Arminfo.info



 Երեթշաբթի, 15 Հոկտեմբերի 2024 13:28
Ալինե Գրիգորյան

Ջրբաշյան. Հայաստանի մարդկային կապիտալում ներդրումները կբերեն 43.6 մլրդ դոլարի ավելացված արժեք

Ջրբաշյան. Հայաստանի մարդկային կապիտալում ներդրումները կբերեն 43.6 մլրդ դոլարի ավելացված արժեք

Արմինֆո."Ամերիա" ընկերության գործընկեր, կառավարչական խորհրդատվական ծառայության ղեկավար Տիգրան Ջրբաշյանը, խոսելով Հայաստանի ժողովրդագրական ապագայի մասին, ասել է, որ մարդկային կապիտալի զարգացման գործում 2.6 տրիլիոն դրամի (մոտ 6 մլրդ դոլար) ներդրումները կարող են երկրի տնտեսությանը բերել 43.6 մլրդ դոլարի ավելացված արժեք:

 

«Սիվիլնեթ»-ի հետ հարցազրույցում մասնագետը նշել է, որ Հայաստանի ժողովրդագրական ռազմավարության ձևավորման նպատակով իրականացված հետազոտության շրջանակում ուսումնասիրվել է լայն փաստագրական բազա։

 

Առաջին փուլում օգտագործվել են բնակչության տվյալները սկսած 1897թվից, հետագայում վերջին տարիների տվյալները թարմացվել են 2022թ. մարդահամարի հիման վրա ։ "Մենք հաշվարկներ ենք կատարել, այդ թվում՝ հաշվի առնելով արցախցիների տեղահանությունը, և պատրաստել ենք երկու խոշոր ուսումնասիրություն։ Առաջինում մենք ձգտել ենք հասկանալ Հայաստանի ներկայիս ժողովրդագրական կառուցվածքի ձևավորման պատճառները և որոշել իրավիճակի վրա ազդող գործոնները։ Մենք շատ կարևոր կապեր ենք հայտնաբերել Հայաստանի բնակչության ժողովրդագրական պատմության մեջ, օրինակ, տարեց բնակչության հետ կապված մի հետաքրքիր երևույթ: Պարզվել է, որ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծնված մարդիկ ավելի երկար ու առողջ են ապրում։ Այս երևույթը նկատվում է նաև այդ պատերազմին մասնակցած այլ երկրներում։ Նման արդյունքների պատճառը, այսպես կոչված, "բացասական սելեկցիան" է, քանի որ այն շրջանում թույլ երեխաներն ավելի հաճախ էին մահանում", - բացատրել է փորձագետը։

 

Երկրորդ հետազոտությունը, ըստ Ջրբաշյանի, ուղղված էր մարդու կյանքի տարբեր ոլորտների վրա ժողովրդագրության ազդեցության ուսումնասիրմանը՝ քաղաքականությունից և անվտանգությունից մինչև կրթություն, տարածքի զարգացում և առողջապահական համակարգ:

 

"Ժողովրդագրությունը կապելով մարդու կյանքի տարբեր ասպեկտների հետ՝ մենք հասկանում ենք, թե ինչպես են ժողովրդագրական ցուցանիշներն ազդում երկրի տարբեր սոցիալ-տնտեսական միտումների վրա։ Ուսումնասիրությունները տևել են մեկ տարի և հիմք են հանդիսացել ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավմանն ուղղված առաջարկությունների մշակման համար", - հավելել է փորձագետը։

 

Ջրբաշյանն ընդգծել է, որ հայ հասարակության շրջանում գերակշռում են ժողովրդագրական խնդրի վերաբերյալ կարծրատիպերը: Մասնավորապես, ցածր ծնելիությունն ու միգրացիան ներկայացվում են որպես երկրի ժողովրդագրական հիմնական խնդիր ։ Իրականում, հիմնական խնդիրը հայ հասարակության կառուցվածքում մարդկային կապիտալի որակի փոփոխությունն է։ Փորձագետի ասելով՝ Հայաստանի բնակչության սեռատարիքային կառուցվածքում սպասվող փոփոխությունները հանգեցնում են մի իրավիճակի, երբ հասարակությունը ստիպված կլինի ավելի շատ ռեսուրսներ ուղղել ավագ սերնդի պահպանմանը, որի թիվը կտրուկ աճում է: Համաշխարհային ժողովրդագրության մեջ այս գործընթացը կոչվում է բնակչության ծերացում. Տարածաշրջանում (ներառյալ Հայաստանում) բնակչության ծերացման դիտվող գործընթացները կհանգեցնեն ռեսուրսների վերահաս վերաբաշխման՝ հօգուտ ավագ սերնդի։ "Առաջին անգամ Հայաստանում մենք ազգային տրանսֆերտային հաշիվների մեթոդաբանության հիման վրա մշակել ենք հաշիվների համակարգ ( National Transfer Accounts (NTA), զարգացման ռազմավարության մոդելավորման և հիմնավորման և սոցիալ - տնտեսական արդյունավետության գնահատման նորարարական գործիք - խմբ.) և 2022-2050 թվականների համար մշակել ենք բնակչության տարիքային խմբերի համախառն եկամուտներն ու սպառումը ։ 2022 թվականին վերաբաշխման համար նախատեսված երկրի ռեսուրսների 61% - ը ուղղվել է երիտասարդներին (որից 47 տոկոսային կետը ՝ մինչև 18 տարեկան երեխաներին), հիմնականում, առողջապահության և կրթության հետ կապված ծախսերին։ Եվ այդ ռեսուրսների ընդամենը 39% - ն է ուղղվել ավագ սերնդի բնակչության կարիքներին (որից 24 տոկոսային կետը 65 տարեկանից բարձր բնակչության համար): 2050 թվականին այս իրավիճակը կտրուկ կփոխվի։ 42% - ը մենք կուղղենք 65 տարեկանից բարձր մարդկանց, քանի որ նրանք, պարզապես, շատ կլինեն, և ընդամենը 33% - ը ՝ 18 տարեկանից ցածր երեխաների համար: Դա նշանակում է, որ հասարակության մեջ տեղի կունենա մարդկային կապիտալի դեգրադացիա", - պարզաբանել է "Ամերիա" խմբի գործընկերը։

 

Փորձագետի խոսքով ՝ բնակչության ծերացումը բացասաբար կանդրադառնա աշխատաշուկայի վրա և կհանգեցնի տնտեսության լճացման: Ընդ որում, այդ խնդիրն ազդում է աշխարհի գրեթե բոլոր երկրների վրա, որոնք բախվում են ծերացող ազգի երևույթի հետ: Հասարակությունը ծերանում է, և աշխատող բնակչության և չաշխատող բնակչության հարաբերակցությունը փոխվում է:

 

"Ինչ վերաբերում է ծնելիության նվազմանը, դա գլոբալ երեւույթ է։ Գործնականում, չկա մի երկիր, որտեղ ծնելիությունն աճում է։ Կան երկրներ, որտեղ ծնելիության գործակիցը նվազել է 2.1 - ից ցածր ՝ վերարտադրության ցուցանիշը, և կան երկրներ, որտեղ այդ գործակիցը դեռևս բարձր է վերարտադրության ցուցանիշից, բայց նույնպես նվազում է։ Ծնելիության ամենացածր ցուցանիշ ունեցող երկիրը Հարավային Կորեան է, որտեղ այն 0.7 է: Երկրում դիտվում է բնակչության բացասական բնական աճ։ Նրանք որոշ հույս ունեին Հյուսիսային Կորեայի նկատմամբ, բայց այնտեղ էլ ցուցանիշը սկսեց նվազել ՝ հասնելով 1.9-ի ։ Չինաստանում ծնելիության մակարդակն արդեն նվազել է տարեկան 10 միլիոնով։ Որոշ երկրներ դեռևս ունեն 2.1 ցուցանիշից բարձր ծնելիության գործակից, օրինակ, Հնդկաստան, Նիգերիա, Եթովպիա, Ինդոնեզիա: Սակայն ժողովրդագրագետները ենթադրում են, որ 2060 թվականից հետո մոլորակի բնակչությունը կկրճատվի, եւ գրեթե չեն մնա երկրներ, որտեղ այդ երեւույթը չի լինի", - նշել է Ջրբաշյանը։

 

Նա ընդգծել է, որ ծնելիության նվազման պատճառը այնպիսի գործոններն են, ինչպիսիք են ՝ ուրբանիզացիան, կանանց դերի փոփոխությունը, տնտեսության փոխակերպումը, գյուղատնտեսության մեջ ավելի քիչ ռեսուրսների անհրաժեշտությունը:

 

Օրինակ, ուրբանիզացիան Հայաստանում, ինչպես և աշխարհում, հատկապես ակտիվացել է 20-րդ դարում ։ Խորհրդային շրջանում Հայաստանը, ինչպես և ԽՍՀՄ մյուս հանրապետությունները, սրընթաց ինդուստրացում է ապրել, ինչը հանգեցրել է զգալի ուրբանիզացիայի։ Հիմնականում, ագրարային քաղաքականության պատճառով գյուղական բնակչության միգրացիան դեպի քաղաքներ ուժեղացել է։ Գյուղական վայրերում արդյունաբերականացումը հանգեցրել է գյուղական բնակչության ավելցուկի, որը գնացել է քաղաքներ ՝ զբաղվածություն ապահովելու համար: Անկախացումից հետո գործընթացը շարունակվել է նոր թափով։ Խորհրդային արդյունաբերության անկումը հանգեցրել է մարզերում քաղաքների դերի նվազմանը, ինչը հանգեցրել է մարզերի ինչպես քաղաքային, այնպես էլ գյուղական բնակիչների միգրացիային դեպի Երևան կամ արտերկիր: Սա հանգեցրել է Երևանի գերակշռությանը, որը ստեղծում է կառավարման այլ խնդիրներ ինչպես քաղաքի, այնպես էլ ամբողջ երկրի համար:

 

Ջրբաշյանն ընդգծել է, որ վերջին 30 տարիների ընթացքում երկրում տեղի ունեցած կարևոր երևույթներից մեկը միգրացիան է: Այն զգալի ազդեցություն է ունեցել հայ հասարակության կառուցվածքի վրա, քանի որ մեծամասամբ արտագաղթել են աշխատանքային ռեսուրսների առանցքային աղբյուր հանդիսացող երիտասարդները, ինչն էլ ավելի է խորացրել Հայաստանում բնակչության ծերացման խնդիրը։ Երիտասարդների թվի նվազումը նույնպես ազդել է ծնելիության աճի վրա։

 

"Կարևոր չէ, թե ինչպիսին կլինի բնակչության թիվը երկրում, ավելի կարևոր է նրա կառուցվածքը ։ Թիվն արդեն կառուցվածքի արդյունք է։ Առաջին հերթին պետք է մտածել ժողովրդագրական կառուցվածքի մասին, որը կնպաստի մարդկային կապիտալի զարգացմանը։ Ժողովրդագրական կառուցվածքը նշանակում է սեռերի և տարիքային խմբերի հարաբերակցությունը: Այս առումով մեզ համար շատ կարևոր է դիտարկել սելեկտիվ աբորտների երևույթը մեր հասարակության մեջ։ Սելեկտիվ աբորտների արդյունքում մինչև 2030 թվականը Հայաստանում կլինի մոտավորապես 90,000 "պակաս կին" ՝ կանայք, որոնք պետք է ծնվեին, բայց լույս աշխարհ չեն եկել սեռին նախապատվության պատճառով աբորտների հետեւանքով", - պարզաբանել է Ջրբաշյանը։

 

Սակայն, փորձագետն ընդգծել է, որ այսօր Հայաստանը համարվում է տարածաշրջանում ամենաօպտիմալ ժողովրդագրական ռազմավարություն ունեցող երկիրը, որն ուղղված է մինչև 2040 թվականը հավասարակշռված և կայուն ժողովրդագրական կառուցվածքի ստեղծմանը և կարող է խթան հանդիսանալ մարդկային կապիտալի զարգացման համար: Այս մոտեցումն իրականացնելու համար ռազմավարության մեջ ձևակերպվել են որոշակի նպատակներ։

 

"Մենք ունենք տվյալներ, որ երեխաներ ունեցող տնային տնտեսությունների միջին եկամուտները կազմում են երեխաներ չունեցող տնային տնտեսությունների միջին եկամուտների մոտավորապես 70% - ը: Անհրաժեշտ է վերանայել ընտանիքի պլանավորման ռազմավարությունը, բարեփոխել ծնելիության, հղիության և երեխաների խնամքի համակարգը: Հայաստանը դեռ հասարակություն է, որտեղ երեխաների ցանկալի թիվը գերազանցում է նրանց իրական թիվը", - պարզաբանել է փորձագետը։

 

Անդրադառնալով ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ այլ երկրներում երեխայի ծննդի համար ֆինանսական խրախուսանքների տրամադրման փորձին, փորձագետը նշել է, որ դա նաև հանգեցրել է այն բանին, որ չորսից ավելի երեխա ունեցող ընտանիքների 59 տոկոսն ապրում է աղքատության շեմից ցածր:

 

"Մենք 7-10 տարի ունենք իրավիճակը փոխելու և երեխային կրկին ընտանիքի ցանկալի անդամ դարձնելու համար ։ Մենք առաջարկեցինք ևս մեկ մոդել։ Գործատուները չպետք է բիզնեսի համար ռիսկեր տեսնեն հղի աշխատակցուհիների պատճառով, ընդհակառակը, ընկերություններում հղի աշխատակցուհիների առկայությունը պետք է պարգևատրվի՝ նրանց եկամտահարկի մի մասը գործատուին վերադարձնելու ճանապարհով: Առաջարկում ենք նաև վերացնել նպաստների համակարգը և այն փոխարինել հանրային/պետական ծառայության կարգավիճակով: Սա նշանակում է, որ այն մարդիկ, ովքեր խնամելու են երեխայի՝ լինեն նրանք ծնողներ, տատիկներ կամ պապիկներ, պետության հետ պայմանագիր են կնքում և աշխատավարձ են ստանում՝ հավասարվելով պետական ծառայողներին: Բոլոր ծախսերը, որոնք ներառված են այս ռազմավարության մեջ, ըստ էության ներդրում են: Ընդ որում, մարդկային կապիտալում ներդրումներն ամենաարդյունավետ ներդրումներն են", - հավելել Է Ջրբաշյանը։

 

Այնուհետև փորձագետը նշել է, որ երրորդ գաղափարը ակտիվ ծերացումն է։ Ինչպես նշել է Ջրբաշյանը, վերջին 50-60 տարիների ընթացքում, նախորդ ժամանակաշրջանների համեմատ (ինչպես աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում), մարդիկ ավելի առողջ են դարձել, ավելի լավ են սնվում և ավելի երկար են ապրում, սակայն համակարգը չի օգտագործում այդ հնարավորությունը: Պետք է հնարավորություններ ստեղծել ավագ սերնդի աշխատանքային գործունեությունը շարունակելու համար, այլ ոչ թե նրանց թոշակի ուղարկել միայն տարիքի պատճառով։ "Գաղափարն այն է, որ ծերացումը բեռ չէ։ Այս մարդիկ դեռ կարող են հասարակության համար հավելյալ արժեք ստեղծել՝ մնալով սոցիալապես ակտիվ և առողջ։ Սա շատ կարևոր ուղղություն է, որը նվազեցնում է հասարակության բեռը", - պարզաբանել է փորձագետը։

 

Փորձագետն անդրադարձել է նաև միգրացիոն հոսքերին՝ ինչպես ներգաղթին, այնպես էլ արտագաղթին։ "Այստեղ նույնպես մենք պետք է կոտրենք մեր հասարակության շրջանում գոյություն ունեցող կարծրատիպերը։ Մենք կարծում ենք, որ ներգաղթի և արտագաղթի հիմքում պետք է ընկած լինի մարդկային կապիտալի որակական փոփոխությունը։ Մեզ համար շատ կարևոր է օգտագործել մեր սփյուռքի ներուժը և միգրացիայի միջոցով ազդել մեր ներքին ռեսուրսի, մեր մարդկային կապիտալի որակի վրա", - ընդգծել է Ջրբաշյանը։

 

Ռազմավարության իրականացման համար 17 տարվա ընթացքում կպահանջվի 2.6 տրիլիոն դրամ (մոտ 6 միլիարդ դոլար), որը բաշխված է երկու ժամանակահատվածի համար ՝ մինչև 2030 թվականը և մինչև 2040 թվականը: "Մինչև 2030 թվականը հիմնական շեշտը դրվելու է ծնելիության վրա, այսինքն, աջակցություն այն ընտանիքներին, որոնք ցանկանում են երեխա ունենալ։ Արդյունքում՝ այդ ժամանակահատվածում լրացուցիչ կարող է ծնվել ավելի քան 60,000 երեխա: Նույն ժամանակահատվածում կծախսվի շուրջ 630 մլրդ դրամ ։ Միջոցների 63% - ը կուղղվի ռազմավարության առաջին նպատակին, իսկ երրորդին՝ ակտիվ ծերացմանը ՝ 16%: Հաջորդ 10 տարիներին համամասնությունը կփոխվի։ Առաջին նպատակին կուղղվի 52% - ը, իսկ ավագ սերնդին ՝ 30% - ը, որպեսզի նրանք ակտիվ մնան աշխատանքային ցիկլում", - նշել է Ամերիայի կառավարչական խորհրդատվական ծառայության ղեկավարը։

 

Նա նաև ընդգծել է, որ Ռազմավարությունը չպետք է լինի անփոփոխ ինչ-որ բան մինչև 2040 թվականը, և, կախված տարբեր գործոններից, կարող է սրբագրվել: Ռազմավարության իրականացման գործընթացը մշտապես դիտարկվելու է հատուկ ընտրված մոնիտորինգային ցուցիչներով, որոնք մոտ 300-ն են։ Հայաստանում ժողովրդագրական միտումների վրա հնարավոր ազդեցություն ունեցող միջավայրի արմատական փոփոխությունների բացահայտման դեպքում ռազմավարությունը պետք է վերանայվի։ Օրինակ, եթե Իսրայելի և Լիբանանի միջև հակամարտությունը սրվի, ռազմավարությունը պետք է վերանայվի ։ Նույնը վերաբերում է սահմանների բացմանը, խաղաղ նախաձեռնությունների իրականացմանը կամ համաշխարհային կամ տարածաշրջանային քաղաքականության այլ փոփոխություններին։ Փորձագետի խոսքով ՝ ռազմավարության չորս հիմնական հենասյուները (մարդկային ներուժի զարգացման համար բարեկեցիկ ընտանիքի ստեղծում, ռիսկերի նվազեցում եւ առողջության աջակցություն, ակտիվ եւ արժանապատիվ ծերության ապահովում եւ միգրացիայի պատճառների նվազեցում) կմնան անփոփոխ, սակայն դրանց իրականացման միջոցները կարող են փոխվել ՝ կախված նոր արտաքին գործոններից:

 

"Այդ փոփոխությունների արդյունքում, մինչև 2040 թվականը ներդնելով 2.6 տրիլիոն դրամ (մոտ 6 միլիարդ դոլար), մեր տնտեսությունում կստանանք 43.6 միլիարդ դոլարի ավելացված արժեք։ Դրանից ավելի արդյունավետ ներդրումներ այլ ոլորտներում գոյություն չունեն", - ամփոփել է Ջրբաշյանը

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Ներմուծեք թվանշաններն     

Նորություններ
Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին տեղի է ունեցել սահմանի սահմանազատման հարցերով պետական հանձնաժողովների տասներորդ հանդիպումըՀայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին տեղի է ունեցել սահմանի սահմանազատման հարցերով պետական հանձնաժողովների տասներորդ հանդիպումը
ՏԿԵ նախարարությունում քննարկել են Հայաստանի համայնքներում թափառող շների խնդիրըՏԿԵ նախարարությունում քննարկել են Հայաստանի համայնքներում թափառող շների խնդիրը
Հայաստանի ՆԳՆ-ը հայտարարել է ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց նոր ժամանակավոր պաշտպանության վկայականների տրամադրման մեկնարկի մասինՀայաստանի ՆԳՆ-ը հայտարարել է ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց նոր ժամանակավոր պաշտպանության վկայականների տրամադրման մեկնարկի մասին
Նոր ու ժամանակակից․ վերաբացվել է IDBank-ի Արաբկիր մասնաճյուղըՆոր ու ժամանակակից․ վերաբացվել է IDBank-ի Արաբկիր մասնաճյուղը
Հայաստանում մեկնարկում է ջրծաղիկի դեմ պատվաստումների ծրագիրը.  առողջապահության նախարարՀայաստանում մեկնարկում է ջրծաղիկի դեմ պատվաստումների ծրագիրը.  առողջապահության նախարար
Քաղաքագետը նշել է Հայաստանում ընդդիմադիր շարժումների ձախողումների պատճառներըՔաղաքագետը նշել է Հայաստանում ընդդիմադիր շարժումների ձախողումների պատճառները
ՄԱԿ-ի շենքի դիմաց ակցիայի մասնակիցները պահանջում են ազատ արձակել Ադրբեջանի բանտերում գտնվող բոլոր հայ գերիներինՄԱԿ-ի շենքի դիմաց ակցիայի մասնակիցները պահանջում են ազատ արձակել Ադրբեջանի բանտերում գտնվող բոլոր հայ գերիներին
Կոնվերս Բանկ. Հասանելի դարձնել ֆինանսները բոլորի համարԿոնվերս Բանկ. Հասանելի դարձնել ֆինանսները բոլորի համար
«Տորմակ». գյուղական տուրիզմի նոր անկյունը Լոռիում«Տորմակ». գյուղական տուրիզմի նոր անկյունը Լոռիում
Հայաստանի ԱԳ նախարարի տեղակալն ընդունել է բարոնուհի Քերոլայն ՔոքսինՀայաստանի ԱԳ նախարարի տեղակալն ընդունել է բարոնուհի Քերոլայն Քոքսին
ԱՄՆ-ը COP29-ում ներկայացված կլինի բավականին տպավորիչ պատվիրակությամբԱՄՆ-ը COP29-ում ներկայացված կլինի բավականին տպավորիչ պատվիրակությամբ
Լավ է ուշ՝ քան երբեք. Օմբուդսմենն 9 ընդդիմադիրների ձերբակալությանն արձագանքել է միայն երրորդ օրըԼավ է ուշ՝ քան երբեք. Օմբուդսմենն 9 ընդդիմադիրների ձերբակալությանն արձագանքել է միայն երրորդ օրը
Բաբելոնյան խառնաշփոթ Երևանի մետրոպոլիտենում. շարժակազմի սպասումն ավելացել է մինչև 15-20 րոպեԲաբելոնյան խառնաշփոթ Երևանի մետրոպոլիտենում. շարժակազմի սպասումն ավելացել է մինչև 15-20 րոպե
Կոնվերս Բանկը տեղաբաշխում է պարտատոմսերի երկրորդ տրանշըԿոնվերս Բանկը տեղաբաշխում է պարտատոմսերի երկրորդ տրանշը
Երևանում բացվել է Երվանդ Մանարյանի արձանըԵրևանում բացվել է Երվանդ Մանարյանի արձանը
Շիրակի դպրոցի տնօրենի եւ տնտեսվարի  պաշտոնում նշանակվելն արժեցել է 5 հազար դոլարՇիրակի դպրոցի տնօրենի եւ տնտեսվարի  պաշտոնում նշանակվելն արժեցել է 5 հազար դոլար
Հնդիկներին չե՞ն տեղեկացրել հասարակական տրանսպորտում նորամուծության մասինՀնդիկներին չե՞ն տեղեկացրել հասարակական տրանսպորտում նորամուծության մասին
2026 թվականին Հայաստանը կհյուրընկալի Կենսաբազմազանության մասին կոնվենցիայի կողմերի համաժողովը (COP17). նախարար2026 թվականին Հայաստանը կհյուրընկալի Կենսաբազմազանության մասին կոնվենցիայի կողմերի համաժողովը (COP17). նախարար
Կարծիք. Փաշինյանն ավելի ու ավելի է գնում ազգային-պետական ինքնության վերաֆորմատավորման ճանապարհովԿարծիք. Փաշինյանն ավելի ու ավելի է գնում ազգային-պետական ինքնության վերաֆորմատավորման ճանապարհով
Բայրամով. Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագրի շուրջ բանակցային գործընթացում լուրջ առաջընթաց է նկատվումԲայրամով. Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագրի շուրջ բանակցային գործընթացում լուրջ առաջընթաց է նկատվում
Հայաստանի ագրարային համալսարանի տարածքի մի մասը կհանձնվի Ֆրանսիական ինստիտուտին. կառավարության որոշումՀայաստանի ագրարային համալսարանի տարածքի մի մասը կհանձնվի Ֆրանսիական ինստիտուտին. կառավարության որոշում
Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել է Որոտան և ծանոթացել գյուղի ոռոգման համակարգի վերականգնման ընթացքինՖրանսիայի դեսպանն այցելել է Որոտան և ծանոթացել գյուղի ոռոգման համակարգի վերականգնման ընթացքին
Հայաստանի ոչ նյութական ժառանգության ցանկը համալրվել է 17 նոր տարրերովՀայաստանի ոչ նյութական ժառանգության ցանկը համալրվել է 17 նոր տարրերով
Թյուրքագետ. Թյուրքագետ. "Խաղաղություն" հաստատելու համար կեղծ խայծի միջոցով Թուրքիան կհասնի հայկական պետականության ամբողջական կազմաքանդման
Տնտեսությունն ամեն ինչի գլուխն է. Պապոյանը փորձել է արդարացնել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցում Հայաստանի ԱԳՆ-ի իրավահաջորդության մերժումըՏնտեսությունն ամեն ինչի գլուխն է. Պապոյանը փորձել է արդարացնել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցում Հայաստանի ԱԳՆ-ի իրավահաջորդության մերժումը
Հայաստանի ԶՈՒ պահեստազորի սպաները կարող են վերադառնալ ծառայության՝  պահպանելով զինվորական կենսաթոշակըՀայաստանի ԶՈՒ պահեստազորի սպաները կարող են վերադառնալ ծառայության՝  պահպանելով զինվորական կենսաթոշակը
Հայաստանի գիտական կենտրոններից մեկն անցնում է «կանաչ» էներգետիկայիՀայաստանի գիտական կենտրոններից մեկն անցնում է «կանաչ» էներգետիկայի
Ընդդիմադիր. Ոստիկանության կողմից  9 քաղաքացի է ձերբակալվել՝ զենք պահելու վերաբերյալ շինծու գործերովԸնդդիմադիր. Ոստիկանության կողմից  9 քաղաքացի է ձերբակալվել՝ զենք պահելու վերաբերյալ շինծու գործերով
Ընդդիմադիր Ընդդիմադիր "Պատիվ ունեմ" և "Հայաստան" խմբակցությունները հրատապ նիստ են նախաձեռնում Բաքվում պահվող հայ ռազմագերիների հարցով
Ընդդիմադիր. Հայոց ցեղասպանության հարցի վերաբերյալ Հայաստանի արտգործնախարարի հայտարարությունը դավաճանության հասնող ցինիզմի գագաթնակետն էԸնդդիմադիր. Հայոց ցեղասպանության հարցի վերաբերյալ Հայաստանի արտգործնախարարի հայտարարությունը դավաճանության հասնող ցինիզմի գագաթնակետն է
Սովորել խնայել․ Խնայողությունների օրը՝ Idram Junior-ի հետՍովորել խնայել․ Խնայողությունների օրը՝ Idram Junior-ի հետ
Արևելագետը՝ Ցեղասպանության վերաբերյալ Միրզոյանի հայտարարության մասին. Հայաստանը դադարել է Հայաստան լինել, հիմա՝ պաշտոնապեսԱրևելագետը՝ Ցեղասպանության վերաբերյալ Միրզոյանի հայտարարության մասին. Հայաստանը դադարել է Հայաստան լինել, հիմա՝ պաշտոնապես
ՀՀ ԱԳՆ․Հայաստանը կշարունակի զարգացնել հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, այդ թվում՝ ԵԱՏՄ գծովՀՀ ԱԳՆ․Հայաստանը կշարունակի զարգացնել հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, այդ թվում՝ ԵԱՏՄ գծով
Միրզոյան. Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերություններում նկատվում է դինամիկ երկխոսությունՄիրզոյան. Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերություններում նկատվում է դինամիկ երկխոսություն
Ավետիք Չալաբյան. Ընտրական օրենսգրքի փոփոխություններն ուղղված են Հայաստանում գործող ռեժիմի վերարտադրմանըԱվետիք Չալաբյան. Ընտրական օրենսգրքի փոփոխություններն ուղղված են Հայաստանում գործող ռեժիմի վերարտադրմանը
ՀՀ ԱԳՆ. Հայաստանի շուրջ կայուն և խաղաղ միջավայրի ձևավորումն, առաջին հերթին, ենթադրում է Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորումՀՀ ԱԳՆ. Հայաստանի շուրջ կայուն և խաղաղ միջավայրի ձևավորումն, առաջին հերթին, ենթադրում է Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորում
Գիտությունը արվեստի լեզվով: Կապի թանգարանում տեղի է ունեցել Գիտությունը արվեստի լեզվով: Կապի թանգարանում տեղի է ունեցել "Գիտության շաբաթ" մրցանակաբաշխությունը
Կրեմլ. Հաղթանակի հոբելյանական շքերթին մասնակցելու հրավեր կստանան ոչ միայն ԱՊՀ ղեկավարներըԿրեմլ. Հաղթանակի հոբելյանական շքերթին մասնակցելու հրավեր կստանան ոչ միայն ԱՊՀ ղեկավարները
ԶԼՄ. Հայաստանը Հնդկաստանից Flanker-H Սու-30ՄԿԻ կործանիչներ կգնիԶԼՄ. Հայաստանը Հնդկաստանից Flanker-H Սու-30ՄԿԻ կործանիչներ կգնի
Աստանայում կկայանա ՀԱՊԿ կանոնադրական մարմինների հանդիպումըԱստանայում կկայանա ՀԱՊԿ կանոնադրական մարմինների հանդիպումը
Փոխխոսնակ. կանայք պետք է ներգրավվեն որոշումների կայացման մարմիններում և որոշումներ կայացնենՓոխխոսնակ. կանայք պետք է ներգրավվեն որոշումների կայացման մարմիններում և որոշումներ կայացնեն
Կոնվերս Բանկը Կենտրոնական դեպոզիտարիայի Most Progressive Member of the Depositary system առաջին մրցանակակիրն էԿոնվերս Բանկը Կենտրոնական դեպոզիտարիայի Most Progressive Member of the Depositary system առաջին մրցանակակիրն է
ԱԳՆ ղեկավար. Իրանի վրա հարձակման ժամանակ Իրաքի օդային տարածքից զատ Իսրայելն օգտագործել է այլ երկրների երկինքըԱԳՆ ղեկավար. Իրանի վրա հարձակման ժամանակ Իրաքի օդային տարածքից զատ Իսրայելն օգտագործել է այլ երկրների երկինքը
Անդրանիկ Քոչարյան. Պաշտպանության հանձնաժողովի ղեկավարի պաշտոնից ինձ հեռացնելու հարցը Անդրանիկ Քոչարյան. Պաշտպանության հանձնաժողովի ղեկավարի պաշտոնից ինձ հեռացնելու հարցը "Քաղաքացիական պայմանագիր" խմբակցությունում չի քննարկվել
Փաշինյանի զինակիցը՝ Գյումրիում տիրող իրավիճակի մասին. ճնշումն ու ահաբեկումը մեր աշխատանքի մեթոդը չէ ընդդիմախոսներին հեռացնելու գործումՓաշինյանի զինակիցը՝ Գյումրիում տիրող իրավիճակի մասին. ճնշումն ու ահաբեկումը մեր աշխատանքի մեթոդը չէ ընդդիմախոսներին հեռացնելու գործում
Հայաստանի զինված ուժերում կարող են ներգրավվել նաև պաշտոնաթող սպաներՀայաստանի զինված ուժերում կարող են ներգրավվել նաև պաշտոնաթող սպաներ
Հարցի գինը. ինչ կարժենա ՓՄՌ-ի շինարարությունը ՀայաստանումՀարցի գինը. ինչ կարժենա ՓՄՌ-ի շինարարությունը Հայաստանում
Արայիկ Հարությունյանը չի պատասխանել այն հարցին, թե արդյոք հայ գերիների վերադարձը պայման է COP29-ին Հայաստանի մասնակցության համարԱրայիկ Հարությունյանը չի պատասխանել այն հարցին, թե արդյոք հայ գերիների վերադարձը պայման է COP29-ին Հայաստանի մասնակցության համար
Արգիշտի Քյարամյան. իմ հասցեին կարող են շատ զրպարտություններ թափվել, և ես չեմ կարող պատասխանել դրանցից յուրաքանչյուրինԱրգիշտի Քյարամյան. իմ հասցեին կարող են շատ զրպարտություններ թափվել, և ես չեմ կարող պատասխանել դրանցից յուրաքանչյուրին
Դատախազությունը Վրաստանի նախագահին հարցաքննության է կանչել ընտրություններում Դատախազությունը Վրաստանի նախագահին հարցաքննության է կանչել ընտրություններում "հայկական կարուսելի" կիրառման մասին հայտարարությունից հետո
"Գոյականները" երկու գիշեր անցկացրել են հարազատ թատրոնում
Հակակոռուպցիոն կոմիտեում կադրերի պակասի խնդիր կա. Կոմիտեի ղեկավարՀակակոռուպցիոն կոմիտեում կադրերի պակասի խնդիր կա. Կոմիտեի ղեկավար
Դիրքորոշում. ԱՄՆ նախագահի թեկնածուներից և ոչ մեկն արժանի չէ Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի աջակցությանըԴիրքորոշում. ԱՄՆ նախագահի թեկնածուներից և ոչ մեկն արժանի չէ Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի աջակցությանը
Արայիկ Հարությունյան. Հայաստանի կառավարությունը կարևորում է հանրապետության ազգային փոքրամասնությունների խնդիրների լուծումըԱրայիկ Հարությունյան. Հայաստանի կառավարությունը կարևորում է հանրապետության ազգային փոքրամասնությունների խնդիրների լուծումը
COP 29-ին ընդառաջ UWC Դիլիջանը և Հայաստանում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագիրը Հայաստանում կազմակերպել էին Երիտասարդների տեղական համաժողով՝ նվիրված Կլիմայական օրակարգի հարցերինCOP 29-ին ընդառաջ UWC Դիլիջանը և Հայաստանում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագիրը Հայաստանում կազմակերպել էին Երիտասարդների տեղական համաժողով՝ նվիրված Կլիմայական օրակարգի հարցերին
Ֆրանսիայի դեսպան. Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի տարածքների շարունակական օկուպացիան նաև մարդկային ողբերգություն էՖրանսիայի դեսպան. Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի տարածքների շարունակական օկուպացիան նաև մարդկային ողբերգություն է
Ֆրանսիայի մի շարք քաղաքներում կնշեն Սերգեյ Փարաջանովի 100-ամյակըՖրանսիայի մի շարք քաղաքներում կնշեն Սերգեյ Փարաջանովի 100-ամյակը
"Արցախ" միություն. Արցախից ընդամենը 30 ընտանիք է դիմել ՀՀ կառավարության բնակարանային ծրագրին մասնակցելու համար
0% տարեկան փաստացի տոկոսադրույք՝ JAC մեքենաներ գնելու համար0% տարեկան փաստացի տոկոսադրույք՝ JAC մեքենաներ գնելու համար
Հանրային ռադիոյի ղեկավարը բողոքում է փողի խիստ պակասիցՀանրային ռադիոյի ղեկավարը բողոքում է փողի խիստ պակասից
Կարդալ ավելին



Մեկնաբանվողներ
Հայաստանը փախստականի կարգավիճակ կտրամադրի Վլադիմիր ԲալանդինինՀայաստանը փախստականի կարգավիճակ կտրամադրի Վլադիմիր Բալանդինին
Քաղաքագետ. Հայաստանում հասունանում է հեղաշրջումՔաղաքագետ. Հայաստանում հասունանում է հեղաշրջում
Հայաստանի դատավորների միություն. Կարեն Անդրեասյանը ոտնձգություն է իրականացնում դատական իշխանության անկախության նկատմաբՀայաստանի դատավորների միություն. Կարեն Անդրեասյանը ոտնձգություն է իրականացնում դատական իշխանության անկախության նկատմաբ
Ընդդիմադիր գործիչը կոչ է արել ձևավորել Համահայկական միացյալ դաշինք՝ Հայաստանում իշխանափոխության համարԸնդդիմադիր գործիչը կոչ է արել ձևավորել Համահայկական միացյալ դաշինք՝ Հայաստանում իշխանափոխության համար
Երևանում կկայանա օպերային արվեստի լեգենդ Պլասիդո Դոմինգոյի համերգըԵրևանում կկայանա օպերային արվեստի լեգենդ Պլասիդո Դոմինգոյի համերգը
Կոբախիձե. Վրաստանը Հայաստանին եւ Ադրբեջանին առաջարկում է տարածաշրջանային համագործակցության ձեւաչափ՝ հարաբերությունների կարգավորման համարԿոբախիձե. Վրաստանը Հայաստանին եւ Ադրբեջանին առաջարկում է տարածաշրջանային համագործակցության ձեւաչափ՝ հարաբերությունների կարգավորման համար
Ինչպե՞ս է պատկերացնում Քամալա Հարիսը հայերի, այսպես կոչվող, արժանապատիվ վերադարձն Արցախ. Հակոբ ԲադալյանԻնչպե՞ս է պատկերացնում Քամալա Հարիսը հայերի, այսպես կոչվող, արժանապատիվ վերադարձն Արցախ. Հակոբ Բադալյան
ՀՅԴ. Ադրբեջանի հետ սահմանագծման մասին դրույթը հակասահմանադրական էՀՅԴ. Ադրբեջանի հետ սահմանագծման մասին դրույթը հակասահմանադրական է
Քամալա Հարիս. Լեռնային Ղարաբաղի հայերի՝ իրենց տներ վերադառնալու իրավունքը վճռորոշ նշանակություն ունի հայ ժողովրդի արժանապատվության վերականգնման և տարածաշրջանում կայունության համարՔամալա Հարիս. Լեռնային Ղարաբաղի հայերի՝ իրենց տներ վերադառնալու իրավունքը վճռորոշ նշանակություն ունի հայ ժողովրդի արժանապատվության վերականգնման և տարածաշրջանում կայունության համար
Հայաստանն ու Թուրքիան հայտարարել են առանց նախապայմանների հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը շարունակելու պատրաստակամության մասինՀայաստանն ու Թուրքիան հայտարարել են առանց նախապայմանների հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը շարունակելու պատրաստակամության մասին
Երևանի և Մոսկվայի կառուցողական երկխոսությունը բխում է երկու ժողովուրդների շահերից. Պուտինի և Միշուստինի ուղերձը ՓաշինյանինԵրևանի և Մոսկվայի կառուցողական երկխոսությունը բխում է երկու ժողովուրդների շահերից. Պուտինի և Միշուստինի ուղերձը Փաշինյանին
Աշխարհում չկա մի երկիր կամ ռազմական դաշինք, որը կարող է ապահովել ՀՀ անվտանգությունը, իսկ օկուպացված տարածքները Երևանին կհաջողվի վերադարձնել բանակցությունների ճանապարհով. վստահեցնում է ՓաշինյանըԱշխարհում չկա մի երկիր կամ ռազմական դաշինք, որը կարող է ապահովել ՀՀ անվտանգությունը, իսկ օկուպացված տարածքները Երևանին կհաջողվի վերադարձնել բանակցությունների ճանապարհով. վստահեցնում է Փաշինյանը
Լեգենդար հայ ծանրորդ Նազիկ Ավդալյանի մասին ֆիլմը կցուցադրվի ԱմերիկայումԼեգենդար հայ ծանրորդ Նազիկ Ավդալյանի մասին ֆիլմը կցուցադրվի Ամերիկայում
Փաշինյանը համոզված է. հայ ժողովուրդը շատ վաղուց է կատարել իր ընտրությունը՝ հօգուտ Իրական ՀայաստանիՓաշինյանը համոզված է. հայ ժողովուրդը շատ վաղուց է կատարել իր ընտրությունը՝ հօգուտ Իրական Հայաստանի
Արցախի Հանրապետության խորհրդարանի «մահվան» մասին լուրերը խիստ չափազանցված են. ԼՂ ԱԺ խոսնակի պաշտոնակատարը պատասխանել է Ալեն ՍիմոնյանինԱրցախի Հանրապետության խորհրդարանի «մահվան» մասին լուրերը խիստ չափազանցված են. ԼՂ ԱԺ խոսնակի պաշտոնակատարը պատասխանել է Ալեն Սիմոնյանին