Արմինֆո.Այսօր Արցախ միությունը գովազդային արշավ է սկսել ՝ կոչ անելով COP29-ը (ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության շրջանակային կոնվենցիայի կողմերի համաժողով՝ ԿՓՇԿ ԿՀ) ընդունող Ադրբեջանին գործնականում ապացուցել COP29-ի ՝ որպես "խաղաղության ԿՀ" հռչակված տեսլականը և ազատ արձակել հայ քաղբանտարկյալներին։ Արշավը տեղի է ունենում Կլիմայի փոփոխության Բոննի կոնֆերանսի առաջին շաբաթվա ընթացքում, որտեղ փորձագետները որոշում են ԿՓՇԿ ԿՀ օրակարգը, որն այս տարի կանցկացվի Բաքվում և կհավաքի համաշխարհային առաջնորդներին:
Արցախ միության հաղորդագրության համաձայն, այս ուշագրավ գովազդները հայտնվել են այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի արտաքին քաղաքականության հարցերով խորհրդական Հիքմեթ Հաջիևն անցած ամիս լրատվամիջոցների հետ զրույցում ասել էր, որ իր երկիրը ցանկանում է «COP29»-ը դարձնել «Խաղաղության COP»: Այդ հայտարարությունը լայնորեն քննադատվել է․ փորձագետները մատնանշում են էթնիկ հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի կառավարության իրականացրած ցեղասպանական գործողությունները և այդ երկրում մարդու իրավունքների ոտնահարման երկար տարիների պատմությունը:
«Ադրբեջանում Ալիևի ռեժիմը շարունակում է կալանքի տակ պահել հայ քաղբանտարկյալներին և պատանդներին, ոչնչացնել մեր մշակութային ժառանգությունն ու սեփականությունը, որոնք գտնվում են նրանց բռնազավթման տակ, համակարգված կերպով հայերի դեմ քարոզել էթնիկ ատելություն և արգելափակել բռնի կերպով տեղահանված արցախցիների վերադարձն իրենց տներ։ Այս գործողությունները՝ միջազգային և ներքին այլ հանցագործությունների հետ մեկտեղ, Արցախի ժողովրդի նկատմամբ Ադրբեջանի շարունակվող ցեղասպանական քաղաքականության վառ օրինակ են։ Մեր ջանքերը նպատակ ունեն բարձրացնելու միջազգային հանրության իրազեկությունը՝ Ալիևի ռեժիմի կողմից շարունակվող ոտնահարումների վերաբերյալ, ինչպես նաև ընդգծել ապօրինի կերպով ձերբակալված մեր ղեկավարներին և հայրենակիցներին ազատ արձակելու հրատապ անհրաժեշտությունը։ Միջազգային հանրությունը չպետք է թույլ տա, որ Ալիևի ռեժիմը մոլորեցնի և շեղի իրեն COP 29-ով և խուսափի պատասխանատվությունից՝ իրագործած ցեղասպանության և շարունակական խախտումների համար»,- ասել է «Արցախի ժողովրդի շահերի ու իրավունքների պաշտպանության միության» նախագահ, Արցախի նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանը։
«Արցախի ժողովրդի շահերի ու իրավունքների պաշտպանության միությունը» հասարակական կազմակերպություն է, որը ստեղծվել է Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) քաղաքացիների կողմից։ 2023 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանը ներխուժել է Արցախ՝ ստիպելով ամբողջ բնակչությանը՝ 120 հազար բնիկ հայերին, լքել հայրենիքը։ Ռազմական հարձակմանը հաջորդել է նաև Արցախի ութ հայ քաղաքական առաջնորդների ձերբակալումն Ադրբեջանի պաշտոնյաների կողմից։ Ապօրինաբար կալանավորված և պատանդառված այս անձինք շարունակում են մնալ Բաքվում՝ սպասելով իրենց դատավարությանը: Քաղբանտարկյալների թվում է միջազգային բարերար և մարդասեր Ռուբեն Վարդանյանը, որը վերջերս դադարեցրեց 21-օրյա հացադուլը՝ ի նշան բողոքի իրենց անօրինական կալանքի, բանտարկության պայմանների վատթարացման և ոչ թափանցիկ իրավական համակարգում պատշաճ ընթացակարգերի սահմանափակ հասանելիության դեմ:
Ցեղասպանության կանխարգելման հարցերով ՄԱԿ-ի առաջին հատուկ խորհրդական Խուան Մենդեզը, մեկնաբանելով Ադրբեջանի այդ գործողությունները, հաստատել է, որ Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ հայերի դեմ իրականացվել է ցեղասպանություն, սակայն նմանօրինակ նոր տառապանքների վտանգն ամենևին էլ չի անցել։ Միջազգային հանրությունը դեռևս պատասխանատվություն է կրում այս ժողովրդին հետագա վնասներից պաշտպանելու համար»:
Լեռնային Ղարաբաղ ներխուժումից հետո ՄԱԿ Արդարադատության միջազգային դատարանը պաշտոնական Բաքվին պարտավորեցրել է պաշտպանելու էթնիկ հայերի վերադարձի իրավունքը՝ հանձնարարելով այդ երկրին «ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ կանխելու և պատժելու հայկական մշակութային ժառանգության նկատմամբ իրականացվող վանդալիզմի և պղծման գործողությունները, այդ թվում՝ եկեղեցիների և այլ պաշտամունքային վայրերի, հուշարձանների, տեսարժան վայրերի, գերեզմանների և արտեֆակտներին նկատմամբ»: Չնայած այդ որոշմանը՝ արբանյակից արված վերջին լուսանկարները ցույց են հայկական մշակութային ժառանգության վայրերի ու բնակելի շենքերի ոչնչացումը, ինչը համընդհանուր մտահոգություններ է առաջացնում:
Ադրբեջանի նկատմամբ միջազգային հանրության կողմից ճնշումը շարունակվում է աճել COP 29-ին՝ ՄԱԿ կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիայի կողմերի համաժողովին ընդառաջ, որն անցկացվելու է այս տարվա նոյեմբերին Բաքվում: Եվրախորհրդարանի ապրիլյան բանաձևում ընդգծվում է, որ «Ադրբեջանում մարդու իրավունքների շարունակվող խախտումներն անհամատեղելի են այդ երկրի՝ COP29-ը հյուրընկալելու նախապատրաստական աշխատանքների հետ»: ԱՄՆ Կոնգրեսում նույնպես կոչ են արել ազատ արձակել Ադրբեջանում պահվող հայ քաղաքական առաջնորդներին: Մայիսի կեսերին մի քանի սենատորներ լրացուցիչ նամակ են հղել, որում բարձրաձայնել են իրենց անհանգստության մասին։ Ֆրանսիայի Սենատն ընդունել է բանաձեւ՝ առաջարկելով ԵՄ պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի նկատմամբ՝ Լեռնային Ղարաբաղում իրականացրած գործողությունների համար։
Բոննի կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսը, որը մեկնարկել է հունիսի 3-ին, hակազդեցության ևս մեկ ալիք է առաջացրել: Լեմկինի անվան Ցեղասպանության կանխարգելման ինստիտուտը հրապարակել է հայտարարություն, որում քննադատել է Ադրբեջանին «Խաղաղության COP» գովազդելու համար՝ շաարունակելով ցեղասպանական գործողությունները։
Freedom House միջազգային ոչ կառավարական կազմակերպության «Ազատությունն աշխարհում» վերջին զեկույցում Ադրբեջանը, 100 միավորից հավաքելով ընդամենը 7 միավոր, զիջել է Սաուդյան Արաբիային և Իրանին: Ադրբեջանը նաեւ 164-րդ տեղն է զբաղեցրել «Լրագրողներ՝ առանց սահմանների» 2024 թվականի մամուլի ազատության ինդեքսում՝ 180 երկրների շրջանում: Ադրբեջանում մամուլի ազատությանն առնչվող իրավիճակն ավելի վատ է, քան Վենեսուելայում և Թուրքիայում: