Փաշինյան. Արտագաղթի պատճառներն 90 տոկոսով կապված են մեր վարած տարածաշրջանային քաղաքականության հետ

Արմինֆո. Երեւան: 03.12.24:  ԱրմԻնֆո: Նաիրա Բադալյան: Արտագաղթի պատճառներն 90 տոկոսով կապված են մեր վարած տարածաշրջանային քաղաքականության հետ: Ըստ կառավարության հաղորդագրության՝ այդպիսի  կարծիք է հայտնել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ դեկտեմբերի 3-ին խորհրդարանում 2025 թվականի պետական բյուջեի վերջնական տարբերակի նախագծի լսումների ժամանակ։

«Արտագաղթի առաջին, երկրորդ, երրորդ, չորրորդ, հինգերորդ, վեցերորդ, յոթերորդ, ութերորդ, իններորդ, տասներորդ և տասնմեկերորդ պատճառները մեր կոնֆլիկտային հարաբերություններն են մեր միջավայրի հետ: Այո, տասներկուսը կարող է լինել սոցիալական բարդությունը, բայց եկեք ասենք, որ այդ սոցիալական բարդությունների մի մեծ մասը կապված է կոնֆլիկտային միջավայրի հետ, տասներեքերորդը կարող է լինել արդարության պակասը: Բայց եկեք խոստովանենք, որ այդ արդարության պակասը նույնպես որոշ տեղերում և որոշակի չափով կապված է կոնֆլիկտային միջավայրի հետ, որովհետև դրա մասին խոսելն ընդունված չէ:

Մենք չենք խոսել այդ կոնֆլիկտային միջավայրում իրենց վրա շատ մեծ պատասխանատվություն վերցրած մարդկանց ներհասարակական, ներհայաստանյան պահվածքի, կարգավիճակի, քաղաքացիական կարգավիճակի մասին: Չենք խոսել դրա մասին: Օբյեկտիվորեն: Ես ուզում եմ ճիշտ հասկանաք, ես հիմա չեմ թիրախավորում ոչ մեկին: Բայց մենք պետք է իրար աչքերի մեջ նայենք և ասենք, որ, այո, այդ մեր հարգարժան... Ես նախորդ նիստում անդրադարձա, երբ մեր գործընկերներն ասում էին, թե հերոսներին վարկաբեկում էիք: Ես էլ ասում էի՝ ո՞ր հերոսներին, որ ավտոմատով մտնում էին, ասում էին՝ գնա այստեղից, սա այլևս քոնը չէ:

Մենք պետք է խոստովանենք, թե այս իրադրության պատճառով Հայաստանի Հանրապետության քանի քաղաքացի է թողել գնացել՝ ասելով, որ այս երկրում արդարություն չկա, այս երկրում ապագա չկա և այլն: Ես կարծում եմ՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական մտավոր էլիտայի ամենաշատ մեջբերվող վերնագիրն առնվազն Հովհաննես Թումանյանի հոդվածն է, որը վերնագրված է «Անկեղծ չեք»:

30 տարի, ով ինչ ասի, ինչ խոսի, մի «իքս» պահի գալիս ենք, ասում ենք՝ գիտե՞ք Հովհաննես Թումանյանը ժամանակին ի՞նչ է գրել. գրել է, որ մենք անկեղծ չենք և շարունակում ենք անկեղծ չլինել: Ես էլ միանամ այդ հոծ քաղաքական, մշակութային և մտավորական բանակին՝ ասելով, հղում անելով Հովհաննես Թումանյանի «Անկեղծ չենք» հոդվածին: Բայց ես նաև պիտի անկեղծ լինեմ ինչքան վերնագիրը մեջբերելուց առաջ, այնքան էլ վերնագիրը մեջբերելուց հետո:

Ընդդիմության հարգարժան մեր գործընկերները ժամանակ առ ժամանակ այս դահլիճում, դահլիճից դուրս, սոցիալական ցանցերում անընդհատ վերադառնում են իմ այդ հայտնի նախադասությանը՝ «Արցախը Հայաստան է և վերջ», և անընդհատ բերում են հարթակ: Ես այսօր պետք է դրան անդրադառնամ: 2018 թվական կամ 2017 թվական, կամ 2016 թվական, Ղարաբաղն ի՞նչ է, Ղարաբաղն անկախ պետությո՞ւն է, չէ, որովհետև անկախ պետությունն ունի իր ատրիբուտը: Մինչև հիմա մեր բարեկամներն էլ, ոչ բարեկամներն էլ ասում են՝ եթե այդպես է՝ ճանաչեիք:

Ընդ որում, որ մեզ վերագրվում է դավաճանական բան, դրանից առաջ ես պատգամավոր եմ եղել, այս դահլիճում ընդդիմության կողմից մի քանի անգամ նախաձեռնություններ է եղել, որ ճանաչենք: Մենք ասել ենք՝ չէ, Ղարաբաղն անկախ պետություն չէ: Շատ լավ, Ղարաբաղն Ադրբեջա՞ն է, չէ, Ղարաբաղն Ադրբեջան չէ, որովհետև ով ասեր, որ Ղարաբաղն Ադրբեջան է՝ պարզ է, թե ինչ բանի կարձագանքեր: Ղարաբաղը Հայաստա՞ն է, չէ, Ղարաբաղը Հայաստան չէ:

Լավ, ժողովուրդ, Ղարաբաղն անկախ չէ, Հայաստան չէ, Ադրբեջան չէ, ի՞նչ է: Իսկ ի՞նչ է Ղարաբաղը: Ինչո՞վ է սա կարևոր, սա կարևոր է հետևյալ տրամաբանությամբ: Հարգելի գործընկերներ, որևէ մեկը կարող է հղի լինել 9 ամիս, մաքսիմում 9 ամիս անց պետք է մի բան տեղի ունենա, պետք է կամ ծնվի երեխան կամ պետք է չծնվի՝ մեծ հավանականությամբ կրողի մահը պատճառելով, կամ սրանից բխող, կամ կեսարյան հատումով պետք է ծնվի, կամ բնական ճանապարհով պետք է ծնվի, կամ կենդանածին պետք է լինի, կամ մեռելածին պետք է լինի, կամ տղա պետք է լինի, կամ աղջիկ պետք է լինի:

Խնդիրը հետևյալն է, պատահական չէ, որ տասնյակ անգամ այս ամբիոնից Սերժ Սարգսյանի 2018 թվականի ապրիլյան խոսքերն եմ մեջբերել: Այն բանը, որ մենք այս հղիությունը պետք է ևս 9 ամսով երկարացնենք, դա, կներեք, աբսուրդ մոտեցում է: Եվ այնուամենայնիվ, շատ կարևոր է արձանագրել մի հարցի, այնուամենայնիվ, այն ինչ տեղի է ունեցել ի՞նչ է, տեղի ունեցածը ի՞նչ է և ի՞նչ է նշանակում, ինչքանո՞վ է ճիշտ և ինչքանո՞վ է սխալ:

Վերջերս բոլորովին ուրիշ առիթով արձանագրեցի, որ այս վերջին առնվազն 4 տարում ամեն օր ինքս ինձ հարցեր եմ տվել և այդ հարցերին փորձել եմ պատասխանել: Եվ ես ուզում եմ ինչ-որ առումով այդ պատասխանի մի հատվածը կիսել նախ խորհրդարանի և հանրության հետ: Այնուամենայնիվ, ի՞նչ է տեղի ունեցել 2019 թվականին և ինչքանով է դա ճիշտ, և ընդհանրապես այն քաղաքականությունը, որ մենք վարել ենք կամ լավ, որը ես վարել եմ, ինչքանո՞վ է ճիշտ եղել այդ քաղաքականությունը և ինչքանով սխալ: Ես ուզում եմ ձեզ էլի իմ տպավորությունն ասել՝ հասկանալիորեն չհավակնելով բացարձակ ճշմարտություններ կրողի դերին:

Եթե մեր քաղաքականությունը գնահատում ենք Լեռնային Ղարաբաղի հարցը կամ ինչպես ես պատկերավոր ասացի՝ այդ իրավիճակը, կամ մեր պայմանական հղիությունը ևս 9 ամիս ձգելու տրամաբանությամբ, ապա մեր վարած քաղաքականությունը կարելի է համարել սխալ: Եթե մոռանանք, որ խնդրի ձևակերպումն ի սկզբանե արդեն սխալ էր։

Եթե հարցը ձևակերպում ենք պետությունը պահելու, շանս ստանալու առումով, ես պետք է ասեմ, որ այն քաղաքականությունը, որ մենք վարել ենք և վարում ենք, ոչ թե ճիշտ է կամ սխալ է, այլ միակ հնարավոր տարբերակն էր և միակ հնարավոր տարբերակն է այսօր, որ մեզ պետություն ունենալու շանս է տալիս։ Կրկին ուզում եմ բառերը ճիշտ գնահատենք, ես ասում եմ պետություն ունենալու շանս է տալիս, հետևաբար շատ բան կախված է նրանից, թե մենք ինչպես կօգտագործենք այդ շանսը և հնարավորությունը։

Եթե չեմ սխալվում, երկու տարի առաջ այս ամբիոնից հայտարարել եմ, ասել եմ՝ եթե մեզ հաջողվի մեկ-երկու տարի պահել մեր պետականությունը, դա նշանակում է, որ մենք առաջիկա հարյուրամյակում պետություն ունենալու իրական հնարավորություն ենք ստեղծել և ստեղծում։ Ահա երկու տարի անց ես կանգնած եմ Հայաստանի Հանրապետության խորհրդարանի ամբիոնին՝ որպես Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ։ Պետք է այսպիսով արձանագրեմ, որ միջնաժամկետում մեր դարավոր և ռազմավարական խնդիրը լուծված է, բայց մեզ չի կարելի ոչ մի վայրկյան թուլացնել մեր զգոնությունը, որովհետև այն մարտահրավերները, որոնք մենք ունեինք երկու տարի առաջ, այդ մարտահրավերների մի մասը, մի զգալի մասը դարձել են էականորեն ավելի կառավարելի։ Բայց նաև ի հայտ են եկել նոր մարտահրավերներ, որոնք որոշակիորեն կառավարելու համար անհրաժեշտ է, որ մենք հաղթահարենք ազգ-նահատակ, ազգ-բանակ բանաձևերը և ավելի ու ավելի ամուր կանգնենք՝ պարզապես պետություն, ուղղակի պետություն, որի միակ խնդիրը սեփական տարածքում, սեփական քաղաքացիների անվտանգությունը և բարեկեցությունն ապահովելն է։

Մեզ պետք է ամուր կանգնել այդ հիմքերի վրա, այս տեսլականի, այս հայեցակարգի վրա և քայլ-քայլ, զգուշորեն, ինքներս մեզ հաշիվ տալով, որ դեռևս շարունակում ենք քայլել ականապատ դաշտի միջով, կարողանանք հաղթահարել այս ականապատ դաշտը և միջավայրը ու հասնել այն հանգրվանին, որը հնարավորություն կտա ասել, որ մենք, ահա երաշխավորեցինք մեր պետության լինելիությունն առաջիկա հարյուրամյակի ընթացքում։ Ես չեմ ուզում տպավորություն ստեղծվի, թե հերթական տեսլականն եմ ձևավորում ապագա սերունդների համար։

Ազգային ժողովի հարգելի նախագահ,
Հարգելի փոխնախագահ,
Կառավարության հարգելի անդամներ,
Ազգային ժողովի հարգելի պատգամավորներ,
Սիրելի ժողովուրդ,

Ես համոզված եմ, որ հենց մենք ենք այն Կառավարությունը, հենց մենք ենք այն խորհրդարանը, հենց մենք ենք այն ժամանակը, որը հնարավորություն է ունենալու ասելու՝ ահա մենք երաշխավորեցինք Հայաստանի պետականության գոյությունն առաջիկա հարյուրամյակի ընթացքում։ Շնորհակալ եմ և խնդրում եմ բոլորիդ, կողմ քվեարկել 2025թ պետական բյուջեին», - հայտարարել է վարչապետը։