Արմինֆո. "Human Rights Watch"-ը և տասնյակ այլ իրավապաշտպան կազմակերպություններ Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովին կոչ են արել կասեցնել Ադրբեջանի անդամակցությունը ԵԽԽՎ-ին՝ նաև 2025 թվականին՝ Մարդու իրավունքների աղաղակող խախտումների շարունակման ֆոնին:
"Human Rights Watch"-ի կայքում հրապարակված իրավապաշտպան կազմակերպությունների հայտարարությունում հիշեցվում է քաղաքացիական հասարակության և անկախ լրատվամիջոցների նկատմամբ ճնշումների մասին, և մի քանի տասնյակ օրինակներ են նշվում՝ ի ապացույց իրենց խոսքերի:
Այդ առնչությամբ կազմակերպությունները կոչ են անում ԵԽԽՎ-ին մի շարք գործողություններ ձեռնարկել Ադրբեջանի նկատմամբ՝ մարդու հիմնարար իրավունքների պաշտպանության նպատակով:
"Մենք ՝ ներքոստորագրյալ կազմակերպություններս, կրկին կոչ ենք անում ԵԽ Խորհրդարանական վեհաժողովին 2025 թվականի հունվարի նստաշրջանում վերահաստատել Ադրբեջանի լիազորությունների կասեցումը և մշակել հստակ և չափելի չափանիշներ դրանք վերականգնելու համար: Քաղաքացիական հասարակության, անկախ լրատվամիջոցների և քաղաքական ընդդիմության նկատմամբ Ադրբեջանի աճող ճնշումը շարունակում է խախտել Եվրոպայի խորհրդի (ԵԽ) սկզբունքներն ու արժեքները:
Ադրբեջանը դրսևորում է միջազգային մեխանիզմների հետ համագործակցելու կայուն դժկամություն և միջոցներ չի ձեռնարկում մարդու իրավունքների համակարգային խախտումները վերացնելու համար: Ինչպես ընդունվել է ԵԽԽՎ-ում 2024 թվականի աշնանը, երկրում մարդու իրավունքներին առնչվող իրավիճակը վատթարանում է, իսկ բռնաճնշումներն ուժեղանում են։
Ի պատասխան մարդու իրավունքների ոլորտում իրենց հեղինակության քննադատությանը ՝ իշխանություններն արգելել են ԵԽԽՎ մի խումբ անդամների մուտքը երկիր։ Հուլիսին ԵԽ խոշտանգումների և անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի կանխարգելման կոմիտեն "բացառիկ որոշում" է ընդունել Ադրբեջանի վերաբերյալ հրապարակային հայտարարության մասին՝ վկայակոչելով Կոմիտեի հետ համագործակցելուց կառավարության "բացահայտ մերժումը", ինչպես նաև կալանքի տակ գտնվող մարդկանց հետ վարվելուն առնչվող լուրջ և համակարգային խնդիրները: Ադրբեջանն ամենավատ տեղերից մեկն է զբաղեցնում Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) վճիռների կատարման գծով՝ ԵԽ անդամ երկրների շարքում. Մամմադլիի խմբի և Ռամազանովայի խմբի գործերը, որոնք քաղաքացիական հասարակության և իրավապաշտպանների վրա պետության հարձակումների օրինակներ են, մինչ օրս, փաստացի, չկատարված են:
2023 թվականի նոյեմբերից, ինչպես նաև 2024 թվականի նոյեմբերին COP29-ից առաջ և հետո ադրբեջանական իշխանությունները խստացրել են բռնաճնշումները այլախոհների, այդ թվում ՝ քաղաքացիական հասարակության, լրագրողների և ակտիվիստների նկատմամբ, որոնց ձերբակալում են քաղաքական դրդապատճառներով ՝ շինծու գործերի հիման վրա։ Ձերբակալվածներից շատերը բողոքում են կալանքի տակ գտնվելու ընթացքում վատ վերաբերմունքից":
Համատեղ նամակ-ուղերձի ներք ստորագրել են. Campaign to End Repression in Azerbaijan, Committee to Protect Journalists, Freedom Now, Human Rights House Foundation Human Rights Watch, International Federation for Human Rights (FIDH), within the framework of the Observatory for the Protection of Human Rights Defenders, International Partnership for Human Rights, Netherlands Helsinki Committee, Norwegian Helsinki Committee, World Organisation Against Torture (OMCT), within the framework of the Observatory for the Protection of Human Rights Defenders։
Նշենք, որ նախօրեին Amnesty International միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունը նոր զեկույց է հրապարակել Ադրբեջանում տիրող իրավիճակի վերաբերյալ, որտեղ նշվում են իրավապաշտպանների և իշխանությունների քննադատներ համարվող այլ անձանց կամայական ձերբակալություններն ու քաղաքական դրդապատճառներով կալանավորումները:
"Կալանավորված իրավապաշտպանները, լրագրողները, խաղաղ ցուցարարները, քաղաքական և այլ ակտիվիստներ պահվում են այնպիսի պայմաններում, որոնք չեն համապատասխանում մարդու իրավունքների միջազգային չափանիշներին, հաճախ մերժում են նրանց հասանելիությունը ընտանիքի անդամներին, փաստաբաններին և պատշաճ բուժօգնությանը: Բացի այդ, հետապնդումների են ենթարկվում նաև կառավարության քննադատների հարազատներն ու ընտանիքի անդամները։
Ադրբեջանի անկախ ձայները բացակայում էին Բաքվում անցկացված COP29-ին: Այն քչերը, որոնց COP29-ին պաշտոնական մուտք էր տրամադրվել, Amnesty International-ին հաղորդել են, որ վախենում են ելույթ ունենալ համաժողովի անցկացման վայրում՝ բռնաճնշումներից վախի պատճառով", - ասվում է զեկույցում:
Նշվում է նաև, որ կալանավայրերում խոշտանգումներն ու դաժան վերաբերմունքի այլ տեսակները լայնորեն տարածված են Ադրբեջանում և անպատիժ իրականացվում են ոստիկանության և քննչական մարմինների աշխատակիցների կողմից, իսկ մեղավորները գրեթե երբեք պատասխանատվության չեն ենթարկվում: Չկա բողոք ներկայացնելու անկախ մեխանիզմ, չկա նաև զոհերի համար արդարադատության և արդյունավետ իրավական պաշտպանության հասանելիություն: