Եղիշե Կիրակոսյանը ՝ միջազգային դատական ատյաններից հայցերը հետ կանչելու մասին. այսօր Հայաստանի կողմից նման միտումներ չեն նկատվում

Արմինֆո. Միջազգային-իրավական հարցերով Հայաստանի ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը հրաժարվել է մեկնաբանել Ադրբեջանի դեմ Միջազգային քրեական դատարանից Հայաստանի հայցերը հետ կանչելու հարցը:

"Չեմ կարող բարձրացնել հարցեր, որոնք կարող են ներքին քննարկման առարկա դառնալ", - դեկտեմբերի 9-ին խորհրդարանում լրագրողների հետ զրույցում ասել է Կիրակոսյանը՝ ի պատասխան ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ՝ միջազգային դատական ատյաններից Ադրբեջանի դեմ կոլեկտիվ հայցերը հետ կանչելու հնարավորության մասին խորհրդարանի ամբիոնից արված հայտարարության:

Ընդ որում, նա խորհուրդ է տվել նման հարցեր ուղղել Հայաստանի արտգործնախարարին։

"Չեմ կարող մեկնաբանել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունները։ Կարծում եմ, որ ճիշտ կլինի դա քննարկել Արտաքին գործերի նախարարության հետ", - հայտարարել է Կիրակոսյանը։

Ընդ որում, նա հավելել է, որ այսօրվա դրությամբ Հայաստանի կողմից հայցերը հետ կանչելու միտումներ չի տեսնում ։ Խոսելով Ադրբեջանի հնարավոր հայցերի մասին՝ Կիրակոսյանը նշել է, որ այս պահին արդեն Հայաստանի դեմ հայցեր կան երկու դատարաններում՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) և Արդարադատության միջազգային դատարանում, ինչպես նաև երկու արբիտրաժային գործընթաց:

Այդ համատեքստում Կիրակոսյանը հստակեցրել է, որ ՄԻԵԴ-ում քննվում է չորս միջպետական գործընթաց ընդդեմ Ադրբեջանի, երկու հայց ընդդեմ Հայաստանի և չորս հայց Հայաստանի կողմից, որոնք վերաբերում են 44-օրյա պատերազմին, գերիների ապօրինի դատավարություններին և Հայաստանի տարածքում ադրբեջանական զինվորականների կողմից մարդու իրավունքների խախտումներին:

Նրա խոսքով ՝ այդ հայցերը վերաբերում են նաև Արցախի բնակիչների բռնի տեղահանմանը և դրա հետ կապված խախտումներին:

"Այսպես, դիտարկվում են խախտումները ՝ սկսած Լաչինի միջանցքի փակումից և այնտեղ 2022 թվականի մարտից տեղի ունեցող իրադարձություններից, ինչպես նաև բռնի տեղահանության ողջ գործընթացը ։ ՄԻԵԴ-ում պատերազմին վերաբերող առաջին գանգատն արդեն հաղթահարել է գրավոր ընթացակարգերը ։ Հայաստանը ներկայացրել է իր դիրքորոշումը, եւ մենք այժմ ակնկալում ենք դատարանի բանավոր պատասխանը եւ հանրային լսումները", - պարզաբանել է Կիրակոսյանը ։

Դրա հետ մեկտեղ, նրա խոսքով, բռնի տեղահանության հարցերի վերաբերյալ եզրակացությունները փոխանցվել են միայն այս տարի, ուստի դրանք կուսումնասիրվեն ավելի ուշ: "Բայց մենք մեր եզրակացությունն ամբողջությամբ ներկայացրել ենք դեռ այս տարվա սկզբին ։ Արդարադատության միջազգային դատարանում ընթանում է ռասայական խտրականության հետ կապված մի գործընթաց ։ Հայաստանն իր հայցը ներկայացրել է դեռևս 2021 թվականին և ներկայացրել է համապատասխան միջոցների կիրառման հինգ պահանջ ։ Դատարանը դրանցից երեքի վերաբերյալ վճիռ է կայացրել ՝ հաստատելով հայկական պահանջների իրավազորությունը եւ մերժելով ադրբեջանական պահանջների մեծ մասը", - պարզաբանել է Կիրակոսյանը ։

Խոսելով գերիների վերադարձի մասին՝ նա նշել է, որ այդ հարցում դատական մարմիններն այնքան էլ հարմար չեն ։ "Մենք բարձրացրել ենք գերիների վերադարձի պահանջի հարցը, սակայն այն մերժվել է, բայց դա՝ դեռ վաղուց։ Գերիների վերադարձի հարցն ավելի շատ քննարկվում է քաղաքական հարթակում. Իրավական գործընթացներն այդ առումով իրավական երաշխիքներ են ապահովում այնտեղ գտնվող գերիներին։ Իսկ դատարանն անկախ մարմին է և ընտրություն է կատարում միջազգային օրենքի հիման վրա", - եզրափակել է Կիրակոսյանը։

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Հայաստանը Ադրբեջանի դեմ հայց է ներկայացրել ՄԱԿ-ի միջազգային դատարան ՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության նկատմամբ ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի ենթադրյալ խախտման վերաբերյալ ։ Բացի այդ, ՀՀ-ն չորս բողոք է ներկայացրել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան ։ Դրանցից մեկը վերաբերում է 2020 թվականի 44-օրյա ժամանակահատվածում տեղի ունեցած հանցագործություններին և մարդու իրավունքների խախտումներին, երկրորդը ՝ Բաքվում հայ ռազմագերիների նկատմամբ դատավարություններին ։ Մյուսը վերաբերում է Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից Հայաստանի տարածք ներխուժմանը և այստեղ կատարված հանցագործություններին, և վերջին բողոքը վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղի շրջափակմանը, մարդու իրավունքների զանգվածային խախտումներին և էթնիկ զտումներին: