի խաղերի հերթագայություն, խոշոր ռակուրսներ, համայնապատկերային տեսարաններ: Երիտասարդ գրող Շուշանիկ Ասատրյանի կարծիքով՝ նման գիրը, կամ, այսպես ասենք, տեսանելի գրականությունը, հնարավոր է, ապագայում դառնա գրաքննադատների, գրականագետների ուսումնասիրության առարկա ՝ որպես առանձին գրական ոճ:

Հետևելով սիրված գրողի՝ լուսանկարիչ Խուլիո Կորտասարի (արգենտինացի գրող, բանաստեղծ, 1914-1984 - խմբ.) օրինակին, որին կարելի է համարել այդ ոճի ամենավառ ներկայացուցիչներից մեկը, լուսանկարիչ, նախկին լրագրող Շուշանիկ Ասատրյանը որոշում է կայացրել հրատարակել իր պատմվածքների գիրքը, որոնք գրել է մի քանի տարի շարունակ՝ պրոֆեսիոնալ լուսանկարչությամբ զբաղվելուն զուգընթաց:

Նրա գիրքը ներկայացվել է ավանդական և արդեն միջազգային դարձած Գրքի երևանյան փառատոնի շրջանակներում: Ասատրյանի առաջին աշխատանքի համար որպես վերնագիր է ծառայել ժողովածուում տեղ գտած պատմվածքներից մեկի վերնագիրը՝ "Ափից ներս"։ Հետաքրքիր է, որ սա գրքի ամենակարճ պատմվածքն է, որի կենտրոնում մարդն է՝ իր ճակատագրով, արժեքներով և կեղծ արժեքներով, իդեալներով և կեղծ իդեալներով:

Այդուհանդերձ, ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում Շուշանիկ Ասատրյանը խոստովանել է, որ մարդուն չի համարում բարձրագույն արժեք, այլ, ավելի շուտ, նրան հավասարեցնում է բնության մյուս բոլոր տարրերին:

"Ես կարծում եմ, որ մարդը ոչնչով ավելի լավը չէ ծառից, մրջյունից, թռչունից և այլն: Մենք բոլորս հավասար ենք: Եթե սովորական է համարել, որ մարդն արարող էակ է, որը կարող է ինչ-որ բանից ստեղծել որեւէ բան, ապա նույն կերպ կարող է վարվել, օրինակ, թռչունը, որը բույն է շինում իր եւ իր ձագերի համար:  Յուրաքանչյուրը յուրահատուկ է, խելացի իր բնույթով, իր ֆունկցիոնալությամբ", - ասել է երիտասարդ հեղինակը։

Ընդհանուր առմամբ, նա նշել է, որ իր պատմվածքները կարճ են՝  ինչպես լուսանկարչի մատնազարկ. "տեսա՝ հավերժացրեցի ու առաջ անցա", որտեղ գլխավոր կադրերից մեկում տարբեր իրավիճակներում հայտնված մարդու արարքներն են:

Խոսելով գրքի վերնագրի մասին՝ հեղինակն ընդգծել է, որ այստեղ առկա է բառախաղ: "Ինչու՞ ընտրեցի հենց այդ վերնագիրը։ Քանի որ հենց մարդու ձեռքում է իր ճակատագիրը, նրա ափին կարելի է կարդալ նրա ճակատագիրը: Ու, նաեւ, "ափ" բառը հայերենում այլ իմաստ եւս ունի՝ "եզր, ցամաք": Չէ որ գրքում ես հաճախ իմ հերոսներին տանում եմ տարբեր ճանապարհներով՝ մի ափից մյուսը", - պատմել է Ասատրյանը։

Ընդ որում, նա ընդգծել է, որ ինչպես կյանքում, այնպես էլ գրականության մեջ անհանդուրժող է ինչ-որ կեղծ, արհեստական բանի նկատմամբ ։ "Ինձ դուր չի գալիս, երբ մարդիկ գրում են մի բանի մասին, որի մասին պատկերացում չունեն։ Ես գրում եմ այն, ինչ տեսնում եմ, զգում եմ, ապրում եմ։ Օրինակ, ես երբեք չէի գրի լեռան մասին, եթե երբեք դրա վրա բարձրացած չլինեի", - նշել է գրողը։

Ուշագրավ է, որ "Ափից ներս" ժողովածուում տեղ գտած պատմվածքներն Ասատրյանը գրել է 19 տարեկանից՝ 7 տարի շարունակ, չմտածելով այն մասին, որ մի օր վերջիններս գրական խոսքի կվերածվեն: Միայն մեկ ստեղծագործություն ("Համո" պատմվածքը - խմբ.) երիտասարդ հեղինակը պատրաստ էր հրատարակել մի օր, երբ գար հարմար ժամանակը: Բայց հեղինակավոր մարդկանց, այդ թվում ՝ գրականագետների խոսքերը, գնահատականն ու հավատը խթան հանդիսացան նման լուրջ քայլի համար ։ Շուշանիկը խոստովանում է, որ այսօր վերընթերցելով "Համո" պատմվածքը, մտովի շնորհակալություն է հայտնում ինքն իրեն՝ այն բանի համար, որ ժամանակին կարողացել է գրել մի բան, որն իր համար հիմք է ծառայել շարունակել ստեղծագործել գրական դաշտում:

"Ո՞վ եք ձեզ ավելի շատ զգում, լուսանկարիչ, թե՞ գրող" հարցին Ասատրյանը պատասխանել է. "Այն, ինչ բառերով չեմ կարող ասել, վերածում եմ կադրի, այն, ինչ դուրս է տեսողականից, դառնում է գրականություն"։

Նշենք, որ "Ափից ներս" գիրքը լույս է տեսել 300 տպաքանակով և ներառում է 13 պատմվածք: Աշխատության խմբագիրն էր "Գրանիշ" հրատարակչության գլխավոր խմբագիր Հասմիկ Հակոբյանը: Գրքի հրատարակմանը ֆինանսական աջակցություն է ցուցաբերել EasyPay ընկերությունը՝ կորպորատիվ սոցիալական պատասխանատվության ծրագրերի շրջանակներում: