Իրավապաշտպան. Մինչև հայ ռազմագերիների ազատ արձակումն Ադրբեջանի հետ խաղաղություն ապահովելն անհնար է

Արմինֆո. Քանի դեռ չի ապահովվել հայ ռազմագերիների ազատ արձակումը, Հայաստանը չի կարող խոսել Ադրբեջանի հետ խաղաղության մասին։ Այդ մասին ապրիլի 10-ին "Դատվում են, որովհետև հայ են" խորագրով մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում հայ ռազմագերիների շահերի ներկայացուցիչ Սիրանուշ Սահակյանը։

Իրավապաշտպանն ընդգծել է, որ այն պայմաններում, երբ հայ գերիները գտնվում են ադրբեջանական բանտերում, անհնար է խոսել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի ստորագրման մասին, քանի որ դա երկու ժողովուրդների միջև անվստահության հիմք կստեղծի:

"Հայ ռազմագերիների հարցը բազմաշերտ խնդիր է, որի լուծման համար անհրաժեշտ է միավորել ինչպես հասարակական, այնպես էլ քաղաքական ուժերին՝ որևէ արդյունքի հասնելու համար։ Իհարկե, կարևոր է պահանջել ազատ արձակել հայ գերիներին, բայց նաև անհրաժեշտ է ապահովել ադրբեջանական բանտերում նրանց գտնվելու մարդկային պայմանները", - նշել Է Սահակյանը։

Իրավապաշտպանն այդ առնչությամբ ուշադրություն է հրավիրել հայ գերիների կյանքին սպառնացող վտանգի վրա, մատնանշելով տասնյակ դեպքեր, երբ պատանդներին սպանել են բանտերում: Սահակյանը նաև հիշեցրել է, որ այս պահին շինծու դատավարություններն ավարտվել են արդեն ադրբեջանական գերության մեջ պահվող 7 հայերի նկատմամբ, իսկ երկու գործերն առանձնացվել են մյուսներից, որոնց թվում է նաև Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի գործը: "Ադրբեջանական իշխանությունները հարմար են գտել նրա գործի տարանջատումը մյուսներից։ Բոլոր գերիների համար մեղադրանքները շատ լուրջ են և ունեն քաղաքական ենթատեքստ, ինչը թույլ է տալիս Ադրբեջանին լուծել արտաքին խնդիրները ՝ կապված իր վրա գործադրվող ճնշումների հետ", - հավելել է իրավապաշտպանը։

Նա նաև հիշեցրել է, որ մինչ օրս միայն Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն (ԿԽՄԿ) ունի հասանելիություն գերիներին, որոնց այցելությունները թույլատրվում են վեց շաբաթը մեկ անգամ: Ընդ որում, նա հստակեցրել է, որ Ադրբեջանը փորձում է սահմանափակել նաև այդ այցերը։

"Այս պահին այդ ուղղությամբ առաջընթաց չկա։ Մենք տեսնում ենք կալանավորման պայմանների վատթարացում ։ Հայտնի է նաև գերիների նկատմամբ խոշտանգումների դեպքերի մասին, սակայն ԿԽՄԿ-ն այն մարմինը չէ, որը կարող է կասեցնել այդ խախտումները։ Դրանով պետք է զբաղվեն միջազգային փաստաբանները կամ բժիշկները, որոնց հասանելիությունը  գերիներին նույնպես սահմանափակ է ։ Փաստորեն, գերիների մոտ թույլատրվում են միայն ադրբեջանցի ներկայացուցիչներ, որոնք չեն կարող պաշտպանել հայերի շահերը", - պարզաբանել է իրավապաշտպանը։

Սահակյանի խոսքով ՝ իրենց կողմից փորձեր են արվել միջազգային փաստաբանների ներգրավել Ֆրանսիայից, Ամերիկայից կամ Անգլիայից, սակայն նրանցից ոչ մեկին թույլ չեն տվել այցելել հայ գերիներին: "Ադրբեջանում վախենում են, որ միջազգային ներկայացուցիչներն ականատես կլինեն իրականացվող խոշտանգումներին, ինչը չի բխում նրանց շահերից", - նշել է Սահակյանը:

Իրավապաշտպանի խոսքով ՝ իրենք փորձել են գերիներին տեսակցել օտարերկրյա պետությունների հյուպատոսական ծառայությունների միջոցով, սակայն այստեղ անհրաժեշտ է Հայաստանի կառավարության միանալը:

Մեկ այլ մեխանիզմ, որը կարելի էր օգտագործել գերիների մասին տեղեկություններ ստանալու համար, ինչպես պարզաբանել է Սահակյանը, ԵԱՀԿ-ի Մոսկովյան մեխանիզմն է (փորձագետների կամ զեկուցողների առաքելությունների ստեղծում ՝ որոշակի երկրում մարդու իրավունքների վիճակի հետ աշխատելու համար - խմբ.): Սակայն, ինչպես պարզաբանել է իրավապաշտպանը, այստեղ ևս դիվանագիտական աշխատանք չի կատարվում։

"Այդ դեպքում հարց է առաջանում, թե որքանով է կոռեկտ օգտագործել այդ մեխանիզմը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաքելությունն ավարտելու իշխանությունների պատրաստակամության ֆոնին։ Բացի այդ, Հայաստանից պետք է հետևեին հայտարարություններ, հղում անելով կոնվենցիաներին՝ պատերազմական հանցագործություններ կատարելու մասով, բայց դրանք չկան, երբ այդքան անհրաժեշտ է ճնշում գործադրել Ադրբեջանի վրա, որպեսզի հասնենք մեր հայրենակիցների վերադարձին", - պարզաբանել է իրավապաշտպանը։

Անդրադառնալով այն բանին, որ Հայաստանում իշխանությունը կարող է հրաժարվել միջազգային դատարաններում ներկայացված հայցերից, Սահակյանը նշել է, որ ՄԻԵԴ-ի դեպքում դատարանը կարող է հրաժարվել այդ քայլից, եթե գտնի, որ տուժողների պաշտպանությունը վեր է նման որոշումից: "Սակայն այստեղ խնդիրն այն է, որ որոշումները կայացնում են դատարանները, եւ ամեն ինչ կախված է նրանց շահերից", - նկատել է Սահակյանը:

Ընդ որում, նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ եթե ՄԻԵԴ-ում իրենք առանձին գործերով դիմելու հնարավորություն ունենան, ապա նույն սողանցքը չի լինի Միջազգային քրեական դատարանի դեպքում, քանի որ այնտեղ կարող են դիմել միայն առանձին երկրներ: Վերջում Սահակյանը նշել է գերիների իրավունքների պաշտպանության հարցում հասարակության համախմբման և այդ գործընթացներում Սփյուռքի ներգրավման անհրաժեշտությունը, եթե Հայաստանի իշխանությունները որոշեն հրաժարվել միջազգային դատարաններ ներկայացված հայցերից: Նա պարզաբանել է, որ այս փուլում, պարզապես, պետք է չդադարել խոսել ռազմագերիների հարցի մասին, նույնիսկ, եթե հիմա դրանք որևէ արդյունք չեն տալիս: "Կարևոր է այդ հարցերը պահել օրակարգում, որպեսզի երբ մեր երկիրը ոտքի կանգնի, այդ հարցերը բարձրացնենք ոչ զրոյական դիրքից և ունենանք առավելություններ", - եզրափակել է Սահակյանը: