Դեսպան. Ֆրանսիան վերահաստատում է Լեռնային Ղարաբաղ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դիտորդական առաքելություն ուղարկելու հանձնառությունը

Արմինֆո.Ֆրանսիան վերահաստատում է իր հանձնառությունը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դիտորդական առաքելություն ուղարկել Լեռնային Ղարաբաղ, և այդ որոշումը կիսում են Ֆրանկոֆոնիայի անդամ բոլոր  պետությունները: Այդ մասին նոյեմբերի 5-ին հայտարարել է Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպան Օլիվիե Դեկոտինյին՝  "Հայկական մշակութային ժառանգության արձանագրումն ու պահպանումը" ծրագրի շրջանակներում Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանում տեղի ունեցած "Պատմության լուռ վկաները" խորագրով համաժողովում։

Ֆրանսիայի դեսպանը հավելել է, որ հայկական մշակութային ժառանգության պահպանումը ներառում է ոչ միայն նյութական պաշտպանություն, այլև հավաքական հիշողության փոխանցում, ինչն, իր հերթին, նպաստում է ժողովրդի ինքնության ամրապնդմանը: "Ընդհանուր նպատակով այստեղ հավաքվելով ՝ մենք վերահաստատում ենք այդ ժառանգությունը պահպանելու մեր վճռականությունը։ Այս վճռականությունն արտահայտվեց մեկ ամիս առաջ ֆրանկոֆոն երկրների մասնակցությամբ կայացած հավաքի ժամանակ, որոնք հստակ ուրվագծեցին իրենց դիրքորոշումը ։ Այն վերաբերում էր Լեռնային Ղարաբաղի բռնի տեղահանված բնակիչների խաղաղությանն ու հիմնարար իրավունքի իրացմանը", - հավելել Է Դեկոտինյին։

Ինչպես հիշեցրել է ֆրանսիացի դիվանագետը, ՖՄԿ գագաթնաժողովի ընթացքում ճգնաժամային իրավիճակներին եւ դրանցից դուրս գալու ուղիներին, ինչպես նաեւ խաղաղության պահպանման կարեւորությանը վերաբերող որոշում է կայացվել, եւ այդ համատեքստում հատուկ ուշադրություն է դարձվել հայկական մշակութային ժառանգության պահպանմանը:

"Մենք խորապես մտահոգված ենք վերջին շրջանում Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձություններով և կոչ ենք անում լիովին պահպանել զինված հակամարտության դեպքում մշակութային արժեքների պաշտպանության մասին Հաագայի կոնվենցիան, որն ընդունվել է 1954 թվականին: Ֆրանսիան մնում է Հայաստանի կողքին, և նրա ներգրավվածությունը վերաբերում է նաև հայկական մշակութային ժառանգության պահպանմանը",- եզրափակել է Դեկոտինյին։

Նշենք, որ "Հայկական մշակութային ժառանգության փաստագրում և պահպանում" ծրագիրն իրենից ներկայացնում է ակադեմիական նախաձեռնություն, որն ուղղված է անհետացման եզրին գտնվող հայկական հուշարձանների հավաքագրմանը և փաստաթղթավորմանը: Ծրագիրն իրականացվում է Հայաստանում գործող "Հիշատակարան" հասարակական կազմակերպության կողմից:

Ծրագիրը ֆինանսավորում է «Ալիֆ» և Գալուստ Գյուլբենկյանի հիմնադրամներից և համակարգվում է «Ինալկո» հիմնադրամի կողմից: Ծրագրի աշխատանքի կարևոր ասպեկտ է համագործակցությունը ԻՆԱԼԿՈ Արևելյան լեզուների և մշակույթների ազգային ինստիտուտի հետ, որը 1798 թվականից զբաղվում է հայոց լեզվի և մշակույթի դասավանդմամբ:

Հավելենք, որ ծրագրի նախաձեռնողներն են Հայաստանում գործող "Մեմորիալ" ՀԿ-ն և Փարիզի արևելյան լեզուների և քաղաքակրթությունների պետական ինստիտուտը (Ինալկո):

Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ "Հայ դատի" համակարգում գործող Հայկական իրավական կենտրոնի հովանու ներքո միջազգային և համեմատական իրավունքի կենտրոնը հրապարակել էր մանրամասն զեկույց, որում նաև ուշադրություն է դարձվում Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից հայկական մշակութային և կրոնական օբյեկտների շարունակական ոչնչացմանը ՝ Արցախում հայկական ներկայության հետքերից ազատվելու նպատակով: Զեկույցը ներառում է արբանյակային պատկերներ և փաստաթղթեր այնպիսի կազմակերպություններից, ինչպիսիք են Caucasus Heritage Watch-ը, որոնք ցույց են տալիս մշակութային ոչնչացման չափը, որը դատապարտվում է միջազգային կազմակերպությունների կողմից, ինչպիսիք են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն և Եվրախորհրդարանը: Զեկույցում ընդգծվում է, որ այդ մշակութային ոչնչացումը և շրջափակման հետևանքները արտացոլում են ադրբեջանական հասարակության շրջանում հակահայկական տրամադրությունների ավելի լայն պատկերը:

Հիշեցնենք նաև, որ դեռ 2020 թվականի նոյեմբերի 20 - ին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր տնօրեն Օդրե Ազուլեն հայտնել էր կազմակերպության պատրաստակամության մասին՝ առաքելություն ուղարկել Լեռնային Ղարաբաղ ՝ տարածաշրջանի պատմամշակութային ժառանգության վերականգնմանն աջակցելու համար ։ Իսկ արդեն նույն տարվա դեկտեմբերին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր տնօրենի տեղակալ Էռնեստո Օտտոնեն նշել էր, որ կազմակերպությունը "առայժմ միայն Ադրբեջանի պատասխանն է ակնկալում, որպեսզի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կարողանա շարունակել աշխատանքը տեղում առաքելություն իրականացնելու ուղղությամբ": Իր հերթին, Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն 2020 թվականի դեկտեմբերի 22-ին տարածած կոմյունիկեում կոչ է արել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին չքաղաքականացնել Լեռնային Ղարաբաղում մշակութային ժառանգության պաշտպանության հարցը և հայտարարել է, որ Բաքուն "բաց է կառուցողական երկխոսության ՝ առաքելության կազմակերպման մանրամասները քննարկելու համար"։ Մինչ օրս ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի առաքելությունը մուտք չի ստացել Արցախ, և այսպես կոչված միջազգային հանրությունը լուռ հետևում է, թե ինչպես է Ադրբեջանը քայլ առ քայլ ջնջում հայերի հազարամյա ներկայությունն այս հողում: