Հինգշաբթի, 16 Մայիսի 2024 13:08

Արմինֆո.Եվրոպական միությունը, ինչպես և ողջ հավաքական Արևմուտքը, Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում հետապնդում է սեփական շահերը։ Այդ մասին ԱրմԻնֆո-ին հայտարարել է "Հայացք" վերլուծական կենտրոնի փորձագետ, միջազգայնագետ Հերմինե Մխիթարյանը ' մեկնաբանելով Եվրոպական հանձնաժողովի հարևանության և ընդլայնման հարցերով գլխավոր տնօրինության Արևելյան հարևանության և ինստիտուցիոնալ ամրապնդման գծով տնօրեն Ադրիեն Կիրալիի հայտարարությունը:

 

Մայիսի 14-ին Եվրահանձնաժողովի ներկայացուցիչը, ելույթ ունենալով Վերակառուցման եւ զարգացման եվրոպական բանկի "Հարավային Կովկասի դերը կայուն առեւտրային, էներգետիկ եւ լոգիստիկ երթուղիների զարգացման գործում" համաժողովում, հայտարարել է, որ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ հարաբերությունների կարգավորումը շատ կարեւոր է, քանի որ այն կնպաստի Ադրբեջանի, Վրաստանի, Թուրքիայի եւ Հայաստանի միջեւ տարածաշրջանային տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացմանը: Նրա գնահատմամբ ՝ ռուս-ուկրաինական հակամարտությունը հանգեցրել է նախկինում գոյություն ունեցող առևտրային հարաբերությունների ոչնչացմանը, ինչը Եվրոպայի և Ասիայի միջև առևտրային ուղիների արագ զարգացման անհրաժեշտություն է ստեղծել, որոնք շրջանցեն Ռուսաստանը:

 

Քաղաքագետը կարծում է, որ ԵՄ-ի հիմնական նպատակն է թուլացնել Ռուսաստանի Դաշնությունը և իր համար պայմաններ ստեղծել Եվրոպա - Կովկաս-Ասիա տրանսպորտային և էներգետիկ կապն ապահովելու համար: Այդ պատճառով,  Մխիթարյանի համոզմամբ, Արեւմուտքի համար չափազանց կարեւոր են հաղորդակցությունները, որոնք նախատեսվում է ստեղծել Հայաստանի տարածքում։ "Լոկալ տեսանկյունից Խոսքը կարող է լինել Արևմտյան Ադրբեջանի և Նախիջևանի կապի մասին, սակայն նախագծի գլոբալ իմաստով կարելի է խոսել Եվրոպա-Կովկաս-Ասիա կապի մասին, ինչի մասին արդեն հայտարարվում է բաց տեքստով ։ Նրանք հստակ խոսում են այն մասին, որ իրենց անհրաժեշտ է ճանապարհ, որը որևէ առնչություն չունենա Ռուսաստանի հետ և չվերահսկվի Ռուսաստանի կողմից",- ասել է Մխիթարյանը։

 

Նա հավելել է, որ ԵՄ-ի կողմից  բերված հիմնավորումները ռուս-ուկրաինական հակամարտության վերաբերյալ, որը հանգեցրել է բազմաթիվ միջազգային լոգիստիկ շղթաների խախտումների, ընդամենը առիթ են: Գլոբալ համատեքստում, եթե հարցին մոտենանք Ադրբեջանի և Թուրքիայի տեսանկյունից, ապա, այսպես կոչված, "Զանգեզուրի միջանցքը", որի մասին ուղղակիորեն չի խոսվում, բայց ենթադրվում է, պետք է բոլորին։ Այն պետք է նաև Ռուսաստանին, որը ձգտում է ուղիղ կապեր ստեղծել Հայաստանի հետ, այն պետք է և Արևմուտքին, և Հայաստանին։ Ընդ որում, ԵՄ-ի համար հայկական պետության անվտանգության հարցը երկրորդական է, նրա համար կարևոր է Եվրոպա - Կովկաս-Ասիա առանցք ստեղծելու երթուղին ՝ շրջանցելով ՌԴ-ն, իսկ դրա արդյունավետության համար անհրաժեշտ է խաղաղություն Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։ "Մենք բոլորս ականատես ենք այդ ուղղությամբ Անկարայի և Բաքվի ակտիվ ջանքերին, միջանց ուզում են բոլորը, բայց բոլորն ունեն իրենց պատկերացումներն ու շահերն այդ երթուղու նկատմամբ", - նշել է փորձագետը, հավելելով, որ Բաքվի և Անկարայի համար չափազանց կարևոր է այդ կապը, որը բխում է Թուրանի վերստեղծման և թյուրքական աշխարհի միավորման գաղափարից: Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի մարտավարությանը, ապա այստեղ կան որոշ նրբություններ։ Այս պետությունները հակված չեն հակառուսական կամ հակաարևմտյան տրամադրությունների, նրանց համար կարևոր է ստանալ միջանցք, որից հետո բանակցություններ սկսել մի երկրի հետ, որի հովանավորությամբ դա տեղի կունենա ։

 

Մխիթարյանը հիշեցրել է, որ, այսպես կոչված, "Զանգեզուրի միջանցք" ստեղծելու գաղափարը նոր չէ, այն առաջացել է 2020 թվականին Արցախում տեղի ունեցած պատերազմից անմիջապես հետո։ Նույն թվականի նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների եռակողմ հայտարարության մեջ "Զանգեզուրի միջանցքի" մասին հիշատակում չկա, սակայն փաստաթղթում ընդգծվում է կոմունիկացիաների բացման և տնտեսական կապերի ապաշրջափակման անհրաժեշտությունը, որոնք պետք է գտնվեն Մոսկվայի վերահսկողության տակ: Իսկ այն, ինչին ձգտում է Արևմուտքը, չի ենթադրում բեռների փոխադրման համար պարզեցված ռեժիմի կիրառում, նրա համար այնքան էլ կարևոր չէ ճանապարհի իրավական կարգավիճակը, բայց չի բացառվում, որ ապագայում եվրոպացիները նաև այդ հարցը դնեն։ "ԵՄ - ի համար շատ կարևոր է, որ ճանապարհը ռուսների վերահսկողության տակ չլինի, դա ուզում է միայն հավաքական Արևմուտքը", - նշել է փորձագետը:

 

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի ներկայիս իշխանությունների դիրքորոշմանը, ապա այն, ինչպես նշել է Մխիթարյանը, 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության հայեցակարգից հրաժարվելն է: Հայկական կողմը մշտապես հայտարարում է երկրի տարածքով տրանսպորտային հաղորդակցությունների նկատմամբ ինքնիշխանության իր իրավունքի մասին, թեև 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունն այլ ենթատեքստ է պարունակում ։ "Բայց , նույնիսկ, այստեղ հետաքրքիր նրբերանգ կա, պաշտոնական Երևանը փորձում է տարբեր տերմինաբանությունների կիրառմամբ ստանալ նույն միջանցքը։ Փաստորեն, Երևանում մի շարք տերմինների կիրառմամբ, ըստ էության, կրկնում են այն, ինչի մասին խոսում են Բաքվում։ Դրա օրինակ կարող է ծառայել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունն այն մասին, որ հայկական կողմը միջանցքի հարց չի քննարկում, բայց պատրաստ է կոմունիկացիաների բացման արտոնություններ տալ։ Այս ամենը խոսում է միայն մեկ բանի մասին. միջանցքի բացման հարցում շահագրգռված են բոլորը, բայց յուրաքանչյուրն ունի սեփական շահերը", - եզրակացրել է փորձագետը ։