Երեթշաբթի, 1 Հունիսի 2021 14:02

Արմինֆո. Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ սահմանին առկա սրացումը հայելային արտացոլումն է այդ երկրների միջեւ դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության: Միջպետական սահմանը սահմանազատված չէ և սահմանագծված չէ, իսկ դրա ճշգրիտ կոնֆիգուրացիայի մասին դեռ պետք է պայմանավորվել։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել Ռուսաստանի ԱԳՆ Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող, "Միջազգային վերլուծություն" ամսագրի գլխավոր խմբագիր Սերգեյ Մարկեդոնովը։

 

"Նորությունն այս ամենում չճանաչված ԼՂՀ շուրջ "անվտանգության գոտու" գոյության դադարումն է՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի մարտական գործողությունների դադարեցման մասին համատեղ հայտարարության արդյունքում։ Ադրբեջանական բանակը նոր դիրքերում է։ Եւ, որպես հետեւանք, երկարատեւ միջպետական դիմակայության կարգավորման գլխավոր հարցը դարձել է ոչ թե Ղարաբաղի կարգավիճակի քննարկումը, այլ անվտանգության ապահովումը նոր առաջացած բաժանարար գծում", - ընդգծել է նա:

 

Վերջինս, ըստ վերլուծաբանի, դնում է նոր, շատ բարդ հարցեր։ Մասնավորապես, թե ինչ քարտեզներ և քաղաքական աշխարհագրություն որպես հիմք ընդունել սահմանների որոշման գործընթացում։ Նրա կարծիքով, իրավիճակը բարդացնում է ոչ միայն Երեւանի եւ Բաքվի մաքսիմալիզմը, այլեւ ԽՍՀՄ փլուզման պատմությունը հեղափոխական ճանապարհով, առանց հստակ իրավական չափանիշների եւ խիստ իրավաբանական բանաձեւերից դուրս: Վերջինս, ի թիվս այլ բաների, բարձրացնում է ևս մեկ հարց ՝ միասնական ԽՍՀՄ ժամանակներում գոյություն ունեցած անկլավների մասին։

 

Real politik-ը, ըստ Մարկեդոնովի, այսօր մեծապես որոշվում է սեփական ուժերի նկատմամբ Բաքվի վստահությամբ՝ ամրապնդված Անկարայի կողմից: Եվ, ձգտելով ամրապնդել իր հաջողությունը, Ադրբեջանն, առաջին հերթին, փորձում է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը երկրորդ պլան մղել հակամարտության խաղաղ կարգավորման շուրջ երկխոսությունում՝ արդեն Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման և սահմանագծման խնդիրների առաջադրման միջոցով։ Ընդ որում, հիմնարար սկզբունքներում ամրագրված Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը դեռ ոչ ոք չի չեղարկել։

 

Մեկնաբանելով Ռուսաստանի ներկայիս դերը այդ գործընթացներում՝ վերլուծաբանն ընդգծել է, որ Հայաստանում այն որոշակի թերահավատություն է առաջացնում։ Միևնույն ժամանակ, հիշեցնելով, որ ՌԴ միակողմանի դիրքորոշումն անմիջապես կբացահայտի Ղարաբաղում նրա խաղաղապահ առաքելության քննադատներին՝ ընդհուպ դրա անհապաղ դադարեցման պահանջները։ Այս լույսի ներքո՝ ներկայիս պայմաններում Մոսկվայի հաշվեկշումը նա գնահատում է որպես խիստ քաղաքական անհրաժեշտություն, որը կպահպանվի, առնվազն, մինչեւ հատուկ դեպք։ Սակայն Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանների խաղաղ սահմանագծման ձգտումը, նրա կարծիքով, բնավ չի բացառում Ռուսաստանի կոշտ արձագանքը վատթարագույն սցենարի դեպքում։

"Այո, մենք տեսնում ենք, որ Հայաստանում սոցհարցումները փաստացի հավասարեցրել են հայերի համակրանքը Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի նկատմամբ։ Սակայն, Ֆրանսիան մինչ օրս Հայաստանին չի առաջարկել որեւէ նոր բան, որը դուրս գար "հիմնարար սկզբունքների" շրջանակներից։ Մինչդեռ, Ռուսաստանն այսօր ներկա է հակամարտության տարածաշրջանում իրապես և միանգամայն շոշափելի է որպես խաղաղապահ, որպես Հայաստանի ռազմական դաշնակից և որպես Ադրբեջանի կարևոր գործընկեր։ Եվ միակողմանի դիրքորոշում չի դրսեւորում՝ ի տարբերություն Թուրքիայի", - ընդգծել է նա։

 

Այս լույսի ներքո Մարկեդոնովը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սահմանների սահմանագծումը գնահատում է որպես խնդիրներից մեկը՝ Անդրկովկասում նոր պատերազմի կանխմանն ուղղված Ռուսաստանի կարեւորագույն նպատակի իրագործման ճանապարհին: Այսպիսով, ըստ նրա կանխատեսումների, օպտիմալ արդյունքի հասնելու նպատակով Մոսկվան ամեն կերպ կփորձի խուսափել լարվածությունից որեւէ մեկի հետ հարաբերություններում: Եվ, առնվազն, չդառնալ դրա նախաձեռնողը։

 

Մայիսի 20-ին ՀՀ նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանի փեսա Միքայել Մինասյանը հայտարարել է, որ ՀՀ վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը համաձայնել է սահմանազատման նոր սկզբունքների եւ տարածքային զիջումների՝ Հայաստանի տարածքից ադրբեջանական զորքերի դուրս բերման դիմաց: Ի հավաստումն ՝ նա համացանցում զետեղել Է եռակողմ փաստաթուղթ, որը, նրա պնդումների համաձայն, գտնվում է համաձայնեցման փուլում։ Նույն օրը խորհրդարանում ելույթի ժամանակ Փաշինյանը հաստատել է համացանցում հրապարակված փաստաթղթի իսկությունը, հայտարարելով, որ պատրաստվում է այն ստորագրել, "քանի որ համաձայնագիրն ամբողջությամբ համապատասխանում է Հայաստանի շահերին": Մինչդեռ, Բաքվում այդ փաստաթուղթը կապում են Արցախի՝ որպես Ադրբեջանի մի մասի ճանաչման հետ ։