Արմինֆո. Հայաստանյան ավելի քան երկու տասնյակ իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպություններ եւ անհատ իրավապաշտպաններ դիմել են մի շարք միջազգային եւ իրավապաշտպան կազմակերպությունների եւ Ադրբեջանում հավատարմագրված դեսպանների՝ հունվարի 17-ին Բաքվում մեկնարկող հայ ռազմագերիների եւ քաղաքացիական անձանց դատաքննությունների մշտադիտարկում իրականացնելու խնդրանքով։
ԱրմԻնֆո-ին տրամադրված հաղորդագրության համաձայն, կոչն ուղղված է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարին, ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարին, ԵԱՀԿ Ժողովրդավարական հաստատությունների եւ մարդու իրավունքների գրասենյակի տնօրենին, Եվրոպայի խորհրդի գլխավոր քարտուղարին, Եվրոպական միության արտաքին հարաբերությունների եւ անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցչին, Եվրոպական հանձնաժողովին, Amnesty International, Human Rights Watch, Fair Trials, Իրավաբանների միջազգային ասոցիացիայի Մարդու Իրավունքների ինստիտուտին եւ այլ կազմակերպություններին: Բացի այդ, նամակն ուղարկվել է Ադրբեջանում ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի եւ մի շարք այլ երկրների դեսպանների։
«Մենք՝ Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներս եւ իրավապաշտպաններս, մեր խորին մտահոգությունն ենք հայտնում Ադրբեջանի Հանրապետությունում ներկայումս պահվող հայ ռազմագերիների եւ քաղաքացիական անձանց շարունակական կալանավորման եւ քրեական հետապնդումների առնչությամբ։ Հաշվի առնելով մեղադրանքների ծանրությունը եւ իրավական գործընթացների ընթացքում նրանց իրավունքների լայնածավալ խախտումները՝ պահանջում ենք միջազգային մոնիթորինգ՝ ապահովելու հայերի նկատմամբ արդարադատության միջազգային իրավունքի սկզբունքների պահպանումը եւ արդար դատաքննության երաշխավորումը», - ասվում է նամակում։
Նաեւ ընդգծվում է, որ հայ ռազմագերիների եւ քաղաքացիական անձանց դեմ Ադրբեջանի կողմից նախաձեռնված դատական գործընթացները լրջագույն մտահոգություններ են առաջացնում՝ հաշվի առնելով արդար դատաքննության միջազգային չափանիշների խախտումները։
«Մինչ օրս իրականացված դիտարկումների համաձայն՝ այս դատավարական գործընթացներն անցկացվել են ընթացակարգային բազմաթիվ թերություններով, այդ թվում՝ անմեղության կանխավարկածի խախտմամբ, գործի նյութերին հասանելի լեզվով ծանոթանալու հնարավորության բացակայությամբ, իրավական ոչ պատշաճ ներկայացուցչության, պաշտպանության իրավունքի, ինչպես նաեւ անկախ եւ անաչառ դատարանի իրավունքների բացարձակ բացակայությամբ», - ասվում է հայտարարությունում։
Իրավապաշտպաններն ուշադրություն են հրավիրում ան հանգամանքին վրա, որ Ադրբեջանի կողմից տրամադրվող իրավաբանական օգնությունը անկախ եւ արդյունավետ չէ, իսկ անկախ փաստաբանների նկատմամբ գործադրվում են ահաբեկումներ եւ նրանց մասնագիտական պարտականությունների իրականացման խոչընդոտներ։ «Ավելին, այս շինծու գործերը եւ ցուցադրական դատավարությունները կարող են նպաստել արդեն իսկ գոյություն ունեցող եւ պետության կողմից հովանավորվող հայատյացությանը՝ հայերի դեմ ատելությանն ու քարոզչությանը, ինչպես փաստագրված է միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների կողմից: Ադրբեջանի դատական համակարգն անկախ չէ եւ առկա են հիմնավոր ապացույցներ, որոնք վկայում են գործադիր իշխանությանը ենթակայության մասին, ինչը դատական համակարգը վերածել է պետական իշխանության գործիքի։ Մենք դիմում ենք Ձեզ խնդրանքով՝ անմիջապես համագործակցել Ադրբեջանի իշխանությունների հետ՝ կազմակերպելու հայ ռազմագերիների եւ քաղաքացիական անձանց ՝ սպասվող եւ ընթացիկ դատավարությունների անկախ մոնիթորինգն ու արդյունքների հրապարակումը։ Այս մոնիթորինգը պետք է ներառի դատավարություններին անսահմանափակ մուտքի հնարավորություն եւ դրանց արդյունքների հանրային հասանելիություն: Նման վերահսկողությունը վճռորոշ է՝ ապահովելու էթնիկ հայ ռազմագերիների եւ քաղաքացիական անձանց իրավունքների պաշտպանությունը, նրանց նկատմամբ արդար դատաքննության անցկացումը եւ արդարադատության ու անաչառության միջազգային սկզբունքների պահպանումը», - ասվում է նամակում:
Նշենք, որ այսօր ՝ հունվարի 17-ին, դատավոր Զեյնալ Աղաևի նախագահությամբ Բաքվի ռազմական դատարանը կքննի Լեռնային Ղարաբաղի նախկին ղեկավարների վերաբերյալ "մեղադրական եզրակացությունը": Մեղադրյալների թվում են Լեռնային Ղարաբաղի երեք նախկին նախագահներ Արկադի Ղուկասյանը, Բակո Սահակյանը և Արայիկ Հարությունյանը: Դատարանի առջև կկանգնեն նաև նախկին արտգործնախարար Դավիթ Բաբայանը, ԱԺ նախագահ Դավիթ Իշխանյանը, պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար, գեներալ Լևոն Մնացականյանը, գեներալ Դավիթ Մանուկյանը և նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը:
Նախօրեին Վարդանյանը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում պահանջել է իրեն և իր փաստաբանին հնարավորություն տալ լիարժեք նախապատրաստվել պաշտպանությանը, վերացնել թույլ տրված բոլոր խախտումներն ու կեղծիքները, հրապարակային դարձնել իր և մյուս բոլոր մեղադրյալների նկատմամբ իրականացվող գործընթացը: "Ես պահանջում եմ հնարավորինս բաց գործընթաց ՝ միջազգային լրագրողների և հումանիտար կազմակերպությունների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ ։ Համոզված եմ, որ միայն իրական դատարանը կօգնի քայլ առաջ կատարել մեր ժողովուրդների միջև նոր հարաբերություններ կառուցելու բարդ ճանապարհին", - ընդգծել է նա ։ Վերջում նա պահանջել է իր գործը միավորել մյուս մեղադրյալների գործերի հետ։ "Իմ գործի 422 հատորից ավելի քան 400 հատորը ընդհանուր գործի դրվագներ են ։ Իմ գործն առանձին վարույթում առանձնացնելը արհեստական և անհիմն որոշում է", - հավելել է Վարդանյանը։