Չորեքշաբթի, 18 Սեպտեմբերի 2024 16:24

Արմինֆո. "Հայոց ցեղասպանության" թեման, հնարավոր է, Խորհրդային Միության կողմից օգտագործվել է սեփական շահերի համար։ Նման եզրահանգման է եկել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, ինչի մասին սեպտեմբերի 18-ին հայտարարել է Համաշխարհային հայկական երկրորդ գագաթնաժողովում ՝ հայ ժողովրդին կոչ անելով ինքնուրույն անցկացնել որոշակի զուգահեռներ:

 

<Այն պահը, երբ ՀԽՍՀ-ում թույլատրվեց խոսել Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության մասին, ճշգրտությամբ համընկավ Արևմուտքի և ՆԱՏՕ-ի հետ ԽՍՀՄ հարաբերությունների սրման հետ: Այդ պահը ճշգրտորեն համընկավ Թուրքիայում ԱՄՆ ռազմակայանի տեղակայման, այնտեղ ԱՄՆ միջուկային զինանոցի տեղակայման, Կարիբյան ճգնաժամի հետ և այլն, և այլն", - ասել է նա։

 

Եվ ինչու հայ ժողովուրդը այդ հարցերը չէր տալիս, թեև շատ լավ հասկանում էր, թե ինչ է կատարվում, հիմա հարցնում է Փաշինյանը։ Եվ ինչպես ստացվեց, որ Մոսկվան Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրի կառուցմանը "հավանություն" տվեց հենց այն պահին, երբ, ըստ Հայաստանի վարչապետի, Խորհրդային Միությունը գտնվում էր ԱՄՆ-ի հետ միջուկային պատերազմի շեմին։

 

"Սրանք հարցեր են, որոնց մենք պետք է անդրադառնանք, որպեսզի հասնենք հանրամատչելի եզրակացությունների կամ էլ պարզենք, որ ոչ, ոչ մի կապ չկա", - եզրափակել է Նիկոլ Փաշինյանը:

 

Նշենք միայն, որ 1967 թվականի նոյեմբերի 29 - ին Երևանում բացվեց 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում իրականացված Հայոց ցեղասպանության հիշատակին կառուցված Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը ։ Հուշարձանի անհրաժեշտության հարցը բարձրացվել էր 60-ականների սկզբին Հայաստանի Կոմկուսի կենտկոմի առաջին քարտուղար Յակով Զարուբյանի կողմից ։ Արդեն 1965թ. մարտին ընդունվել էր Երևանում «1915թ. ցեղասպանության զոհերի հիշատակին» հուշարձանի կառուցման մասին օրենքը:

 

Իսկ ԽՍՀՄ-ի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ չափազանց լարված քաղաքական, դիվանագիտական եւ ռազմական դիմակայությունը, որն աշխարհին հայտնի էր "Կարիբյան ճգնաժամ" անվանումով, տեղի է ունեցել 1962թ. հոկտեմբերին, որը պայմանավորված էր 1961թ. ԱՄՆ-ի կողմից Թուրքիայում միջին հեռահարության հրթիռների տեղակայմամբ, որոնք անարգել կարող էին հասնել Խորհրդային Միության արեւմտյան մասի քաղաքներ, այդ թվում ՝ Մոսկվա, ինչը ԽՍՀՄ-ին զրկում էր համարժեք պատասխան հարված հասցնելու հնարավորությունից: Որպես այս գործողություններին պատասխա միջոց՝ Խորհրդային Միությունը կադրային զորամասեր և ստորաբաժանումներ տեղակայեց Կուբա կղզում ՝ ԱՄՆ-ի ափերի անմիջական հարևանությամբ: Ճգնաժամը կարող էր հանգեցնել համաշխարհային միջուկային պատերազմի։ 1962 թվականի հոկտեմբերի 27-ին Մոսկվան հանդես եկավ փոխզիջումային առաջարկով, որը հետագայում հիմք հանդիսացավ ճգնաժամի կարգավորման համար։ ԽՍՀՄ-ը համաձայնեց Կուբայից դուրս բերել հրթիռները և դեպի կղզի ուղևորվող խորհրդային նավերը ՝ պայմանով, որ ԱՄՆ կառավարությունը պարտավորվում է հարգել Կուբայի սահմանների անձեռնմխելիությունը և հրաժարվել դրա դեմ զինված ագրեսիայից ։ Լարվածությունը սկսեց աստիճանաբար թուլանալ։ Դրան հաջորդած բարդ դիվանագիտական պայքարի արդյունքում նոյեմբերի 20-ին Կուբայի ամերիկյան ծովային շրջափակումը վերացվեց։ 1962թ. նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին խորհրդային արձակիչ կայանքները ապամոնտաժվեցին, հրթիռներն ու ռազմական անձնակազմի մի մասը ուղարկվեցին ԽՍՀՄ: Ավելի ուշ Թուրքիայից դուրս բերվեցին նաև ամերիկյան միջուկային հրթիռները։ 1963-ի հունվարի 7-ին Կարիբյան ճգնաժամի հարցը հանվեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի օրակարգից: