Արմինֆո. Ելնելով ապրիլյան պատերազմի և մի շարք տարածաշրջանային, աշխարհաքաղաքական և գլոբալ գործոնների վերլուծությունից՝ ես կանխատեսում էի Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ նոր ագրեսիայի հնարավորություն՝ սկսած 2017 թվից։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել անկախ քաղաքական վերլուծաբան Սարո Սարոյանը։
"Ինչպես և այն ժամանակ՝ այսօր ես պնդում եմ, որ Արցախի շուրջ հակամարտությունը բնավ չի սահմանափակվում բացառապես լոկալ, եթե կուզեք, դրա մասնակիցների շահերի բախմամբ։ Այս հակամարտությունը շարունակում է ծառայել Մերձավոր արևելքում գործող ուժի կենտրոնների ռազմաքաղաքական հավասարակշռության պահպանմանը։ Ըստ այդմ, դրա վերջնական կարգավորումը երկու հակամարտող հասարակությունների կամ միջնորդների միջոցով հնարավոր չի թվում", - նշել է նա։
Այս լույսի ներքո՝ այսօր, ինչպես և հինգ տարի առաջ, վերլուծաբանը մեծ սխալ է համարում աշխարհաքաղաքական իրողություններից կտրված հայ հասարակության սնուցումը այն հայեցակարգով, որի համաձայն, հակամարտության կարգավորման գործում նրան չի բավականացնում խաղաղության ձգտում և խաղաղասիրություն: Այլ քառօրյա պատերազմը, Ադրբեջանի սանձազերծած 44-օրյա պատերազմը և սպառազինությունների շարունակվող մրցավազքը, ներքին իրավիճակը Թուրքիայում և, ամենագլխավորը, Մերձավոր արևելքում մշտական զարգացումները բոլորովին նախադրյալներ չեն ստեղծում Արցախի շուրջ հակամարտության վերջնական կարգավորման համար։
Ըստ Սարոյանի՝ սկսած դեռևս 2016 թվականի ապրիլյան պատերազմից, որն ավարտվեց Արցախի 800 հա տարածքի կորստով, պարզ դարձավ, որ Ադրբեջանի հետ խաղաղության ուղղությամբ քայլերը ՝ որպես Արցախյան հակամարտության չկարգավորված լինելու հետևանքով Հայաստանի խնդիրների հաղթահարման միջոց, ապրիորի, դատապարտված էին ձախողման։ Եվ ալիևյան ռեժիմի ագրեսիվությանն ու բացահայտ թշնամանքին ի պատասխան հնազանդության ու խաղաղասիրության դրսևորումը կարող էր հիմնավորվել կամ հայկական ղեկավարության տգիտությամբ ու ապաշնորհությամբ, կամ անձնական շահագրգռվածությամբ։
Պատասխանելով Արցախի անկախության ճանաչման միջոցով խնդրի կարգավորման հեռանկարների մասին հարցին՝ Սարոյանն այդ քայլը բավարար չի համարել։ Նրա կարծիքով ՝ հայ ժողովրդի և հայոց պետականության ազգային խնդիրների ու նպատակների արցախյան քեյսի լուծումը հնարավոր է բացառապես Հայաստանի և Արցախի միավորման շուրջ հանրաքվե անցկացնելու միջոցով։ Ինչպես դա մտածված էր 1988 թվականին սկիզբ առած "Միացում" ազգային-ազատագրական շարժման կողմից։
"Սակայն, ինչպես եւ հինգ տարի առաջ, Հայաստանում եւ Արցախում առաջվա պես չկա ոչ սեփական իրավունքների գիտակցում, ոչ էլ կամք՝ դրանց իրականացման համար։ Ինչն, ինչպես և այն ժամանակ, ակնհայտորեն դրսևորվում է իրեն քաղաքական գործիչ համարող մարդկանց ճառերում և վարքագծում։ Այն է՝ բացառապես հնազանդություն, հանդուրժողականություն և խաղաղասիրություն դրսևորելու և քարոզելու նրանց ունակության մեջ։ Վերջին 5 տարիների ընթացքում բոլորովին չփոխված թշնամու նկատմամբ", - ընդգծել է նա։
Ընդ որում, վերլուծաբանը բոլորովին չի սահմանափակում Հայաստանի, Արցախի և, ընդհանրապես, հայ հասարակության դիրքորոշումը այսօր գոյություն ունեցող իշխանության և ընդդիմության վերը հիշատակված դիրքորոշմամբ։ Հայության շրջանում, անկախ բնակության վայրից, ըստ նրա գնահատականների, գոյություն ունեն «էն» թվով մտածող, խնդրի էությունը քաջ գիտակցող, ամենատարբեր մասնագիտությունների տեր մարդիկ։ Սակայն դեռ Սերժ Սարգսյանի փեսա Միքայել Մինասյանի ժամանակներից շարունակվող հանրային օրակարգի տոտալ նենգափոխմանն ուղղված տեղեկատվական քաղաքականության արդյունքում նման մարդկանց ձայներն ու կարծիքները մնում են չլսված հասարակության շրջանում։