Հինգշաբթի, 17 Փետրվարի 2022 13:22

Արմինֆո. ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը մատնանշել է Հայաստանի անվտանգության ապահովման հարցում երեք հիմնական բաղադրիչներ. սեփական զինված ուժեր' ի դեմս բանակի, ՀԱՊԿ-ի եւ Ռուսաստանի հետ երկկողմ հարաբերություններ, որոնք ներառում են համագործակցությունը կարգավորող երեք պայմանագիր:

 

Փետրվարի 17-ին Երեւանում կայացած մամլո ասուլիսում խոսելով առաջին բաղադրիչի' բանակի մասին՝ Քոչարյանն արձանագրել է, որ Հայաստանի սեփական զինված ուժերն ի վիճակի չեն ինքնուրույն ապահովել Հայաստանի անվտանգությունը, եւ անցած տարվա ընթացքում, գործնականում, ոչինչ չի արվել զինված ուժերի մարտունակության եւ սպառազինության վերականգնման համար: Նրա խոսքով՝ դրա ապացույցի վառ օրինակ են նաև անցած տարվա իրադարձությունները Սիսիանում ։

 

"Իսկ վերջին 300-400 դոլարային լրտեսական բացահայտումը խոսում է մեր ԶՈՒ բարոյահոգեբանական վիճակի մասին։ Բանակի հաստատված բյուջեն լավատեսություն չի ներշնչում։ Կառավարությունը բանակին պատշաճ ուշադրություն չի դարձնում, և տպավորություն կա, որ այս իշխանությանը մարտունակ բանակ պետք չէ։ Անգամ երբ բարձրացնում են դատախազների թոշակները, մոռանում են սպաների մասին, որոնց պետք է խրախուսել, և դա այսօր շատ ավելի կարևոր է", - կարծում է ՀՀ երկրորդ նախագահը։

 

Երկրորդ, շարունակել է Քոչարյանը, ՀԱՊԿ-ն ու նրա գործունակությունը, ինչու նա չմիջամտեց, երբ հարձակում եղավ Հայաստանի վրա։ Նա հիշեցրել է, որ ՀԱՊԿ-ը որպես կազմակերպություն ստեղծվել է 2002 թվականին, ունի երեք վեկտոր՝ Ռուսաստան - Բելառուս, Ռուսաստան - Հայաստան եւ Ռուսաստան - Կենտրոնական Ասիա: "Մարտահրավերներն այս երեք ուղղություններով տարբեր են, շատ դեպքերում չի միմյանց հետ չեն առնչվում, սակայն, այս ամենը ամփոփված է մի կազմակերպությունում, որտեղ կենտրոնական դերը պատկանում է Ռուսաստանին, որը ուշադրության կենտրոնում է պահում բոլոր սպառնալիքները", - ասել է նա:

 

Հայաստանին գնահատական տալով ՀԱՊԿ համատեքստում՝ քաղաքական գործիչը հիշեցրել է, որ հանրապետությունն ունի 4 սահման, և այսօր հազիվ թե ինչ-որ առողջ դատող մարդ սպառնալիք սպասի Իրանի կամ Վրաստանի կողմից ։ "Մնում են երկու երկրներ՝ Ադրբեջանն ու Թուրքիան, և ակնհայտ է, որ դրանք լրջագույն սպառնալիքներ են Հայաստանի համար։ Չի կարելի հաշվի չառնել նաև այն փաստը, որ և Ադրբեջանի, և Թուրքիայի հետ ՀԱՊԿ բոլոր երկրները, բացի Ռուսաստանից, ավելի ջերմ ու բովանդակալից հարաբերություններ ունեն, քան Հայաստանի հետ՝ բոլոր ոլորտներում", - արձանագրել է ՀՀ երկրորդ նախագահը։ Նրա խոսքով, ավելին, այդ պետությունների մի մասը՝ Կենտրոնական Ասիան, Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ նույն կազմակերպությունում է գտնվում եւ անձնական շփումների մակարդակով ավելի սերտ կապեր ունեն: "Հետևաբար, մտածել, որ ՀԱՊԿ-ն կարող էր որևէ կերպ արձագանքել մեր վրա հարձակմանը, միամտություն կլիներ։ Եվ խոսքն այն մասին չէ, որ ՀԱՊԿ-ը մեռած, չաշխատող կառույց է ։ Կազմակերպությունը շատ լավ է աշխատում այնտեղ, որտեղ բոլորի շահերը համընկնում են, ինչը մենք տեսանք Ղազախստանի օրինակով։ Սա փաստ է, որի հետ մենք չենք կարող հաշվի չնստել։ Մնալ ՀԱՊԿ-ում, թե՞ ոչ։ Իհարկե, մնալ: Նախ, որովհետև չկա մի կառույց, որը կփոխարինի ՀԱՊԿ-ին, և, երկրորդ, այդ կազմակերպության շրջանակներում կան բազմաթիվ փաստաթղթեր, որոնցով ինչ-որ չափով կարգավորվում է մեր ռազմատեխնիկական համագործակցությունը Ռուսաստանի հետ",- համոզված է Քոչարյանը։ Նրա խոսքով ՝ պետք է մնալ, համագործակցել, բայց անվտանգության հարցում հույսեր չփայփայել։

 

Խոսելով երրորդ բաղադրիչի՝ Ռուսաստանի հետ համագործակցության մասին՝ քաղաքական գործիչը նշել է, որ այսօր անվտանգության հետ կապված միայն այդ գործոնն է աշխատում Հայաստանում։ "Սա գործուն հանգամանք է, բայց այս պատերազմը մի շարք խնդիրներ է բացահայտել այստեղ։ Առաջին. Ռուսաստանի հետ սահմանի բացակայությունը ցույց տվեց որոշակի սահմանափակումներ՝ կապված Ռուսաստանի միջամտության և աջակցության հետ։ Մինչ օրս պատասխան չկա, թե ինչու էին Վրաստանի օդային սահմանները փակվել ռազմական բեռնափոխադրումների համար։ Մեր իշխանությունները հաշվարկել էին դա, թե՞ նրանց համար դա էլ անակնկալ էր։ Մինչեւ հիմա ոչ մի պատասխան չկա, թե ինչու պատերազմի առաջին երկու շաբաթներին Իրանի օդային սահմանները նույնպես փակ էին: Եվ այդ երկու գործոնները զգալի ազդեցություն են ունեցել պատերազմի արդյունքների վրա", - ասել է նախկին նախագահը։ Նրա խոսքով, եթե հաշվարկել էին, որ այստեղ կարող են հնչել մի շարք մեղադրանքներ, եթե չեն հաշվարկել եւ 2020 - ի ամռանը Տավուշում կոնֆլիկտի են գնացել, դրանք այլ մեղադրանքներ են այս իշխանությունների հասցեին:

 

Քոչարյանի ասելով, Ռուսաստանի միջնորդությունը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում էապես սահմանափակում է ազատ գործողությունների Ռուսաստանի հնարավորությունները։ Եվս մեկ գործոն է Հարավային Կովկասում Թուրքիայի դերի մեծացումը։ Եվ եթե վերը նշվածը դիտարկենք մեկ համատեքստում, ապա պատկերը շատ տխուր է, կարծում է Քոչարյանը, նշելով, որ այսօր այդ մարտահրավերների չեզոքացմանն, իրավիճակի փոփոխմանն ուղղված ոչ մի լուրջ քայլ չի տեսնում։

 

Խոսելով այն քայլերի մասին, որոնք այսօր պետք է ձեռնարկվեն, Քոչարյանը նշել է այն քայլերի իրականացման անհրաժեշտությունը, որոնք թույլ կտան Հայաստանի զինված ուժերին գործել ինքնավար առնվազն կես տարի, գրեթե զրոյից ստեղծել ռազմարդյունաբերական համալիր: Հակառակ դեպքում Հայաստանը համանման մարտահրավերների առաջ կկանգնի։

 

Քոչարյանը կարծում է, որ այսօր կարեւոր է հասկանալ, թե արդյոք Հայաստանը կկարողանա ինքնուրույն կատարել այդ ծավալի խնդիրները։ "Կարծում եմ ՝ անկարող է։ Հետևաբար, պետք է հասկանալ, թե արդյոք Ռուսաստանը պատրաստ է նման բնույթի և ծավալի աջակցություն տրամադրել Հայաստանի, թե՝ ոչ ։ Վստահ եմ, որ դա հնարավոր է։ Կասկած կա նման խնդրանքի գոյության վերաբերյալ։ Կան նաև լուրջ հարցեր ՝ կապված օդային տարածքի հետ և ապագայում Հայաստանի ամբողջական շրջափակման հավանականության հետ", - ասել է նա, նշելով, որ երբեք չի բախվել այդ խնդրին և չի մտածել, որ Հայաստանը կարող է հասնել Վրաստանի հետ նման հարաբերությունների։

 

Ընդ որում, Քոչարյանը հռետորական հարց է տվել, թե արդյոք դա միակ ճանապարհն է, թե կա այլ ճանապարհ։ "Իհարկե, կա, եւ այն ինձ համար այնքան էլ հաճելի չէ։ Այդ ճանապարհը հետեւյալն է. ընդունել թուրք-ադրբեջանական սպառնալիքը որպես անհաղթահարելի և ենթարկվել դրան։ Դա էլ ճանապարհ է։ Այո: Գնալ Հայաստանի պլանաչափ աջարացման ճանապարհով։ Գիտեք, Թուրքիան կդադարի Հայաստանը ընկալել որպես խոչընդոտ իր ծրագրերիհամար միայն մի դեպքում, եթե տոտալ ազդեցություն ունենա մեր քաղաքական գործընթացների և քաղաքականության վրա։ Դա ենթադրում է, որ Թուրքիան գերիշխող դեր կունենա մեր տնտեսության մեջ և ազդեցություն կունենա մեր քաղաքական էլիտայի վրա։ Ե՞րբ է դա հնարավոր: Երբ նվազի ռուսական ազդեցությունը, որը կփոխարինվի թուրքականով։ Դա հնարավոր կլինի, եթե Հայաստանն ամբողջությամբ հրաժարվի Արցախից։ Սա նախապայմաններից մեկն է, որը կարող է գործել հայկական ուղղությամբ։ Եվ այդ քաղաքականությունը միանշանակ աջակցության կարժանանա ԱՄՆ-ի կողմից, քանի որ Արևմուտքի և ՌԴ-ի միջև այսօրվա առճակատման պայմաններում հուշում է, որ այդ ճանապարհով կարելի է վերացնել ռուսական ազդեցությունը կամ մոտեցնել Կովկասյան լեռնաշխարհին", - ասել է նա։

 

Այդ կապակցությամբ Քոչարյանը նշել է, որ այսօր Հայաստանը գնում է հենց երկրորդ ճանապարհով ։ Ըստ նրա, այս երկու ուղիների տարբերությունն այն է, որ Ռուսաստանին ձեռնտու է Հարավային Կովկասում ուժեղ գործընկեր ունենալ, եւ Հայաստանը այդպիսին էր մինչեւ վերջերս եւ գործոն էր տարածաշրջանում: "Թուրքիան շահագրգռված է չափազանց թույլ Հայաստանով ։ Հենց այդ դեպքում նա չի կարող խոչընդոտ հանդիսանալ թուրքական երկարաժամկետ նպատակներին հասնելու համար ։ Տարբերությունը Դա է", - ասել է նա, հավելելով, որ բոլոր հարցումները վկայում են նման գործընթացների նկատմամբ հայ հասարակության բացասական վերաբերմունքի մասին։ Սակայն, ըստ նրա, Վրաստանի օրինակը ցույց տվեց, թե ինչպես կարելի է կարճ ժամանակահատվածում փոխել հասարակական տրամադրությունը՝ ակտիվ քարոզչության շնորհիվ։

 

Միևնույն ժամանակ, նա նշել է, որ այստեղ խոսքը ոչ թե Ռուսաստանին հավատարմության, այլ Հայաստանի զարգացման վեկտորի, նրա ապագայի, ազգային և պետական շահերի իրացման մասին է։