Չորեքշաբթի, 8 Դեկտեմբերի 2021 14:01

Արմինֆո. Լեռնային Ղարաբաղի 44-օրյա պատերազմում Հայաստանի պարտությանը հաջորդած մի շարք իրադարձություններ ցույց են տալիս, թերեւս, Անկարա-Բաքու ռազմավարական կապի աննախադեպ ամրապնդումը։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել Ռուսաստանի ԱԳՆ Մոսկվայի Միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող, "Միջազգային վերլուծություն" ամսագրի գլխավոր խմբագիր Սերգեյ Մարկեդոնովը։

 

"Այդ պատերազմում թուրքական աննախադեպ ռազմաքաղաքական միջամտությունը, իր հերթին, կտրուկ ամրապնդել է Անկարայի դիրքերն Անդրկովկասում, համապատասխանաբար, դառնալով բավականին վճռական մարտահրավեր տարածաշրջանում ՌԴ աշխարհաքաղաքական առաջատարությանը։ Եվ ահա այստեղ անհրաժեշտ է թվում վերլուծել Անկարայի շահերին Բաքվի արտաքին քաղաքականության, գործնականում, լիակատար ենթարկայության, Կովկասում, ընդհանուր առմամբ, եւ Ադրբեջանում, մասնավորապես, Մոսկվայի ազդեցությունը նվազեցնելու, ինչպես նաեւ 44-օրյա պատերազմի արդյունքների միանշանակության մասին պնդումների անբասիրության աստիճանը", - ընդգծել է նա։

 

Վերլուծաբանի գնահատմամբ, Ադրբեջանում շահերը Թուրքիան նախանշել է հենց Ադրբեջանի խորհրդայնացումից եւ շարունակել է դրանց ամրապնդման գործընթացը ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, 2007 թվականի նոյեմբերին երկարաժամկետ տնտեսական համագործակցության ծրագրի ստորագրմամբ, Ադրբեջանի ազգային անվտանգության հայեցակարգում Թուրքիայի հետ ռազմավարական համագործակցության կարեւորության արձանագրմամբ: Իսկ 2010թ. օգոստոսին կնքվել է ռազմավարական գործընկերության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագիր։

 

Այդուհանդերձ, այս ողջ ընթացքում Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը, վերլուծաբանի գնահատմամբ, պահպանել է ինքնուրույնությունը սեփական նպատակներն ու խնդիրներն առաջ մղելու գործում։ Դրա վկայությունն, ըստ նրա, Իսրայելի հետ ռազմաքաղաքական համագործակցության ընդլայնումն է ՝ Թուրքիայի և Իսրայելի միջև հարաբերությունների վատթարացման և սառեցման ֆոնին։ Իսկ 2015թ. դեկտեմբերին Սիրիայում Մոսկվայի և Անկարայի տարաձայնությունների ֆոնին Բաքուն, ամբողջությամբ Անկարայի կողմը չդառնալով, փորձել է միջնորդի դեր կատարել։

 

"Անցյալ տարվա պատերազմում Ադրբեջանի հաղթանակում առանցքային դեր է խաղացել Թուրքիայի օգնությունը. Bayraktar ԱԹՍ-ները, դրանց թուրքական օպերատորները, հետախուզական տվյալները, ռազմական հրահանգիչները։ «Եղբայր Ռեջեփին» Իլհամ Ալիևի երախտագիտության դրսեւորման օրինակներից են Թուրքիայի հետ առանց վիզայի ռեժիմի սահմանումը, Անկարային աջակցությունը Հունաստանի և Կիպրոսի հետ նրա հակամարտությունում, Իսլամաբադի հռչակագիրը և այլն: Ինչը բնավ չի նշանակում Անկարայի և Բաքվի հրաժարում սեփական գերակայություններից. 44-օրյա պատերազմի արդյունքների վերաբերյալ բոլոր երեք համատեղ հայտարարությունները ստորագրվել են առանց Անկարայի մասնակցության: Եվ Ռուսաստանի մասնակցությամբ կարգավորման ձեւաչափը համարվում է օպտիմալ եւ չի ենթադրում խաղաղապահ գործողության միջազգայնացում։ Իսկ տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացումը պետք է տեղի ունենա ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահ ծառայության, այլ ոչ թե Թուրքիայի երաշխիքներով", - ընդգծել է նա։

 

Այս ֆոնին, անցած տարվա ընթացքում Ալիևը, ըստ Մարկեդոնովի, ոչ մի անգամ թուրքական վեկտորը չի հակադրել ռուսականին՝ հրապարակավ ըստ ամենայնի ընդգծելով Վլադիմիր Պուտինի հետ կառուցողական հարաբերությունները, ինչում նրան սատարում են ոչ բոլոր ադրբեջանցիները։ Այդպիսով, Ալիևը, նրա կարծիքով, պաշտպանում է Ադրբեջանի ինքնիշխանությունը, նույնիսկ, մերձավոր Թուրքիայի հետ հարաբերություններում։ Իսկ Թուրքիայի սողացող իսլամացումը Էրդողանի թեթև ձեռքով զգուշավորություն է հարուցում աշխարհիկ Ադրբեջանում։ Վերլուծաբանը նույն կերպ է գնահատում նաև Բաքվի դիրքորոշումը Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետության ճանաչման վերաբերյալ։

 

"Հենց դրանում պետք է փնտրել Ղարաբաղի հարցով եռակողմ ձևաչափի, Ադրբեջանի ինքնուրույն էներգետիկ քաղաքականության արմատները և այլն: Այսպիսով, եղբայրության և բարեկամության մասին խոսակցությունները փոքր-ինչ տարբերվում են իրողություններնից: Նույնիսկ՝ 2020 թվականին տարածաշրջանային ստատուս քվոյի փոփոխություններից հետո: Կարծում եմ, որ Անկարայի եւ Բաքվի հարաբերություններում ամեն ինչ նման մակարդակում կմնա նաեւ ապագայում։ Դաշնակցությունը, գիտեք, բնավ չի ենթադրում շահերի բացարձակ նույնականություն ՝ ենթադրելով միայն շահերի փոխադարձ կապակցում և տարաձայնությունների նվազեցում", - ամփոփել է Մարկեդոնովը։