Ղազախստանն ընթանում է առաջադիմական բարեփոխումների կուրսով

Արմինֆո.Ղազախստանում իրականացվում է քաղաքական բարեփոխումների խոշոր փաթեթ, որոնք նոր փուլ են բացում հասարակական-քաղաքական կյանքի հետևողական ազատականացման համար։ Դրանք շոշափում են ժողովրդավարության հիմնական ինստիտուտների հետագա զարգացումը՝ քաղաքացիների խաղաղ հավաքների իրավունքը, ընտրությունների կազմակերպումը եւ քաղաքական կուսակցությունների գործունեությունը։

Ս. թ. մայիսի վերջին Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևը ստորագրեց երկրի հետագա հասարակական-քաղաքական զարգացման համար կարևոր մի շարք օրենքներ։ Այդ օրենքներն ու դրանց նախատեսած նորամուծությունները հանրային վստահության Ազգային խորհրդի շրջանակներում երկրի նախագահի կողմից առաջադրված քաղաքական բարեփոխումների մի մասն են։ Նոր իրավական նորմերն էլ ավելի են ամրապնդում Ղազախստանում այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք են բազմակարծությունը, այլընտրանքային հայացքները, կառուցողական դիրքորոշումն ու պատասխանատվությունը:

Այսպես, հանրահավաքների մասին նոր օրենքը զգալիորեն պարզեցնում է խաղաղ հավաքների իրավական կարգավորումը։ Օրինագծի ստեղծման գործընթացին մասնակցել են անկախ փորձագետներ, քաղաքացիական ակտիվիստներ, իրավապաշտպաններ, ոչ կառավարական կազմակերպություններ: Բազմամակարդակ հանրային քննարկման արդյունքը դարձավ կառավարության կողմից ի սկզբանե դրված դրույթների ընդլայնումը դեպի հետագա ազատականացում։

Նոր փաստաթղթում հստակ ամրագրված են խաղաղ հավաքների հիմնարար սկզբունքները. դրանք պետք է լինեն օրինական, կամավոր, չկրեն բռնի բնույթ և վտանգ չներկայացնեն ոչ պետության, ոչ էլ քաղաքացիների համար։ Այսինքն՝ պահպանվել են մարդու իրավունքների սկզբունքները. "թույլատրված է այն ամենը, ինչն արգելված չէ" և "քո իրավունքներն ավարտվում են այնտեղ, որտեղ սկսվում են մյուսների իրավունքները"։

Կատարելագործվում է ընտրությունների մասին օրենսդրությունը։ Նոր օրենքներն էլ ավելի կմեծացնեն երկրի քաղաքական կյանքին մասնակցելու կանանց և երիտասարդների իրավունքները։ Դրանք նախատեսում են մինչև 29 տարեկան կանանց և երիտասարդների համար պարտադիր 30% քվոտայի սահմանում կուսակցական ցուցակներում։

Այժմ Ղազախստանի խորհրդարանը կանանց կողմից ներկայացված է 22 տոկոսով (ՏՀԶԿ օրենսդիր մարմիններում կանանց ներկայացվածության միջին ցուցանիշը 30 տոկոս է): Խորհրդարանի Մաժիլիսում (ստորին պալատ) կանանց թիվը 29 Է, Սենատում ՝ 6, իսկ մինչև 29 տարեկան երիտասարդները խորհրդարանում դեռ ներկայացված չեն ։

Ըստ վիճակագրության՝ այսօր Ղազախստանում ապրում է ավելի քան 4,5 մլն տնտեսապես ակտիվ կին և 2,8 մլն երիտասարդ՝ 20-29 տարեկան: Այսուհետ տեղական ներկայացուցչական մարմնի եւ խորհրդարանի ստորին պալատի պատգամավորների ընտրություններին ավելի լայն մասնակցություն կունենան քաղաքացիների նշված կատեգորիան:

"Ընտրությունների մասին" սահմանադրական օրենքում եւ "Քաղաքական կուսակցությունների մասին" օրենքում երկրի նախագահի կողմից ստորագրված փոփոխությունները դարձել են բարեփոխումների փաթեթի կարեւոր մասը, որոնք շարունակում են Ղազախստանի քաղաքական համակարգի արդիականացումը:

Քաղաքական միավորման ստեղծման համար ստորագրությունների շեմային թվի նվազեցումը 40 հազարից մինչեւ 20 հազար մարդ կարեւոր քայլ է Ղազախստանի կուսակցական համակարգի հետագա զարգացման համար:

Այսպես, օրենսդրության մեջ կատարված փոփոխությունները կնպաստեն երկրում քաղաքական գործընթացների վրա կուսակցությունների ազդեցության աճին։ Դրանք հեշտացնում են նոր քաղաքական կուսակցությունների ստեղծման և երկրում կուսակցական կյանքի ընդհանուր ակտիվացման կարգը, ինչը, ինչպես սպասվում է, դրական ազդեցություն կունենա պետական որոշումների մշակման և ընդունման գործընթացների վրա ։ Այսօր Ղազախստանում գրանցված է և գործում է 6 քաղաքական կուսակցություն։

2019 թվականին իր նախընտրական ծրագրում Կասիմ Ժոմարտ Տոկաևը հստակ նշել է իր կառավարման քաղաքականության առանցքային սկզբունքները.  "Ժառանգականություն։ Արդարություն: Առաջընթաց": Եվ արդեն Ղազախստանի նախագահի պաշտոնում իր առաջին տարվա ընթացքում նա հաջողությամբ իրականացնում է այդ սկզբունքները օրենսդրական մակարդակով։

Ժառանգականությունն ապահովվում է երկրի քաղաքական կյանքում երիտասարդության դերի ուժեղացմամբ, դրանով իսկ ապահովվում է Ղազախստանի կառավարիչների երիտասարդ սերնդի պատրաստումը, որոնք ապագայում առաջ են մղելու պետության արդյունավետ զարգացումը:

Արդարությունն  իրականացվել է գենդերային հավասարակշռության զարգացմամբ ' երկրի ներկայացուցչական մարմիններում կանանց համար քվոտաների միջոցով, ինչպես նաեւ խաղաղ հավաքների նկատմամբ քաղաքացիների իրավունքների ամրապնդմամբ եւ քաղաքական կուսակցությունների գործունեության նոր հնարավորություններով:

Առաջընթացն,  ընդհանուր առմամբ, արտացոլվում է քաղաքական արդիականացման և պետության կյանքում ժողովրդավարական պրակտիկաների ընդլայնման ճանապարհով Ղազախստանի հետևողական ընթացքում։

Եվ ընդունված քաղաքական բարեփոխումների փաթեթի օրինակով երևում է, որ "լսող պետության" հայեցակարգը կյանքի կոչելով ՝ նախագահ Տոկաևը, ինչպես և խոստացել էր, առաջին հերթին հաշվի է առնում քաղաքացիների հարցումները ։ Այսպիսով, նոր պատմական փուլում Ղազախստանը շարունակում է ամրապնդել ժողովրդավարությունը, որի զարգացման ուղին ի սկզբանե և գիտակցաբար ընտրվել է հանրապետության ժողովրդի կողմից գրեթե երեք տասնամյակ առաջ։