Արմինֆո.Իրանի նախագահի հատուկ դեսպանորդ Աբբաս Արաքչիի այցի երեւանյան շեշտադրումները, իմ կարծիքով, որոշիչ նշանակություն կունենան ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ Թեհրանի նախաձեռնությունների իրականացման հեռանկարներում: ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել "Վալդայ" միջազգային քննարկումների ակումբի գիտական տնօրեն Ֆյոդոր Լուկյանովը։
Հոկտեմբերի 27-ին արտգործնախարար Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը հաղորդել էր, որ Իրանը կազմել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերջնական կարգավորման ծրագիր, որը կներկայացվի օրերս եւ կիրականացվի ավելի ուշ Մոսկվայում եւ Երեւանում: Զուգահեռաբար Իրանի նախագահի հատուկ դեսպանորդ, փոխարտգործնախարար Աբաս Արաքչին այց է կատարում Ռուսաստան, Ադրբեջան, Հայաստան և Թուրքիա՝ ղարաբաղյան հակամարտությունը լուծելու համար։
"Թեհրանի նման նախաձեռնողականության պատճառներն ակնհայտ են։ Դա սեփական անվտանգությունն է. հակամարտությունը տեղի է ունենում անմիջապես իր հյուսիսային սահմաններում՝ սպառնալով բնակչությանը և ենթակառուցվածքներին։ Եվս մեկ գործոն է աշխարհաքաղաքականությունը։ Իրանը ձգտում է ամրապնդել իր դիրքերը տարածաշրջանում հարեւան երկրների հետ համագործակցության միջոցով", - նշել է նա։
Այս լույսի ներքո՝ Արաքչիի վոյաժների աշխարհագրությունը, վերլուծաբանի գնահատմամբ, վկայում է Ռուսաստանի և Թուրքիայի հետ նույն փաթեթով գործելու Իրանի ցանկության մասին՝ շրջանցելով ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը։ Այլ կերպ ասած՝ Թեհրանը փորձում է Ղարաբաղում գործել սիրիական մոդելով՝ Աստանայի եռակողմ ձեւաչափով, որը բանակցություններ է երաշխավորում։ Եվ թեհրանյան ծրագրերի իրականացման դեպքում Արևմուտքի, մասնավորապես, ԱՄՆ-ի դերը տարածաշրջանում էապես կնվազի, ինչն լիովին բխում է Իրանի շահերից։
Մեկնաբանելով իրանական կարգավորման ծրագրի իրականացման հեռանկարները՝ վերլուծաբանը դրանք պայմանավորել է դեռեւս փաթեթի չհրապարակված բովանդակությամբ։ Նրա գնահատականներով ՝ կարգավորման հարցում Թեհրանի հաջողությունը կարող է դառնալ բացառապես հակամարտության կողմերին նրա առաջարկությունների հավասարակշռվածության արդյունքը։ Եվ նույն հայտարարությունները, Արաքչիի Բաքվի հայտարարություններն արդեն անընդունելի են Երևանի համար։ Միևնույն ժամանակ, Լուկյանովը չի բացառում, որ Երևանում իրանական հատուկ բանագնացի շուրթերից հնչեն բոլորովին այլ հայտարարություններ։
"Այս փուլում ես իրանական առաքելության հաջողության հավանականությունը գնահատում եմ շատ ցածր. Չափազանց շատ են հարցերն ու խնդիրները։ Բացի այդ, կողմերից մեկը միանգամայն կարող է չհամաձայնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափի թուլացման հեռանկարի հետ։ Մեծ հարց է կարգավորման գործում միջնորդի դերում Հայաստանի համար Թուրքիայի մասնակցության ընդունելի լինելը, որն իրեն հակամարտության կողմ է հռչակել։ Եվ, իհարկե, այդ հեռանկարներում շատ բան կախված է հենց Արեւմուտքի դիրքորոշումից", - ամփոփել է Լուկյանովը։
Հոկտեմբերի 29-ին Մոսկվա ժամանելուն պես Իրանի հատուկ դեսպանորդ Աբբաս Արաքչին հայտարարել է, որ Իրանի առաջարկի հիմնական նպատակն է վերջ դնել Լեռնային Ղարաբաղի ճգնաժամին: Իսկ ամենակարեւոր առանձնահատկությունները նրա տարածաշրջանային մոտեցումն ու իրատեսությունն են։ "Գրեթե 30 տարի է անցել Մինսկի խմբի ստեղծման պահից, և այդ խումբը չի կարողացել գտնել այդ հարցի կայուն լուծումը, այն ապացուցել է իր անկարողությունը։ Այդ խմբի որոշ երկրներ, ընդհանրապես, տարածաշրջանում չեն գտնվում և ոչ մի կապ չունեն այդ ճգնաժամի հետ", - հայտարարել է նա։