Արմինֆո.: Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ Հայաստանի հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի վրա ազդող բազմաթիվ, որպես կանոն, հակասական, աշխարհաքաղաքական՝ գլոբալ և տարածաշրջանային գործոններն էական անկանխատեսելիություն են հաղորդում Հարավային Կովկասի ապագային։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել ՌԳԱ ՄՏՄՀԻ գլխավոր գիտաշխատող, Կովկասագետների գիտական ընկերության նախագահ Ալեքսանդր Կռիլովը։
"Այսօր հետպատերազմյան իրավիճակը տարածաշրջանում բնութագրվում է Ադրբեջանի ուժեղացմամբ և թուրքական ազդեցության կտրուկ աճով։ Ընդ որում, Հարավային Կովկասում նոր հակամարտությունների եւ ռազմական գործողությունների սանձազերծման հավանականությունը բնավ բացառված չէ։ Ես անձամբ դա կապում եմ Ռուսաստան-Արևմուտք հարաբերությունների լարվածության հետ։ Կարծում եմ, որ դրա աճն էապես կբարդացնի տարածաշրջանում իրավիճակի կայունացման գործընթացը", - ընդգծել է նա։
Նման պայմաններում Հարավային Կովկասի ապագան, փորձագետի կարծիքով, կախված է միջազգային քաղաքականությունից, հիմնական արտաքին խաղացողների շահերից։ Եվ, իհարկե, Հայաստանի ու Ադրբեջանի ղեկավարության շրջանում խաղաղ, տարածաշրջանային զարգացման ուղիներ փնտրելու ցանկության առկայությունից։ Միակ այլընտրանքը նոր հակամարտություններն ու պատերազմներն են, ինչը, նրա կանխատեսմամբ, կհանգեցնի միգրացիայի նոր փուլի տարածաշրջանի բոլոր երկրներից։
Նշելով Հայաստանի, Վրաստանի եւ Ադրբեջանի աշխարհաքաղաքական վեկտորների հակադիր բնույթը ՝ Կռիլովն ընդգծել է ՆԱՏՕ-ին ինտեգրվելու դիմաց Վրաստանի ինքնիշխանության մի մասով վճարելու Թբիլիսիի պատրաստակամությունը: Ադրբեջանի շարունակական ինտեգրումը Թուրքիայի հետ, նրա կարծիքով, հարցեր է առաջացնում։ Մասնավորապես, Թուրքիայի կողմից Ադրբեջանի կլանման հեռանկարների առնչությամբ՝ ուղեկցող բոլոր հետևանքներով տարածաշրջանի համար։
Այս ֆոնին, Կռիլովի կարծիքով, նախորդ տարվա պատերազմից հետո Մոսկվայի հետ ռազմավարական դաշինքի խորացման և հավաքական Արևմուտքի հետ հարաբերությունների զարգացման Երևանի շարունակվող գիծը սրբագրման կարիք ունի։ Հատկապես՝ Ադրբեջանի հետ սահմանին չթւլացող լարվածության լույսի ներքո։ Նման պայմաններում 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը, ըստ նրա կանխատեսումների, կարող է կայունացնել իրավիճակը միայն կարճ ժամանակահատվածում, որից հետո տարածաշրջանը կպատի հերթական պատերազմը՝ ավելի անկանխատեսելի հետևանքներով։
Ըստ փորձագետի, Մոսկվան շարունակում է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ հարաբերությունների կարգավորումը կապել սոցիալ-տնտեսական խնդիրների լուծման, հակամարտության տարածաշրջանում հաղորդակցության ապաշրջափակման հետ: Եվ, ըստ Կռիլովի, սոցիալ-տնտեսական այս նախագծերի հաջող իրագործումը ձեռնտու է բոլորին եւ կարող է նոր հորիզոններ բացել ողջ Հարավային Կովկասի համար:
"Սակայն այդ ճանապարհին գոյություն ունի Հայոց ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը և Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի խնդիրը։ Այս երկու խնդիրների նկատմամբ Երեւանը, մի կողմից, եւ Անկարան ու Բաքուն, մյուս կողմից, իրարամերժ մոտեցումներ ունեն։ Կարևոր է նաև ընդգծել, որ ԼՂ կարգավիճակի խնդիրը լուծված չէ, և Երևանի այդ մոտեցումը կիսում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրները։ Այս ամենը միասին լրացուցիչ անորոշություն է հաղորդում Հարավային Կովկասում խաղաղության զարգացման հեռանկարներին", - ամփոփել է Կռիլովը ։