Թոմ դե Վաալ. Բաքվին ավելի դժվար կլինի պայմանավորվել Փաշինյանի, քան Սարգսյանի հետ

Արմինֆո. Կարծում եմ, որ որոշ առումներով Բաքվին ավելի դժվար կլինի պայմանավորվել Փաշինյանի, քան Սարգսյանի հետ ։  Այդ մասին <Էխո Կավկազա>-ին հարցազրույցում ասել է քաղաքագետ Թոմ դե Վաալը ՝ մեկնաբանելով Ալիեւ-Փաշինյան հանդիպումը ։

Նախ, ըստ նրա, դա պայմանավորված է այն բանով, որ Փաշինյանն անընդհատ ասում է, որ ինքը չէ որոշում, այլ Հայաստանը գումարած Ղարաբաղը, ուրեմն ինքը կողմնակից չէ այնպիսի արմատական դիրքորոշման, ինչպես Սարգսյանը, ով հավակնում էր այն բանին, որ հենց ինքը կարող է որոշում կայացնել:  <Եվ այն, որ Փաշինյանը, իհարկե, ծնունդով Հայաստանի Հանրապետությունից է, այլ ոչ թե Ղարաբաղից, դա նույնպես անկասկած խնդիրներ է ստեղծում։ Ադրբեջանում, կարծես թե, ընդունված է համարել, որ Ղարաբաղն ու Հայաստանը մի ամբողջություն են, ինչ վերաբերում է ղարաբաղյան կարգավորմանը, բայց, անկասկած, նրանք ունեն նաեւ տարբեր դիրքորոշումներ>, - նշել է բրիտանացի փորձագետը ։

Խոսելով ընդհանուր առմամբ հանդիպման օրակարգի մասին ՝ Դե Վալլն արձանագրել է, որ Փաշինյանը պնդում է, որ ձևաչափը փոխվի, նա կարծում է, որ գործընթացը պետք է ընդլայնվի, որպեսզի դրանում ներգրավեն նաեւ Ղարաբաղի հայերին: <Բաքուն սկզբունքորեն դեմ է դրան ։  Բայց պետք է նշել, որ Ղարաբաղի հայերը նախկինում ՝ 90-ականների սկզբին, մասնակցել են բանակցություններին։ Ներկայիս ձևաչափը, որտեղ փաստացի ամեն ինչ որոշվում է Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդների կողմից, գոյություն ունի արդեն 20 տարի: Կարծում եմ, որ կարելի է ընդլայնել ձևաչափը, բայց, անկասկած, այն ժամանակ Ադրբեջանը պնդելու է նաև Ղարաբաղի ադրբեջանցիների ներկայությունը, և դա շատ երկար խոսակցություն է ։  Ըստ էության, կարծում եմ, որ նման տետ-ա-տետ ձեւաչափը հակամարտության լուծում չէ, պետք է շատ ավելի կառուցվածքային, համալիր մոտեցում լինի հակամարտության լուծման նկատմամբ, քան պարզապես երկու առաջնորդների պարբերական հանդիպումները>, - նշել է փորձագետը ՝ հավելելով, որ այժմ գործնականում տեղի է ունենում հակամարտության կարգավորման գործընթացի վերսկսումը ։

Նրա համոզմամբ ՝ գրեթե 7-8 տարի բանակցային լուրջ գործընթաց չի ընթանում։ <Վերջին անգամ կողմերը բավական մոտ էին լուծմանը, դա 2011 թ. Կազանում էր, և դրանից հետո մենք տեսել ենք հակամարտության վերսկսում, 2016 թ. քառօրյա պատերազմը ։  Ես թերահավատորեն եմ վերաբերվում բեկման հույսին, բայց ես շատ դրական եմ վերաբերվում բանակցությունների վերսկսմանը, որ առաջնորդները հանդիպում են։  Դրական է նաև այն, որ նախորդ տարի շփման գծում շատ ավելի քիչ կորուստներ են եղել ։ Ես կարծում եմ, որ մեծ համբերություն է պետք գործընթացը զարգացնելու համար, և ահա դրանում, իհարկե, շատ հարցեր կան. պատրա՞ստ է Արդյոք Ադրբեջանն առաջին հերթին սպասել, քանի դեռ Հայաստանը նոր դիրքորոշում է զարգացնում բանակցությունների վերաբերյալ>, - հարցրել է Դե Վաալը ։

Պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք սեղանին Մադրիդյան սկզբունքների նմանությամբ ինչ-որ սկզբունքներ կան՝ Դե Վաալը համոզմունք է հայտնել, որ առանց միջազգային միջնորդների այդ հարցը չի լուծվի, բայց, իհարկե, ժամանակներն այն չեն, եւ չի կարելի ասել, որ Վաշինգտոնը Մոսկվայի հետ այդքան լավ համագործակցում է: <Բայց ինչ-որ միջազգային միջամտություն, այնուամենայնիվ, անխուսափելի է, և ես կարծում եմ, որ դրա շուրջ այժմ լուրջ քննարկումներ են ընթանում թե Եվրոպայում, թե Ռուսաստանում, թե ԱՄՆ-ում ։  Կարծում եմ՝ պլան "բ" չկա . այլ բան չեն հորինել, որպեսզի լուծեն Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի ամենաբարդ հարցը, և կարծում եմ, որ Մադրիդյան սկզբունքները փորձում են, այնուամենայնիվ, լուծել այդ հարցը, և ուրիշ բան դեռ չեմ տեսնում>,-ասել է քաղաքագետը: