Ուրբաթ, 16 Օգոստոսի 2019 12:06

Արմինֆո. Անվտանգության խնդիրների փորձագետ Հրաչյա Արզումանյանn Արմինֆո-ին հարցազրույցում կիսվել է Արցախում ոչ պաշտոնապես մեկնարկած նախընտրական քարոզարշավի իր տեսլականով, մեկնաբանել 2020 թ. կայանալիք նախագահական մրցապայքարին հավակնող թեկնածուների հնարավորություններն ու մտադրությունները, կարծիք հայտնել այլընտրանքային թեկնածուի հայտնվելու անհրաժեշտության մասին, կանխատեսել գործող իշխանությունների կողմից ընտրարշավում սխալներ թույլ տալու դեպքում ներքին և արտաքին հնարավոր հետևանքները:

 

- Արդյո՞ք Արցախն ունի <բացառիկ> խնդիրներ, որոնք տարբերվում են ընդհանուր հայկական խնդիրներից:

 

Հիմնական խնդիրներն այսօր ընդհանուր են, դրանք բնորոշ են հայոց ողջ պետականությանը: Դրանք օլիգարխիայի իշխանության ղեկին գտնվելու և, որպես հետևանք, ձևավորված օլիգարխիկ քաղաքական կարգի հետևանքներն են՝ օլիգարխիային բնորոշ իր բոլոր մինուսներով՝ երկրի թալան, ժողովրդի աղքատացում, բանակի մարտունակության անկում և այլն:

 

- Այս ամենն այսօր շարունակվո՞ւմ է Արցախում ՝ հաշվի առնելով, որ իշխանությունը դեռ նախկինն է:

 

Արցախի նախկին իշխանությունն այսօր լուծում է սեփական վերարտադրության խնդիրը ՝ իշխանությունը պահելու նպատակով։  Այսպիսով, օլիգարխիայի խնդիրն Արցախում այսօր լուծված չէ ։ Եվ քանի դեռ Արցախում իշխանության չեն եկել նոր գաղափարներ ունեցող մարդիկ, որևէ այլ բան քննարկելն անիմաստ է թվում։  Եթե իշխանափոխությունը չի հաջողվում, խնդիրը մնում է չլուծված, մենք գործ կունենանք այլ Արցախի հետ և, համապատասխանաբար, ստիպված կլինենք այլ խնդիրներ լուծել ։  Ըստ այդմ ՝ այժմ առաջնային խնդիրն այն է, թե ինչպես է Արցախը մտնելու և անցնելու ընտրական գործընթացը և կարողանում է արդյոք ապահովել հին իշխանությունը ներկայացնող քաղաքական ուժերի հեռացումը իշխանությունից և իշխանության փոխանցումը նոր ուժերի:  

 

- Արդյո՞ ք թույլ են տալիս նման փոխանցման հույս ունենալ այն թեկնածուները, ովքեր արդեն նախագահական ընտրություններին մասնակցելու հրապարակային հայտ են ներկայացրել:

 

Ընտրություններին մասնակցելու մտադրություն հայտնած բոլոր թեկնածուներն, այսպես թե այնպես, ասոցացվում են հեռացող իշխանության հետ։ Դա բոլորին բավական լավ հայտի ուժերի, մարդկանց մի խումբ է: Իշխանության իրական, գլխավոր թեկնածուն Արայիկ Հարությունյանն է։  Եվ կա Սամվել Բաբայանը, ով այսօր իշխանության մաս չի կազմում, բայց իշխանության ղեկին է եղել

 

պատերազմի ժամանակ, պատերազմից հետո։ Նա հետպատերազմյան շրջանում Արցախի դիկտատորն էր։ Եվ այն, թե ինչպես է մտադիր, ինչպես է գործելու Բաբայանը ՝ հայտնվելով իշխանության ղեկին, լրիվ այլ հարց է ։  Ամեն դեպքում, Սամվել Բաբայանը անցյալի մարդ է, թե ինչպիսին է այսօր դարձել, բոլորովին այլ հարց է։ Սակայն, Արցախում շատերը կցանկանային, այնուամենայնիվ, նախագահի պաշտոնում տեսնել նոր անձի՝ նոր մոտեցումներով։ Կոնկրետ անուններ քննարկելը դեռ վաղ է, կան տարբեր տեսակետներ, բայց հասկանալի են այն սկզբունքները, որոնց պետք է համապատասխանի նոր թեկնածուն ։

 

- Չգիտեմ՝ որքանով է համապատասխանում իրականությանը նման վարկածը, բայց Սամվել Բաբայանը, իբր, հող է նախապատրաստում Ռոբերտ Քոչարյանին Արցախ <վերադարձի> համար:

 

Ես լսել այդ վարկածի մասին, բայց չեմ կարծում, որ այն համապատասխանում է իրականությանը:  Սամվել Բաբայանը հող է նախապատրաստում բացառապես իշխանության իր վերադարձի համար։ Եվ միակ հարցը, որ պետք է տալ Սամվել Բաբայանին, այն է, թե նա ինչ է մտադիր այդ նույն իշխանության հետ հետագայում անել ՝ արդեն գալով իշխանության։ Քանի որ առաջին բանը, որ նա մտադիր է անել՝ վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում Արցախը թալանած օլիգարխներին բանտ նստեցնելը և թալանը վերադարձնելն է։ Նա բացահայտ հայտարարում է այդ մասին, և ժողովրդի մեծ մասն աջակցում է նրա այդ մտադրությանը։ Սա հիմնական թեմաներից մեկն է, որը թույլ է տալիս Բաբայանին ունենալ իր ընտրազանգվածը: Իսկ թե ինչ է անելու Սամվել Բաբայանը ՝ ճաղերի հետևում նստեցնելով նախկին իշխանությանը և վերադարձնելով թալանը, այս հարցը պետք է Բաբայանին ուղղել:  

 

- Այսօր մնացել են Արցախի նախագահի միայն երկու թեկնածուներ, որոնցից մեկի մասնակցությունը ընտրություններին դեռ հարցականի տակ է:

 

Այո: Սամվել Բաբայանի մասնակցությունն իսկապես հարցականի տակ է ։  Դեռ Վիտալի Բալասանյան կար, բայց ընտրարշավի ոչ կոռեկտ կազմակերպումը, սեփական դիրքորոշման ոչ կոռեկտ ներկայացումը հանգեցրեց այն բանին, որ այսօր Բալասանյանի մասին խոսել՝ որպես իրական թեկնածու, չենք կարող։  Այսպիսով՝ ընտրություններում բախվում են կամ անցյալը ներկայացնող, կամ անցյալից եկող՝ ապագայի նկատմամբ անհասկանալի վերաբերմունքով ուժերը ։   Հենց այդ պատճառով շատերը կցանկանային տեսնել երրորդ թեկնածուին, որը կնայեր ապագային։

 

- Վերջերս Կոլերովի և Տարասովի Արցախ կատարած այցելությունը, կարծես, ուղղված էր միացում գաղափարի դեմ։ Դա ձեզ չի՞ անհանգստացրել։

 

Ինձ անհանգստացնում է, երբ հայկական լրատվամիջոցները ուշադրություն են դարձնում Ռուսաստանում մարգինալ հանդիսացող անհատներին։ Նրանք մարգինալ են թե Հայաստանում, թե Արցախում։ Համապատասխանաբար, պետք չէ ուշադրություն դարձնել, թե ինչ են նրանք ասում: Նրանք ներկայացնում են Ռուսաստանում բավական նեղ շրջանակի անձանց շահերը, և, իհարկե՝ ոչ Կրեմլի: Ես կարծում եմ, որ ժամանակի անիմաստ վատնում է մեզ համար՝ պարզել, թե ում համար են աշխատում Կոլերովը և Տարասովը: Նրանց պարզապես պետք է չնկատել։ Դա մեզ համար լավագույն լուծումը կլիներ։ Արցախի իշխանությունը վերարտադրվելու իր ցանկության մեջ փորձում է կառչել ցանկացած ծղոտից.    օգնո՞ւմ է նրանց Կոլերովը այս խնդիրը լուծելու համար, նրանք կհանդիպեն Կոլերովի հետ, կօգնի նրանց այն լուծել Վասյա Պուպկինը,  նրանք կհանդիպեն Վասյա Պուպկինի հետ:

- Իխանության համար փաստացի սկսված պայքարն արդյո՞ք նվազեցնում է Արցախի անվտանգության աստիճանը:  

 

Արցախում անկայունություն կարող է առաջանալ այն բանից հետո, երբ իշխանությունը մերժի Սամվել Բաբայանին ՝ օրինական ճանապարհով մասնակցելու արդար և թափանցիկ ընտրություններին ։  Կարծում եմ, որ ընտրություններին Բաբայանի մասնակցելը ճիշտ և արդար կլիներ ։  Հակառակ դեպքում Արցախում իսկապես կարող է ապակայունացում սկսվել։ Բաբայանը պարզապես կանցնի պայքարի փողոցային մեթոդներին, բողոքի ակցիաներին, քաղաքացիական անհնազանդությանը։  Բաբայանն արդեն հայտարարել է, որ նման մեթոդների դիմելու ոչ մի ցանկություն չունի, բայց եթե իշխանությունը նրան ընտրություն չթողնի, նա դրան կգնա ։  Հասարակությունն ունի քաղաքացիական անհնազանդության իրավունք։ Մեկ տարի առաջ մենք դա տեսանք Հայաստանում:   Ինչո՞ւ դա հնարավոր կլինի Երևանում և հնարավոր չէ Ստեփանակերտում։ Սակայն այդ դեպքում Արցախում կառաջանա իրավիճակի հարաբերական ապակայունացման շրջան։ Եվ թե ինչպես կարելի է իրավիճակը կայունացնել, որպեսզի դրանից չկարողանա օգտվել հակառակորդը, բավական լուրջ հարց է։ Ամենապարզ պատասխանը՝ պարզապես նման մեթոդների չդիմելն է և Բաբայանին փողոցային պայքարի ուղին ընտրելու չմղելը։ Հակառակ դեպքում մեղքն ու պատասխանատվությունն առաջին հերթին ընկնում են իշխանության վրա ։

 

-ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի Ստեփանակերտի ելույթում ակնարկ չհնչեց Արցախի ապագա ղեկավարի որոշման հարցում Երևանի նախապատվությունների մասին։ Ակնկալո՞ւմ եք արդյոք Երեւանից <սեփական> թեկնածուի հայտնվելը։

 

Հարցը բավականին լուրջ է։  Բանն այն է, որ Արայիկ Հարությունյանն իր ոչ պաշտոնական ընտրարշավում պարբերաբար շեշտադրում է <Երևանի աջակցության> առկայությունը ։  Որպես դաշտը վերլուծած փորձագետ ՝ համոզվածությամբ կարող եմ պնդել, որ նման հայտարարությունները հեռու են իրականությունից ։  Եվ այսօրվա դրությամբ Հարությունյանը նման աջակցություն չունի ։  Եվ, ինչպես ինձ թվում է, մինչև Արցախում ընտրապայքարի վերջին օրը Երևանից ակնհայտ ցուցում չի տրվելու ։   Թե որքանով դա նպատակահարմար կլինի,  մի փոքր այլ հարց է։  Ես կցանկանայի, որ Հայաստանում հանրային նոր իշխանությունը հրապարակավ աջակցեր Արցախի հանրային քաղաքական գործիչներին։ Աջակցեր հանրային երրորդ թեկնածուին, ով, ինչպես շատերն են ակնկալում, այնուամենայնիվ, կհայտնվի: