Երկուշաբթի, 6 Մայիսի 2024 19:19

Արմինֆո. Այսօր Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարության մոտ որոշակի շանս է բացվում արագացնելու խաղաղության մասին եզրափակիչ փաստաթղթի ստորագրումը։ Երկու կողմերն էլ շտապում են, սակայն յուրաքանչյուրն ունի իր շարժառիթները։ Այսպես է մեկնաբանել ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը մայիսի 10-ին Ալմաթիում կայանալիք Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների հանդիպումը:

Փորձագետը փաստել է, որ ամեն անգամ, երբ Բաքվի և Երևանի բարձրագույն ներկայացուցիչները պատրաստվում են հանդիպել միմյանց, ԶԼՄ-ներում և սոցիալական ցանցերում մեծ թվով հրապարակումներ են հայտնվում լավատեսական կանխատեսումներով և հին հակամարտության շուտափույթ ավարտի հույսերով: Նրա խոսքով ՝ բացառություն չէր նաև Ղազախստանի հարավային մայրաքաղաքում կայանալիք միջոցառումը։ Ընդ որում, Մարկեդոնովը հարց է տվել, թե որքանով են արդարացված երկու նախարարների բանակցային նոր փուլի վերաբերյալ ուռճացված սպասումները, եւ որն է դրա սկզբունքային տարբերությունը բոլոր նախորդներից: "Ալմաթիի բանակցությունները ներկայացնում են որպես երկու նախարարների շփման եզակի ձեւաչափ ՝ առանց կողմնակի հայացքի, ինչպես նաեւ ՝ որպես Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի հովանու ներքո գոյություն ունեցող ձեւաչափերից "ցատկ" ։ Նշեմ, որ 2022 թվականի հուլիսի 16-ին Վրաստանի մայրաքաղաքում տեղի է ունեցել Բայրամովի և Միրզոյանի հանդիպումը ։ Այդ բանակցությունները ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո կովկասյան հանրապետությունների ԱԳ նախարարների առաջին ուղիղ շփումն էին ։ Փորձ է եղել ամրապնդվել վրացական հարթակում, որը խիստ կապված չէ Մոսկվա-Սոչիի կամ Բրյուսել - վաշինգտոնյան ձեւաչափին", - նշել է քաղաքագետը ։ Այդ առումով նա հիշեցրել է, որ Ղազախստանը նոր չէ անդրկովկասյան ուղու միջնորդության գործում (Ժելեզնովոդսկի կոմյունիկեից-1991-ից մինչեւ ԵԱՀԿ Աստանայի գագաթնաժողով-2010)։ "Սակայն, ցանկացած միջնորդություն, վերաձևակերպելով դասականներին, միայն այն դեպքում ինչ-որ բան արժե, եթե այն հենվում է հակամարտող կողմերի կամքի և ցանկության վրա։ Այսօր Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարության մոտ որոշակի շանս է բացվում (նույնիսկ շատ առումներով եզակի) արագացնելու խաղաղության մասին եզրափակիչ փաստաթղթի ստորագրումը (չշփոթել "գետնի վրա" կայուն խաղաղության վիճակի հետ) ։ Երկու կողմերն էլ շտապում են, սակայն յուրաքանչյուրն ունի իր մոտիվացիան։ Ադրբեջանը ցանկանում է վերջնականապես փակել կոնֆլիկտային գեշտալտը, արձանագրել առնվազն "Ղարաբաղը մերն է", իսկ առավելագույնը ՝ "Ղարաբաղը մերն է+" ՝ պայմանավորվելով շահավետ դեմարկացիայի-դելիմիտացիայի, իսկ եթե բախտը բերի ՝ նաև տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին ։ Հայաստանը ՝ ի դեմս Փաշինյանի, նույնպես շտապում է, քանզի քաղաքական գործչի դարը երկար չէ ։ Այսօր վարկանիշը այնքան էլ շատ վատ չէ, իսկ վաղը՝ բոլորովին էլ փաստ չէ ։ Ի տարբերություն հարևան երկրի ՝ Հայաստանում առկա է մրցակցային քաղաքականություն, և "խաղաղությունը պերմանենտ զիջումների գնով" բանաձևը կարող է ոչ բոլորի կողմից ընդունվել ։ Մեր օրերում, երբ հասարակության մեջ ֆրուստրացիան և սոցիալական անեմիան կառավարում են պարահանդեսը, իշխանություններին կարելի է անարգել զիջել ։ Բայց երաշխիք չկա, որ մեկ-երկու տարում իրավիճակը չի փոխվի ։ Ուրեմն պետք է շտապել ։ Ամեն դեպքում, տեղի է ունենում պոտենցիալների ավելացում, և ինչ - որ խաղաղ պայմանագրի համաձայնագրի ստորագրման տեսքով կուտակային էֆեկտը հնարավոր է", - համոզված է քաղաքագետը։

Մարկեդոնովը կարծում է, որ թե Արևմուտքը, թե Ռուսաստանը Կովկասի հակամարտությունից ահավոր հոգնել են և տարբեր պատճառներով նրանք նույնպես հանգուցալուծում են ուզում: Նա հավելել է, որ գերտերությունների ուշադրության կենտրոնում Ուկրաինան է ։ "Եվ բոլոր կողմերը ցանկանում են ավարտել այդ պարտիան ՝ հուսալով, որ խաղացողը, նախկին ԽՍՀՄ եվրոպական մասում մրցանակ շահողը փաթեթում կստանա նաև "լրացում" հետխորհրդային Եվրասիայի այլ շրջաններում: Դա վատ չէ և

լավ չէ, այդպիսին է իրականությունը։ Եթե ցանկանում եք, եվրոպացենտրիզմ՝ as it is!

Բայց, ինչպես էլ մենք դա ընկալենք, տվյալ ֆոնային գործոններն օգնում են հայ-ադրբեջանական "շտապողականությանը" այստեղ և հիմա։ Առկա պայմաններում Ղազախստանը փորձում է բարձրացնել իր աշխարհաքաղաքական կապիտալիզացիան ։ Ռիսկը նվազագույն է: Աստանան չի գնում ոչ Արևմուտքի, ոչ էլ Ռուսաստանի դեմ։ Չէ որ և Մոսկվան, և Վաշինգտոնը Բրյուսելի հետ խաղաղություն են ուզում (ճիշտ է, ցանկալի է առանց ռազմավարական հակառակորդի մասնակցության, բայց դրանք արդեն նրբություններ են)։ Նա կոնֆլիկտը չի բերում իր տարածք, բայց ամրապնդում է գործարար գործընկերոջ համբավը ՝ պրագմատիկ, որը վստահություն է ներշնչում։ Այսօր աշխարհում "երրորդ ուժի" պահանջարկը մեծ է ։ Եվ Ղազախստանի ղեկավարությունը ձգտում է դրան տալ իր առաջարկը ։ Հաջողության դեպքում ամեն ինչ առանց մեկնաբանությունների էլ պարզ կլինի, իսկ անհաջողության դեպքում պատրաստ է բացատրական մոդելը. առանց հակամարտող կողմերի կամքի միջնորդը հաջողության չի հասնում", - ամփոփել է Մարկեդոնովը ։

Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչությունն այսօր հաղորդել է, որ ավելի վաղ ձեռք բերված պայմանավորվածությունների համաձայն, Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների ղեկավարներ Արարատ Միրզոյանի և Ջեյհուն Բայրամովի միջև բանակցությունները Կանցկացվեն Ալմաթիում՝ 2024 թվականի մայիսի 10-ին։ Ղազախստանի տարածքում հանդիպում անցկացնելու նախաձեռնությամբ ավելի վաղ հանդես էր եկել Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևը: Ընդ որում, Ղազախստանը միայն հարթակ կտրամադրի հանդիպման համար և հանդես չի գա որպես միջնորդ ։