"Վեհացնել տափաստանը՝ առանց լեռները նվաստացնելու". Երևանում լույս է տեսել ղազախական գրականության առաջին հայերեն անթոլոգիան

Արմինֆո. Նոյեմբերի 29-ին Երևանի Golden Palace հյուրանոցում տեղի է ունեցել ղազախական գրականության առաջին անթոլոգիայի շնորհանդեսը, որը թարգմանվել է հայերեն: Գրքի հրատարակությունը հնարավոր է դարձել ՀՀ-ում Ղազախստանի դեսպանության, Հայաստանի ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի և ԵՊՀ պրոֆեսոր Ալեքսանդր Սաֆարյանի համատեղ ջանքերի շնորհիվ:

ՀՀ-ում Ղազախստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Թիմուր Ուրազաևը Շնորհանդեսի երեկոն սկսել է ղազախ բանաստեղծ, լուսավորիչ և փիլիսոփա Աբան Կունանաբաևի "Պոեզիա ՝ լեզվի տիրակալ" բանաստեղծությամբ: Դեսպանը նշել է, որ բանաստեղծն անջնջելի հետք է թողել ոչ միայն ղազախական, այլև համաշխարհային մշակույթի պատմության մեջ: "Մեզ համար գրականությունը գենետիկ կոդ է, որը դրոշմված է քոչվորի էության մեջ", - ընդգծել է Ուրազաեւը: Նրա խոսքով, Անթոլոգիայի եզակիությունն այն է, որ մեկ ժողովածուում հավաքված են XVI-XXI դարերի տարբեր ժանրերի գրական ստեղծագործություններ, այդ թվում ՝ Մագժան Ժումաբաեւի, Սակեն Սեյֆուլինի, Իլյաս Ջանզուգուրովի եւ ուրիշների գործերը, ինչպես նաեւ ղազախ բանաստեղծների  եզակի երգային ստեղծագործությունը:

Բացի այդ, ժողովածուում հավաքվել են գրական քննադատություններ և գիտական հոդվածներ։ "Անթոլոգիայի հրատարակման մեր նախագիծը Ղազախստանի պետական մի մեծ ծրագրի մի մասն է, որը նախաձեռնել է Ղազախստանի առաջին նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը 2017 թվականին։ Եվ մենք փորձել ենք անել այնպես, որ մեր հրատարակման առանցքային գաղափարը լինի լեզվի բոլոր վարպետների ստեղծագործությունը, որոնք դարեր շարունակ գովերգել են Ղազախստանի ավանդույթները։  Եվ պատահական չէ, որ Ղազախստանի դեսպանատունն այդ գիրքը կներկայացնի պետական տոնի՝ Ղազախստանի 1-ին նախագահի օրվա նախաշեմին, որը նշվում է դեկտեմբերի 1-ին", - նշել է ղազախ դիվանագետը։ Անդրադառնալով ժողովածուի ձևավորմանը, մասնավորապես, շապիկին, Ուրազաեւը խոստովանել է, որ դա իր գաղափարն է: Ի հեճուկս գրական ավանդույթների, էպիգրաֆը, որը վերցված է ղազախ բանաստեղծ Օլժաս Սուլեյմենովի "Ռյազանի հեղեղումը" բանաստեղծությունից, զետեղադրված է գրքի շապիկին: "Այդ միտքն ինձ հանգիստ չէր տալիս 3-4 տարվա ընթացքում։  Ես Օլժաս Սուլեյմանովից խնդրեցի թույլ տալ օգտագործել իր հրաշալի բանաստեղծության որոշ տողեր, որոնք, իմ կարծիքով, հայ-ղազախական բարեկամության նշանաբանն են. "Վեհացնել տափաստանը՝ առանց լեռները նվաստացնելու": Կարծում եմ, սա լավագույն ձեւավորումն է առաջին անթոլոգիայի համար", - ընդգծել է նա։   Հարկ է նշել, որ շնորհանդեսին Ղազախստանից Հայաստան է ժամանել Ղազախստանի գրողների միության փոխնախագահ Ժակիպ Բաուիրժան Օմիրժանուլին:

Շնորհակալություն հայտնելով հայ գործընկերներին Հայ-ղազախական հումանիտար և մշակութային համագործակցության զարգացման գործում ունեցած անգնահատելի ներդրման համար՝ նա ընդգծել է, որ ժողովածուի եզակիությունը կայանում է նրանում, որ առաջին անգամ հայերեն է թարգմանվել ղազախական բանահյուսությունը: Բաուիրժան Օմիրժանուլին նշել է, որ ժամանակին Ղազախստանում թարգմանվել են հայ մեծ բանաստեղծների և գրողների ստեղծագործություններ, այդ թվում՝ Սիլվիա Կապուտիկյանի, Վահան Տերյանի, Եղիշե Չարենցի, Գևորգ Էմինի, Պարույր Սևակի և այլոց: Ղազախստանի գրողների միության անունից նա պատրաստակամություն է հայտնել շարունակել հայ բանաստեղծների և ժամանակակից գրողների ղազախերեն թարգմանությունները:  Իր հերթին՝ Ալեքսանդր Սաֆարյանը խոստովանել է, որ 10 տարի երազել է այդ անթոլոգիայի հրապարակման մասին: "Մեր համագործակցությունն այսօր ավելի արդյունավետ բնույթ և այլ մասշտաբներ է ձեռք բերում։  Սա կամուրջ է հայ և ղազախ ժողովուրդների, աշխարհասփյուռ հայության և թյուրք-մահմեդական աշխարհի միջև", - ասել է նա, նշելով, որ անթոլոգիայի հրատարակության ճշմարիտ հոգևոր առաջնորդը դեսպան Ուրազաևն էր։ Միևնույն ժամանակ, Սաֆարյանը հիշեցրել է, որ հայ-ղազախական հոգևոր-գրական միավորման ակունքը երեք հայ դասականներ էին՝ Գևորգ Էմինը, Սիլվա Կապուտիկյանը և Պարույր Սևակը։

Շնորհանդեսին ներկա է եղել նաև ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Արա Խզմալյանը: Շնորհավորելով Ղազախստանի և Հայաստանի մշակութային կյանքում նման նշանակալի իրադարձության կապակցությամբ ՝ փոխնախարարը, ծանոթանալով հրատարակությանը, հիացմունք է հայտնել դրա ծավալի և մասնագիտական թարգմանական աշխատանքի առնչությամբ: "Այն ամենը, ինչ թարգմանվում է հայերեն, արդեն դառնում է հայկական մշակույթի մի մասը", - ասել է Խզմալյանը: 

Հավելենք, որ որպես անթոլոգիայի կազմող և խմբագիր հանդես է եկել Երևանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) պրոֆեսոր Ալեքսանդր Սաֆարյանը, հրատարակչական և խմբագրական աշխատանքները կատարել է ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան Գրականության ինստիտուտի տնօրեն Վարդան Դիվրեկյանը, թարգմանությամբ զբաղվել են ՀՀ գրողների միության նախագահ Էդուարդ Միլիտոնյանը, ինչպես նաև Վարուժան Հասթուրը, Գագիկ Դավթյանը և ուրիշներ: