ԱԳ նախկին փոխնախարար. Արցախի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքից Հայաստանի հրաժարվելը հավասարազոր է ագրեսորի խարանին

Արմինֆո. Ինքնորոշման իրավունքից Հայաստանի հրաժարվելը նշանակում է, որ նա ագրեսորի խարան է դնում իր վրա՝ դրա բոլոր վտանգավոր հետևանքներով։ Այդ մասին այսօր՝ նոյեմբերի 9-ին, ընդդիմադիր ուժերի կազմակերպած քննարկումների ժամանակ հայտարարել է ՀՀ ԱԳ նախկին փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը։

Նդ որում, նա հիշեցրել է, որ միջազգային իրավունքի հիմքում ՄԱԿ-ի կանոնադրությունն է, որը միջազգային հիերարխներում նման է պետության սահմանադրությանը։ "Այսինքն, եթե ինչ-որ կետ հակասում է սահմանադրությանը, ապա պետք է գործի սահմանադրությունը։ Նույն կանոնը կիրառելի է նաև ՄԱԿ-ի կանոնադրության նկատմամբ։ Սա կարևոր է այն տեսանկյունից, որ ի սկզբանե Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հենց սկզբից եղել են միմյանց հակասող երկու դիրքորոշումներ՝ հայկական և ադրբեջանական։ Հայկական կողմը շեշտը դրել է ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի, իսկ ադրբեջանական կողմը ՝ տարածքային ամբողջականության վրա", - փաստել է նա։

Ընդ որում, Հայաստանի նախկին փոխարտգործնախարարը նկատել է, որ հայ հասարակության շրջանում սխալ կարծիք կա, որ "ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի" եւ "տարածքային ամբողջականության" սկզբունքները համարժեք են: Այս առնչությամբ նա ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ ՄԱԿ-ի կանոնադրության մեջ ազգերի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքը գերակայում է։

"Կազմակերպության նպատակների մասին ՄԱԿ-ի կանոնադրության 2-րդ կետի 1-ին հոդվածում ասվում է. "ազգերի միջև զարգացնել բարեկամական հարաբերություններ ժողովուրդների իրավահավասարության և ինքնորոշման սկզբունքի նկատմամբ հարգանքի հիման վրա, ինչպես նաև ձեռնարկել այլ համապատասխան միջոցներ համընդհանուր խաղաղության ամրապնդման համար":

Մինչդեռ, ինքնորոշման մասին խոսվում է կանոնադրության երկրորդ հոդվածի արդեն չորրորդ կետում, որտեղ թվարկվում են այն սկզբունքները, որոնց համաձայն կարելի է հասնել ՄԱԿ-ի կանոնադրության առաջին հոդվածում նշված նպատակներին.  «ՄԱԿ-ի Բոլոր անդամները ձեռնպահ են մնում իրենց միջազգային հարաբերություններում ուժի սպառնալիքի կամ ուժի կիրառումից ինչպես ցանկացած պետության տարածքային անձեռնմխելիության կամ քաղաքական անկախության դեմ, այնպես էլ Միավորված ազգերի նպատակների հետ անհամատեղելի որևէ այլ եղանակով: Այսինքն, եթե մենք խոսում ենք կրկին միջազգային իրավունքի մասին, ապա տարածքային ամբողջականության սկզբունքը պետք է ծառայի ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի նպատակին։ Այսինքն, առնվազն, չի կարող հակադրվել դրան", - ընդգծել է Քոչարյանը։

Միեւնույն ժամանակ, դիվանագետն ընդգծել է, որ ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքից պետության հրաժարվելը աղետալի հետեւանքներ կունենա իր համար կոնֆլիկտային իրավիճակում: "Տեղի ունեցել կոնֆլիկտ, հազարավոր զոհեր, վիրավորներ, ավերածություններ. ո՞վ է պատասխանատու դրա համար։ Եթե խնդիրը վերաբերում է ինքնորոշմանը, ապա ստացվում է, որ ագրեսորն Ադրբեջանն է, որն, ի պատասխան Արցախի ինքնորոշման իրացված իրավունքի, դիմել է ուժային քաղաքականության։ Սկզբում դա դրսեւորվեց բռնի տեղահանություններով, զանգվածային ջարդերով՝ Բաքվում, Սումգայիթում եւ այլն, իսկ հետո վերածվեց լայնածավալ ռազմական ագրեսիայի ինքնորոշված Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ", - նկատել է Հայաստանի ԱԳ նախկին փոխնախարարը։

Նրա խոսքով, իսկ եթե հիմք ընդունենք տարածքային վեճը, ապա Հայաստանի համար շատ դժվար կլինի պաշտպանվել "ագրեսորի" խարանից։ "Եթե Հայաստանն ինքնակամ հրաժարվում է ինքնորոշումից, իջեցնում է նշաձողը, դա ոչ այլ ինչ է, քան այն, որ նա իր վրա ագրեսորի խարան է դնում", - ասել է Քոչարյանը:

Այդ առնչությամբ դիվանագետն անդրադարձել է իրադարձությունների նման զարգացման հետևանքներին ։ Իսկ դա հետևյալն է. "Ագրեսորը պետք է պատժվի"։ Քոչարյանն այդ կապակցությամբ բերել է միջազգային պրակտիկայում ագրեսոր երկրների նկատմամբ կիրառված պատիժների օրինակներ։ "Կիրառված պատիժների թվում են. բնակչության բռնի արտաքսումը ինչպես տուժած պետության տարածքից, այնպես էլ սեփական տարածքից, եթե այն որպես պատիժ փոխանցվել է տուժած կողմին։ Սա՝ առաջին։ Երկրորդը տարածքների փոխհատուցումն է։ Երրորդը պատերազմական տուգանքներն են", - ասել է նա ՝ որպես նշված կետերի օրինակ բերելով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքներով Գերմանիայի օրինակը ։

Ընդ որում, դիվանագետը փաստել է, որ փոխհատուցման ժամկետներ չկան, և ստացվում է, որ եթե դու հայտնվել ես ագրեսորի կարգավիճակում, ապա, փաստորեն, ընդմիշտ մնում ես այդ խարանի հետ։

Որպես մեկ այլ կետ նա նշել է պաշտպանական բնույթի սահմանափակումները, որոնք կիրառվում են այդ պետության նկատմամբ։ Քոչարյանն արձանագրել է, որ դրանից կտուժի բանակը, ռազմարդյունաբերական համալիրը, սպառազինության գնումների ոլորտը և այլն։

"Հինգերորդը պաաատերազմական հանցագործների հայտնաբերումն ու պատժումն է, նրանց պատասխանատվության ենթարկելը։ Վեցերորդը պետության ներքին կյանքի վերահսկողությունն է, որպեսզի ռևանշիզմն այլեւս գլուխ չբարձրացնի", - ասել է նա։

Վերջում հայտնի դիվանագետը ևս մեկ անգամ փաստել է, որ Արցախի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքից Հայաստանի հրաժարվելը համարժեք է ագրեսորի խարանին, և ավելին, «եթե ուշադիր նայենք, կտեսնենք, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը իրենց բոլոր գործողությունները տանում են նրան, որպեսզի Հայաստանը պատասխանատվության ենթարկվի հենց որպես ագրեսոր: Եվ, դժբախտաբար, այդ գործընթացում նրանց աջակցում են Հայաստանի գործող իշխանությունները»։

"Հայաստանի վարչապետը 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության տակ իր ստորագրությամբ, որտեղ նշված է, որ Հայաստանը տարածքներ է վերադարձնում Ադրբեջանին, երկրին ագրեսորի կարգավիճակ է շնորհել։ Եվ հիմա տարբեր ուղղություններով այդ ողջ պատմությունը շարունակվում է", - եզրափակել է Քոչարյանը։