Արմինֆո. ՄՄՀՊԻ-ի Միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի Եվրաատլանտյան անվտանգության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովը վերլուծել է Եվրասիական եռանկյունու երկրների քաղաքականությունը՝ Ադրբեջան - Իսրայել-Իրան:
Փորձագետն արձանագրել է, որ մարտի վերջին չորեքշաբթի ճրը Ադրբեջանի ԱԳՆ ղեկավար Ջեյհուն Բայրամովն այցելել է Իսրայել։ Նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ նախարարը շնորհակալություն է հայտնել հրեական պետությանը՝ Ադրբեջանին և նրա տարածքային ամբողջականությանը ցուցաբերած հետևողական աջակցության համար: Իր հերթին՝ Բայրամովի իսրայելցի գործընկեր էլի Քոենը (ի դեպ, հայտնի հետախույզի լրիվ անվանակիցը) "պատմական" է անվանել Թել Ավիվում դեսպանատուն բացելու պաշտոնական Բաքվի որոշումը:
"Երկու նախարարների հանդիպմանը սպասելիորեն արձագանքեց Իրանը։ Իսլամական Հանրապետության ԱԳՆ խոսնակ Նասեր Քանանին մարտի 31-ին դեմ է արտահայտվել "սիոնական ռեժիմի" մեքենայություններին և Ադրբեջանը ոչ բարեկամական պետության վեերածելու անթույլատրելիությանը: Ինչի՞ վրա արժե ուշադրություն դարձնել: Պաշտոնական Թեհրանը նմանատիպ դեպքերում փորձում է կովկասյան պետություններից ինչ-որ կերպ հանել պատասխանատվությունը ։ Ադրբեջանը ներկայացվում է որպես "սիոնական դավադրության" օբյեկտ (ընդ որում, հատուկ ընդգծվում են իրանցիների եւ ադրբեջանցիների վաղեմի պատմամշակութային կապերը), իսկ Վրաստանը՝ որպես ԱՄՆ-ի եւ Արեւմուտքի վատ ազդեցության տակ հայտնված երկիր", - նշել է Մարկեդոնովը։
Միեւնույն ժամանակ, փորձագետն ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ Իրանի եւ Ադրբեջանի հարաբերություններն այսօր լավագույն ժամանակները չեն ապրում: "Մինչև օրս չեն հանդարտվում հույզերն ու կրքերը՝ 2023 թվականի հունվարի 27-ին Թեհրանում ադրբեջանական դեսպանատան վրա հարձակումից հետո։ Որպես հետեւանք, ԶԼՄ-ներում եւ սոցիալական ցանցերում բազմաթիվ ենթադրությունների եւ "սցենարների" ի հայտ գալն այն մասին, որ Կովկասում եւ Մերձավոր Արեւելքում ձեւավորվում են նոր "աշխարհաքաղաքական առանցքներ", իսկ Բաքուն եւ Թել Ավիվը կհայտնվեն նույն նավակում՝ Թեհրանի դեմ", - կարծում է քաղաքագետը։
Նա ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ մի քանի տարի առաջ հայտնի SIPRI "ուղեղային կենտրոնը" հրապարակել է իր հաշվարկները, որոնց համաձայն, 2015-2019 թթ. ընդհանուր ռազմական ներմուծման հարվածային և պաշտպանական համակարգերի 60 տոկոսը Ադրբեջանը ձեռք է բերել Իսրայելից:
Ընդ որում, նա հարց է տվել, թե արդյոք այդ տվյալները բավարար են Եվրասիական աշխարհաքաղաքական տախտակի վրա ֆիգուրները հստակ դասավորելու համար։
Մարկեդոնովի խոսքով՝անվիճելի է, որ հրեական պետությունում ադրբեջանական դեսպանատան բացումը, ինչպես նաև առաջին դեսպան Մուխթար Մամադովին հավատարմագրերի հանձնումը խորհրդանշական մեծ նշանակություն ունեցող իրադարձություններ են:
"Բայց գերագնահատել դրանց "պատմականությունը", այնուամենայնիվ, պետք չէ ։ Այն տրամաբանորեն բխում է հետխորհրդային շրջանում Բաքվի և Թել Ավիվի փոխհարաբերությունների ողջ դինամիկայից ։
Սակայն պետք է չմոռանալ, որ Ադրբեջանն իր իսրայելամետ գծի հետ միասին պահպանում է Պաղեստինի հետ հարաբերությունների բարձր մակարդակը։ Թել Ավիվում դեսպանատան բացումը և Բայրամովի հանդիպումը Քոենի հետ հայտնվել են տեղեկատվական ուշադրության կենտրոնում։ Միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանի ներկայացուցչական գրասենյակի բացման և Մահմուդ Աբբասի հետ այդ երկրի արտգործնախարարի հանդիպման մասին լուրերը ստվերում են մնացել Ռամալլայում: Մինչդեռ, Բաքուն նախկինում էլ սերտ կապեր է պահպանել Պաղեստինյան վարչակազմի հետ, ՄԱԿ-ում քվեարկել է նրան դիտորդ պետության կարգավիճակ տալու օգտին: Եվ Ադրբեջանի ներսում հասարակական մտայնությունները այդ երկրի իշխանությունները միշտ հաշվի են առել։ Եվ ինչ դժվարություններ էլ առաջանային ավելի վաղ իրանական ուղղությամբ (իսկ դրանք քիչ չէին), ձգտում էին "կարմիր գծերը" չանցնել", - հավելել է ռուս քաղաքագետը։
Նրա խոսքով, ընդհանրապես, հետխորհրդային Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը կառուցվում է ոչ թե ինչ-որ դաշինքների մեջ մտնելու հիման վրա, այլ ընտրովի գործընկերության միջոցով: "Սա ընտրություն չէ Արևմուտքի և Ռուսաստանի, Իրանի և Իսրայելի միջև, այլ դիվանագիտական դիվերսիֆիկացիա։ Նույն կերպ, ի դեպ, գործում են նաև Բաքվի գործընկերները։ Եվ, հաստատ, Ադրբեջանի իշխանությունները չեն սիրում, որ իրենց օգտագործեն իրենց աշխարհաքաղաքական կոմբինացիաներում ։ Չէ որ Արևմուտքն առաջին անգամ չէ, որ հայացքն ուղղում է դեպի Բաքու՝ հայացքներ ունենալով Իրանի, իսկ այժմ նաև Ռուսաստանի վրա։ Բայց ադրբեջանական իշխանությունները, նույնիսկ, "երկրորդ Ղարաբաղից" հետո չգնացին Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետության ճանաչմանը։
Սև-սպիտակ տոնայնություններ սիրում են իրենց թույլ տալ մեծ տերությունները։ Միջինները և փոքրերը նախընտրում են կիսատոոնայնություններն ու նրբությունները: Այդպես ավելի հեշտ է գոյատևել այս "խելագար աշխարհում"", - ամփոփել է նա։