Երեթշաբթի, 6 Հոկտեմբերի 2020 13:24

Արմինֆո.Արցախի դեմ լայնածավալ ահաբեկչական պատերազմում Ադրբեջանն ու Թուրքիան փորձում են հասնել մի շարք հարցերի լուծմանը։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել պատմական գիտությունների դոկտոր Հայկ Դեմոյանը։

 

<Անկարան, մասնավորապես, այդ թվում Ադրբեջանի միջոցով փորձում է լուծել տարածաշրջանային մակարդակի հարցեր եւ Հարավային Կովկասում խոշոր խաղացողի կարգավիճակ ձեռք բեևել։ Մյուս կարևոր խնդիրը, որը փորձում է լուծել Թուրքիան, այն է, որ ցանկանում է օգտագործել Ադրբեջանը և Թուրքիայի 100-րդ ամյակը նշել ավելի լայն սահմաններով։ Ընդհանուր առմամբ, պատերազմը Թուրքիայի համար իր հիմնական նպատակին հասնելու միջոց է ՝ սահմանափակել Ռուսաստանի ռազմական ներկայությունը Հարավային Կովկասում ։ Այդ նպատակով Անկարան եղբայրական կարգախոսների ներքո օգտագործում է Ադրբեջանին։ Թե որքանով Թուրքիային դա թույլ կտա Ռուսաստանը, հենց հարցի գինն է>,- ընդգծել է նա ։

 

Ադրբեջանի, ավելի ճիշտ ՝ Ալիևների կլանի շահերը, ըստ պատմաբանի, պայմանավորված են այդ երկրում ակնհայտ խոշոր տնտեսական վերաբաշխումներով։ Դեմոյանի կանխատեսումներով ՝ այլ կլանները կփորձեն վերաբաշխել ալիևյան կլանի կուտակած հսկայական տնտեսական կարողությունները։ Եվ դրանում նրանց կօգնեն արտաքին խաղացողները՝ իհարկե, ստանալով դրա համար իրենց մասնաբաժինը։ Այսպիսով՝ Իլհամ Ալիևն այս պատերազմում լուծում է իր իշխանության պահպանման հարցը ։

 

<Ալիևի մոտ առաջինը խոսում է ինքնապաշտպանության բնազդը, և այդ հազարավոր դիակները լոկ միջոց են, որ Ալիևը  շարունակի մնալ իշխանության ղեկին։ Ընդ որում, նավթի գների անկման, երկրում տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում բոլոր իմաստներով թանկարժեք պատերազմի նախաձեռնումը տարօրինակ է թվում ։ Բաքվում, հավանաբար,  մտածում են, թե դեռ փող ունեն, կարող են պատերազմել, բայց արդյոք բանակ ունեն, որ կարողանան կռվել. չէ՞ որ վերջին օրերին Ադրբեջանի կրած կորուստները ցույց են տալիս, որ այդ երկիրը ֆիասկոյի մեջ է>,- ընդգծել է նա։

 

Այս առնչությամբ պատմաբանը չի ակնկալում միջազգային հանրության շուտափույթ իրական արձագանքը ադրբեջանա-թուրքական արկածախնդրությանը ։ Նրա գնահատմամբ՝ աշխարհը սպասում է կողմերից յուրաքանչյուրի ձեռքբերումներին կամ կորուստներին ։ Կոնկրետ գործողությունները կհաջորդեն միայն պատերազմի մասնակիցների հետ հարաբերություններում սեփական շահի հաշվարկից հետո ։ Ալիևը, գնալով վտանգավոր վա-բանկի, խաղադրույքի վրա դրել է երկու բան՝ իր ընտանիքի հետագա գոյությանը հարցը՝ Ադրբեջանում, և Ադրբեջան պետության գոյության հարցը` քարտեզի վրա։ Արցախն այսօր, ըստ Դեմոյանի, ապացուցում է ոչ միայն մեր կենսունակությունը, այլ նաև ապագային միտված  ծրագրերն է գծում, ընդ որում՝ ոչ միայն անվտանգությանը վերաբերող ։

 

<Այսօր մենք հերթական անգամ աշխարհին ցույց ենք տալիս, որ ցեղասպանություն բացառող երկիր ենք ։ Այդ նպատակով մենք պետք է Ադրբեջանի համար լուրջ վտանգ ստեղծենք, ինչը թույլ կտա բացառել հաջորդ պատերազմը նրա կողմից ։ Մեզ անհրաժեշտ է շատ արագ Ադրբեջանին այնպիսի ցավոտ հարված հասցնել, որը կստիպի Ալիևին կասկածել պատերազմի շարունակման հետագա նպատակահարմարությանը։ Ալիևին պետք է դնել ընտրության առաջ՝ կամ  շարունակում է պատերազմը և կորցնում է ամեն ինչ, կամ դադարեցնում է այն՝ փրկելու  համար սեփական կաշին ։ Համոզված եմ, որ մեր ղեկավարությունը կընդունի այդ պատմական որոշումը և հարված կհասցնի, որը կասկածի տակ կդնի Ադրբեջանի հետագա գոյությունը ։ Դրա համար մեր բանակն այսօր ունի բոլոր հնարավորությունները>, - ամփոփել է Դեմոյանը ։