Երեթշաբթի, 16 Հուլիսի 2019 17:25

Արմինֆո.Սևանա լճի 11 տարբեր տարածքներից երեկ վերցված ջրի փորձանմուշների հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ լճի ինքնամաքրման գործընթացը շարունակվում է: Այդ մասին Facebook-ի իր էջում գրել է առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը:

 

<11 տարածքներից 2-ում դեռ առկա են չնչին շեղումներ նորմայից, սակայն դրանք նույնպես առաջիկա օրերին կգան նորմայի սահմաններ, քանի որ դրանց ինքնամաքրման դինամիկան արձանագրվել է մեր հետազոտություններով:

Հետազոտությունները կլինեն շարունակական, որոնց արդյունքների մասին լրացուցիչ կտեղեկացնենք>,- գրել է նա:

 

Հիշեցնենք, որ նախօրեին Սեւանա լճի ափամերձ հատվածում գտնվող օբյեկտների սեփականատերերը առավոտից փակել էին Սեւան-Գավառ մայրուղին: Ճանապարհը փակած քաղաքացիները հայտարարել են, որ Սևանա լճում ջրի աղտոտվածության մասին խոսակցությունները սուտ են, և այդ ապատեղեկատվության պատճառով մարդիկ խուսափում են Սևանա լճում հանգստից, իսկ սեփականատերերը մեծ վնասներ են կրում:

 

Նրանք պահանջում էին, որ ոլորտի պատասխանատուները, այդ թվում ՝ առողջապահության նախարարությունը, իրենց հստակ դիրքորոշումն արտահայտեն Սեւանի ընթացիկ վիճակի վերաբերյալ ՝ հիմնված համակողմանի վերլուծության վրա ։  Ավելի վաղ ՀՀ Առողջապահության նախարարությունը քաղաքացիներին խնդրել էր չլողալ այն վայրերում, որտեղ առկա են կապտականաչ ջրիմուռներ ՝թվարկելով այն ախտանշանները, որոնք կարող են առաջանալ մարդկանց մոտ նման ջրում լողալուց հետո:

 

Մինչդեռ, Հայաստանում հայտնի բնապահպան, ջրային ռեսուրսների մասնագետ Քնարիկ Հովհաննիսյանի կարծիքով, խոսքը ոչ թե Սեւանի, այսպես կոչված, <ճահճացման>, այլ՝ լճի էֆտրոֆիկացիայի գործընթացի մասին է: Սևանի նման <հիվանդության> առաջին նշաններն ի հայտ են եկել դեռևս անցյալ դարի 40-ական և 60-ական թվականներին։  Սեւանի էֆտրոֆիկացիայի պատճառը լճի ջրի ջերմաստիճանի բարձրացման մեջ է, ինչի հետևանքով նվազում է խորքային <սառը> շերտը, ինչը հանգեցնում է սովորական կենսաբազմազանության փոփոխության: Այս գործընթացին նպաստում է նաև ջրահավաք ավազանից կեղտաջրերի ներթափանցումը լիճ, որոնք իրենց մեջ պարունակում են, բացի կոմունալ հոսքերից, կենցաղային թափոններից,  նաև ոռոգվող հողերից լվացվող պարարտանյութեր, թունաքիմիկատները և այլն: Այս իմաստով, փորձագետի կարծիքով, լիովին բավարար չէ ընդամենը երեք մաքրման կառույցների աշխատանքը, որոնք կատարում են միայն ջրերի մեխանիկական մաքրումը:

 

Լճի էֆտրոֆիկացիայի շատ կարևոր և վտանգավոր գործոն են լիճ թափվող գետերի վրա կառուցված փոքր ՀԷԿ-երը, որոնք հաճախ գետերից թույլատրելի սահմանաչափից ավելի շատ ջուր են վերցնում ՝ չապահովելով բնապահպանական ծախսի անհրաժեշտ քանակը: Հաճախ այդ շինություններում բացակայում են, այսպես կոչված, <ձկնանցարանները>, որոնք անհրաժեշտ են ձկների ձվադրման համար ։  Այս ամենի արդյունքում, կարծում է բնապահպանը, վերջին տարիներին նկատվում է լճում խեցգետնի եւ ձկների որոշ տեսակների անհետացում, որոնք Սեւանի բնական սանիտարներ են:

 

Լճի աղտոտման մեջ մեծ <լումա> ունեն նաև լճի երկայնքով մի քանի հարյուր զբոսաշրջային օբյեկտները, որոնք գրեթե չունեն մաքրման կառույցներ: Կան նաեւ մի քանի տասնյակ ձկնաբուծական տնտեսություններ, որոնք արհեստական աճեցնում են իշխան, որտեղ օգտագործվում են անհայտ բաղադրության կերեր ՝ հակաբիոտիկներ, կոնսերվանտներ, ներկանյութեր եւ այլն:

 

Որպես հետեւանք՝ այդ գործընթացները հանգեցրել են այն բանին, որ լճի ափամերձ գոտին դարձել է ոչ պիտանի հանգստի համար, ինչպես նաև՝ ոռոգման նպատակներով ։ Այս գործոններն էլ նպաստում են ազոտ-ֆոսֆորային հավասարակշռության խախտմանը, ինչը հանգեցնում է լճի էֆտրոֆիկացիայի:

Հովհաննիսյանի համոզմամբ ՝ անհրաժեշտ է անհապաղ դադարեցնել կեղտաջրերի հոսքը լիճ ՝ առանց դրանց նախնական կենսաբանական մաքրման, հարկադրել ՀԷԿ-երին սկսել աշխատել հաստատված նախագծերի եւ պայմանագրերի շրջանակներում ՝ չխախտելով շրջակա միջավայրի պահպանության պահանջները, արգելել լճում ձկների արհեստական բուծումը: <Մենք առանց այդ էլ ականատես ենք լինում կլիմայի գլոբալ տաքացման և դրան անմտորեն ավելացնում ենք Հայաստանի մարգարիտի՝ Սևանա լճի ջրային էկոհամակարգի վրա անտրոպոգեն ազդեցությունը>, - ամփոփել է Քնարիկ Հովհաննիսյանը: