Երկուշաբթի, 23 Հունվարի 2023 22:53

Արմինֆո. Հայաստան տեխնիկական դիտորդական առաքելություն ուղարկելուն Բրյուսելի համաձայնությունը էական գործոն է տարածաշրջանում և կարող է լինել Արևմուտքի՝ տարածաշրջանի գործերին և ղարաբաղյան կարգավորման խնդրին վերադառնալու առաջին իրական քայլը։

1in TV-ի հետ հարցազրույցում նման միտք է հայտնել այս օրերին Չեխիայում գտնվող ռուս վերլուծաբան, Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի հարցերով փորձագետ Իվան Պրեոբրաժենսկին։

 

"Նման առաքելության ի հայտ գալը տեղեկատվության համաեվրոպական աղբյուրի ի հայտ գալն է, ընդ որում, հաստատված, որին վստահում են եվրոպական երկրների բոլոր արտաքին քաղաքական գերատեսչությունները, եւ որը չի կարելի անտեսել։ Հասկանալի է, որ առաքելությունը պետք է չափավորի տեղեկատվությունը և համաձայնեցնի այն Բրյուսելի հետ, որպեսզի Եվրամիության կողմից հարկադրված միջամտություն չհրահրի, եթե հանկարծ ԵՄ-ն այդ պահին պատրաստ չլինի միջամտել։ Բայց, այնուամենայնիվ, սա շատ էական գործոն է, որը ԵՄ-ն վերադարձնում է ղարաբաղյան կարգավորմանը, քանի որ, բացի Ֆրանսիայից, եվրոպական գրեթե բոլոր երկրները հեռացել են տարածաշրջանից։ Եվ, չնայած, այսպես կոչված, Մինսկի խմբին, Ֆրանսիան վերջին տարիներին, ըստ էության, կարգավորման հարցում առաջնություն է տվել Ռուսաստանին, և բոլորը համաձայնել են դրան։ Իսկ Արեւմուտքը, Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վատթարացմանը զուգընթաց, ավելի ու ավելի քիչ էր պատրաստ միջամտել նրա գործերին։ Փաստորեն, սա առաջին քայլն է եվրոպացիների ավելի լուրջ եւ, ամենակարեւորը, տեխնիկական մակարդակով վերադարձի ուղղությամբ", - նշել է վերլուծաբանը։ Նա ընդգծել է, որ Հայաստանում տեխնիկական առաքելության աշխատանքը կարեւոր է նաեւ այն առումով, որ անհրաժեշտության դեպքում այն կարող է աճել եւ ներկայության այլ ձեւեր ընդունել:

 

Միեւնույն ժամանակ, խոսելով Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավար Արարատ Միրզոյանի եւ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգի հանդիպման մասին, վերլուծաբանը կարծիք է հայտնել, որ այդ հանդիպումից մեծ սպասելիքներ պետք չէ ունենալ՝ այն առումով, որ Հայաստանի կողմից հարցումն ակնհայտ է եւ հասկանալի, սակայն Հայաստանը, ընդսմին, դաշինքի անդամ չէ եւ չի կարող հույս ունենալ, որ ՆԱՏՕ-ն լուրջ օգնություն կցուցաբերի: "Ավելին, ես կարծում եմ, որ ստեղծված իրավիճակում ՆԱՏՕ-ն, նույնիսկ, չի մասնակցի խաղաղապահ զորակազմի բաղադրիչին, եթե այդ մասին խոսք գնա։ Հիմա ՆԱՏՕ-ն այլ խնդիրներ ունի, Ուկրաինայի հետ կապված խնդիրներ։ Աջակցության ընդհանուր խոսքեր կարող են լինել, Թուրքիային՝ որպես ՆԱՏՕ-ի անդամի, ոչ պաշտոնական ահազանգեր նույնպես կարող են լինել, բայց դա առավելագույնն է, ինչ կարելի է ակնկալել այս իրավիճակում", - նշել է Պրեոբրաժենսկին։ Ընդ որում, նա հիշեցրել է, որ Թուրքիան արդեն վաղուց անտեսում Է Հյուսիսատլանտյան դաշինքի բյուրոկրատական ղեկավարության ցանկացած ոչ պաշտոնական ահազանգ։ Նման հանդիպումները, նրա խոսքով, չեն կարող լուրջ ազդեցություն ունենալ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի քաղաքական որոշումների կայացման վրա։ Շարունակելով միտքը, թե ինչով է պայմանավորված այն հանգամանքը, որ ՆԱՏՕ - ի ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինայի տարածաշրջան կատարած այցի ժամանակ, որտեղ նրա հետ Հայաստանում հանդիպել է Փաշինյանը, Իսկ Ադրբեջանում ՝ միայն արտգործնախարար Բայրամովը, վերլուծաբանը նշել է, որ Ադրբեջանը վստահ է, որ իր թիկունքում կանգնած է Թուրքիան՝ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիր, որը բավական ազդեցիկ է կազմակերպության ներսում, բավական ինքնուրույն է ռազմական և արտաքին քաղաքական որոշումներ կայացնելիս։ Ըստ այդմ ՝ Բաքուն չի կարող մերժել ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցչի այցը, բայց, միևնույն ժամանակ, չի ձգտում հանդիպել նրա հետ բարձր մակարդակով՝ փորձելով այդ կերպ ցույց տալ իր իրական վերաբերմունքը նման շփումներին։ Բաքուն ցանկանում է ասել, որ պատրաստ է տեխնիկական համագործակցության գնալ ՆԱՏՕ-ի հետ, սակայն չի պատրաստվում քննարկել իր քաղաքական եւ ռազմական նախագծերը, այդ թվում ՝ Հայաստանի եւ Ղարաբաղի վերաբերյալ։ "Ադրբեջանի հարցում արդյունք ստանալու համար հանդիպում պետք է անցկացնել Անկարայում", - ընդգծել է վերլուծաբանը, նշելով, այնուամենայնիվ, որ ՆԱՏՕ-ի ներսում կան երկրներ, որոնք հանդես են գալիս Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի նկատմամբ ճնշումը դադարեցնելու եւ Լեռնային Ղարաբաղի շրջափակումը վերացնելու օգտին: Այս երկրների առաջնագծում Ֆրանսիան է։

 

Այդ առնչությամբ վերլուծաբանն ընդգծել է, որ Ֆրանսիայի դերը ՆԱՏՕ-ի ներսում բավական մեծ է։ Եվ պետք է հաշվի առնել, որ որպես միջուկային տերություն ՝ Ֆրանսիան ԵՄ - ից Մեծ Բրիտանիայի դուրս գալուց հետո միաժամանակ ներկայացնում է նաև ողջ Եվրամիությունը ։ <Բացի այդ, ֆրանսիական բանակը մշտապես մասնակցում է ցածր ինտենսիվության մարտական գործողություններին: Սա բանակ է, որը պարբերաբար մասնակցում է բարդ խաղաղապահ գործողություններին, հիմնականում Աֆրիկայում, և, համապատասխանաբար, այն ի վիճակի է մասնակցել ևս մեկ նման խաղաղապահ գործողության, եթե դրա մասին որոշում կայացվի ։ Կարևոր ներքին գործոնն այն է, որ Ֆրանսիան միայն նախագահ Նիկոլա Սարկոզիի օրոք դարձավ ՆԱՏՕ-ի լիարժեք ռազմական անդամ։ Եվ դեռ պետք է հասկանալ, արդյոք Ֆրանսիան պատրաստ է ՆԱՏՕ-ից կամ ԵՄ-ից առանձին ռազմական որոշում ընդունել։ Ես կարծում եմ, որ, ցավոք, դեռ պատրաստ չէ, նաև Ֆրանսիայի նախագահն այն ծանրակշիռ քաղաքական գործիչը չէ, ով կարող էր ինքնուրույն որոշում կայացնել այդ մասին", - ասել է վերլուծաբանը։

 

Քաղաքագետը համոզմունք է հայտնել, որ այժմ պետք է դիմակայել Լեռնային Ղարաբաղի շրջափակմանը։ "Սա սկզբունքային հարց է, քանի որ հիմա ոչ ոք պայմանական ժամանակահատվածում ՝ շաբաթներ, ամիսներ, չի պատրաստվում միջամտել իրավիճակին և չունի այդպիսի ռեսուրսներ։ Եվ ամբողջ ուշադրությունը սևեռված է Ուկրաինայում ռազմաքաղաքական իրավիճակին՝ գարնանն սպասվող էսկալացիայի տեսանկյունից։ Միայն այն բանից հետո, երբ պարզ կլինի, թե ինչով կավարտվի այս նոր բախումը, պարզ կդառնա, թե արդյոք շահագրգիռ կողմերը կունենան լրացուցիչ ռեսուրսներ ինչ-որ այլ խնդիրներ լուծելու համար, այդ թվում ՝ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը", - նշել է Պրեոբրաժենսկին։