Արմինֆո. Արցախի, նույնիսկ, ԽՍՀՄ-ում ունեցած կարգավիճակի ներկայիս մերժումը 1994 թվականից ի վեր Հայաստանի և Արցախի ղեկավարության որդեգրած քաղաքականության օրինաչափ արդյունքն էր։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել պաշտպանության և անվտանգության ոլորտի փորձագետ Հրաչյա Արզումանյանը։
"Հենց այդ քաղաքականությունը հանգեցրեց հայ ժողովրդի մասնակցությանը 44-օրյա պատերազմին՝ միջազգային մեկուսացման և ռազմական դաշնակիցների բացակայության պայմաններում։ Այդ ագրեսիայի արդյունքում Հայաստանը կորցրեց Արցախի և Սյունիքի չափազանց կարեւոր տարածքները։ Եվ այսօր հայ ազգը հայտնվել է Ցեղասպանության շարունակման և 19-րդ դարի վերջի ու 20-րդ դարասկզբի թուրքական մեթոդներով արցախցիների բնաջնջման վտանգի առաջ", - համոզված է նա։
Գործող հայկական իշխանությունների համաձայնությունը առաջարկվող լուծմանը, փորձագետի կարծիքով, բավական երկիմաստ դրության մեջ է դնում ԱՄՆ-ին եւ Ֆրանսիային ՝ կտրուկ նեղացնելով մանեւրելու նրանց հնարավորությունները։ Որպես հետևանք՝ նման պայմաններում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի այս երկու համանախագահներին հաջողվեց միայն Արցախի խնդիրը վերադարձնել միջազգային ասպարեզ՝ ի հեճուկս Ռուսաստանի և Թուրքիայի դիմադրությանը։
Տարածաշրջանում շահեր ունեցող ուժի կենտրոնների հենց այս գիծը, ինչպես նաև Արցախում արցախցիների ներկայության անհրաժեշտությունը՝ Արցախում Ռուսաստանի ռազմական ներկայությունն արդարացնելու համար, նրա կարծիքով, մի փոքր դադար տվեցին ստեղծված իրավիճակը իմաստավորելու համար։ Վերջինս, ըստ փորձագետի, անխուսափելիորեն հանգում է այն հետեւության, որ հայ ժողովրդին պատուհասած հերթական աղետի հետևանքները հաղթահարելու համար մասնավոր որոշումներն անհնար են։
"Այսօր մենք կանգնած ենք խորքային մարտահրավերների և սպառնալիքների առջև, որոնց սիմետրիկ արձագանքը պահանջում է Հայաստանի պետական և հասարակական-քաղաքական կուրսի լիակատար շրջադարձ։ Եվ հայկական իշխանության նույն պահվածքը հանգեցրեց արցախահայությանն այլընտրանք չթողնող խիստ էքզիստենցիալ սպառնալիքի ձևավորմանը՝ բացի Արցախի նկատմամբ սեփական ինքնիշխանության հերթական վերադարձից։ Եւ այսօր արցախցիները կանգնած են ինքնիշխան որոշում կայացնելու անհրաժեշտության առջեւ, որի հիման վրա պետք է կառուցվի հայկական նոր քաղաքականություն՝ Ստեփանակերտում եւ Երեւանում", - ընդգծել է Արզումանյանը:
Միայն այն հարցի դրական պատասխանը, թե արդյոք արցախցիներն ունեն հերթական անգամ ինքնիշխան որոշում կայացնելու իրենց իրավունքի մասին հայտարարելու և նման որոշում կայացնելու կամք, փորձագետի կարծիքով, նրանց կվերադարձնեն սեփական Հայրենիքում ապրելու իրավունքն ու հնարավորությունը։ Եվ դա պետք է արվի Միացումի ուղուն հետևելու առկա փորձի հիման վրա, որի վրա կայացվել են Արցախի պետական և քաղաքական ապագան ձևակերպող ինքնիշխան որոշումներ։ Մնացած բոլոր հարցերը՝ անվտանգության ապահովման, բանակի ամրապնդման, այդ բոլոր գործընթացներին Հայաստանի մասնակցության, ըստ Արզումանյանի, ածանցյալ են։