Արմինֆո. Իրավունքի և արդարության եվրոպական կենտրոնը (ECLJ) ներկայացրել է հաշվետվություն՝ Ադրբեջանի կողմից Արցախում հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացման ապացույցներով: Այդ մասին գրում է ֆրանսիական հեղինակավոր "Le Figaro"թերթը:
Ըստ թերթի, արբանյակային պատկերների հիման վրա հինգշաբթի օրը հրապարակված հաշվետվությունում մանրամասն ներկայացված և նկարագրված են 2023 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում հայկական մշակութային ժառանգության հուշարձանների տագնապալի անհետացումներն ու ավերածությունները: "Լեռնային Ղարաբաղի հազարամյա ժառանգությունը վտանգված է։ Դրանք ոչ միայն 2023 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանի ռազմական գործողությունից հետո իրենց հողից փախած 100 000 հայերի վախերն են, այլ նաև Իրավունքի և արդարության եվրոպական կենտրոնի եզրակացությունը", - գրում է աղբյուրը:
Այս հինգշաբթի հրապարակված զեկույցում, որը կարողացել է դիտել Le Figaro-ն, միջազգային քրիստոնեական ՀԿ-ը մանրամասնում է "մշակութային ջնջումը", որն իրականացնում է Բաքուն այդ տարածաշրջանում, որն այժմ գտնվում է իր վերահսկողության տակ. ավերված եկեղեցիներ, հանված խաչեր և պղծված գերեզմանոցներ:
"Այս լկտի և կործանարար քաղաքականությունն ուղղված է այն բանին, որպեսզի ջնջվի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի ժառանգությունը", - զգուշացնում է Ստրասբուրգում տեղակայված կազմակերպությունը:
Ինչպես նշում է թերթը, Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում, որը հնագույն ժամանակներից գրեթե մշտապես բնակեցված է եղել հայերով, Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, կա շուրջ 500 մշակութային օբյեկտ, որտեղ պահվում են հայկական ժառանգության շուրջ 6000 հուշարձան:
"Le Figaro" - ն հիշեցրել է, որ տարածաշրջանը Բաքվի վերահսկողության տակ անցնելուց հետո վերջինս գրեթե մշտապես մերժել է օտարերկրյա դիտորդներին մշակութային օբյեկտներ մուտք գործելու հարցում ։ Եվ դա ՝ չնայած Հայաստանի և տարբեր միջազգային կազմակերպությունների բազմաթիվ խնդրանքներին։ "Այսպիսով, հետազոտողների եւ տարբեր կազմակերպությունների հավաքած արբանյակային պատկերների միջոցով է, որ ECLJ - ն կարողացել է կազմել ավերված եկեղեցիների, անհետացած արձանների եւ վանդալների կողմից ոչնչացված գերեզմանատների ճշգրիտ ցանկը", - հաղորդում է պարբերականը:
"Դրանց թվում է Հադրութի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին, որը թվագրվում է 18-րդ դարով։ Այն ավերվել է 2022 թվականին, դրա տեղում շինություն է կառուցվում։ 2024 թվականի ապրիլի 4-ին քանդվել է Շուշիի Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ (Ս. Հովհաննես Մկրտիչ) եկեղեցին, որը վնասվել էր 2020 թվականին ադրբեջանական ռումբերից: "Կովկասի ժառանգության դիտարկում" հասարակական կազմակերպության տվյալներով՝ 1847 թվականին կառուցված "Կանաչ ժամը" ամբողջովին ջնջվել է երկրի երեսից:
Ջնջման մեկ այլ ձև է եկեղեցիները մահմեդական տաճարներով փոխարինելը։ Բերձորի Համբարձման եկեղեցին, որը Ադրբեջանի "Հուշարձանների պահպանության հասարակական կազմակերպությունն" առաջարկել էր 2022 թվականին մզկիթի վերածել, անկասկած, այդ նպատակով քանդվել և մաքրվել է նրա հողը։
Որոշ եկեղեցիներից հատուկ հանել են քրիստոնեական խորհրդանիշները։ Դատելով ադրբեջանական սոցիալական ցանցերում հրապարակված պատկերներից՝ Շուշիի մայր տաճարից հեռացրել են հրեշտակներին, գմբեթներն ու խաչերը։ 13-րդ դարում կառուցված փոքրիկ գյուղի Սուրբ Սարգիս եկեղեցում Ադրբեջանի կառավարությունը "վերանորոգման" աշխատանքների պատրվակով ոչնչացրել է կրոնական խորհրդանիշները: "Երկու պատմական սրբատաշ քարե սալեր, որոնք զարդարված են քրիստոնեական արվեստի գործերով և միջնադարյան հայկական արձանագրություններով, ջարդվել են", - հաղորդում է ECLJ-ն, հավելելով, որ հանվել է նաև Տիգրանակերտի Վանքասար եկեղեցու վրայի խաչը, որը թվագրվում է 7-րդ դարով։
Զեկույցում մանրամասն խոսվում է նաև Ադրբեջանի կողմից մի շարք գերեզմանատների ոչնչացման մասին։