ԱՄՆ օրենսդիրները ներկայացրել են երկկուսակցական օրինագիծ, որը պահանջում է պատժամիջոցներ կիրառել ադրբեջանցի պաշտոնյաների նկատմամբ ՝ Արցախում պատերազմական հանցագործությունների համար

Արմինֆո.ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի անդամներ Դինա Տիտուսը և Գաս Բիլիրակիսը ներկայացրել են երկկուսակցական օրինագիծ, որն ուղղված է պատերազմական հանցագործությունների և մարդու իրավունքների խախտումների համար պատասխանատու ադրբեջանցի պաշտոնյաների նկատմամբ պատժամիջոցների սահմանմանը, ներառյալ ՝ Արցախում էթնիկ զտումը, հայ ռազմագերիների և քաղաքացիական անձանց կամայական ձերբակալումը, ձերբակալվածների նկատմամբ խոշտանգումներն ու դաժան վերաբերմունքը, ինչպես նաև արտադատական մահապատիժները: Այդ մասին հաղորդում է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը (ANCA)։

Մասնավորապես, "2024 թվականի Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների վերանայման մասին օրենքը", եթե ընդունվի, Բայդենի վարչակազմից կպահանջի դրա ընդունումից հետո 180 օրվա ընթացքում տեղեկացնել մարդու իրավունքների խախտումների համար պատասխանատու ադրբեջանցի պաշտոնյաների նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառելիության մասին ՝ Մագնիտսկու մարդու իրավունքների համար պատասխանատվության գլոբալ օրենքի և 7031-րդ բաժնի և պետության, օտարերկրյա գործողությունների և հարակից ծրագրերի մասին օրենքի հիման վրա:

Տիտուսն օրինագիծը ներկայացնելիս ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ հայերը բախվում են Ադրբեջանի կողմից շարունակվող էթնիկ զտման և ցեղասպանության: "Հենց այդ պատճառով ես ներկայացրել եմ Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների վերանայման մասին 2024 թվականի օրենքը։ Շուրջ մեկ տարի տևած Լաչինի միջանցքի ապօրինի շրջափակման ժամանակ Ադրբեջանը սնունդը զենքի վերածեց և սովամահ արեց 120 000 արցախահայերից շատերին: Ալիևի կառավարությունը մերժել է միջազգային հանրության ՝ հեռանալու և լարվածությունը թուլացնելու կոչերը: Փոխարենը՝ ալիևյան ռեժիմը հարձակվեց Արցախի հայ համայնքի վրա", - հիշեցրել է օրենսդիրը։ Տիտուսի խոսքով ՝ ժամանակն է նախագահ Ալիևի և նրա կողմնակիցների վրա պատասխանատվությունը բարդել նրանց գործողությունների համար ՝ զենքի գործարքներով պարգևատրելու փոխարեն: "Իմ օրինագիծը կարևոր առաջին քայլն է", - հավելել է նա:

Իր հերթին՝ Բիլիրակիսը նշել է, որ հաշվի առնելով Ադրբեջանի կողմից Արցախի էթնիկ զտման և քաղաքական այլախոհների շարունակական ճնշումների հետևանքով առաջացած քաղաքական և հումանիտար ճգնաժամը ՝ Մագնիտսկու պատժամիջոցների կիրառելիության հարցի մանրակրկիտ դիտարկումն, անշուշտ, արդարացված է: "Մենք պարտավոր ենք ամբողջ աշխարհում հանդես գալ քաղաքական ճնշումների դեմ և ձայն տալ նրանց, ում ճնշում են", - նշել է նա:

Այդ փաստաթղթի համահեղինակներն են մեկ տասնյակից ավելի օրենսդիրներ։ Օրինագծում նշվում է պատժամիջոցների երկու մեխանիզմ։ Մագնիտսկու գլոբալ օրենքը նախագահին լիազորում է տնտեսական պատժամիջոցներ կիրառել և մերժել ցանկացած օտարերկրացու մուտքը Միացյալ Նահանգներ, որը մեղադրվում է մարդու իրավունքների խախտման կամ կոռուպցիայի մեջ: Պետական, արտասահմանյան գործառնությունների և հարակից ծրագրերի մասին օրենքի 7031-րդ բաժինը պետքարտուղարից պահանջում է զրկել օտարերկրյա պաշտոնյաներին և նրանց ընտանիքի անդամներին ԱՄՆ մուտք գործելու իրավունքից, եթե առկա են ապացույցներ, որ այդ անձինք ներգրավված են եղել խոշոր կոռուպցիայի կամ մարդու իրավունքների կոպիտ խախտման մեջ: Օրինագծում նշված ավելի քան 40 ադրբեջանցի պաշտոնյաների ցուցակը կազմել է արդարադատության և մարդու իրավունքների հայկական իրավաբանական կենտրոնը (Հայկական Իրավաբանական կենտրոն) ՝ համագործակցելով Երևանում համեմատական իրավունքի միջազգային կենտրոնի (ICLC) գործընկերների հետ: ICLC-ն հաստատել է նշված անձանց մասնակցությունը միջազգային մարդասիրական իրավունքի լուրջ խախտումների կատարմանը։ Ցուցակում ներառվել են Ադրբեջանի արդարադատության և պաշտպանության նախարարությունների բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, ռազմական և հատուկ ստորաբաժանումներ, որոնք պատասխանատու են պատերազմական հանցագործությունների վերահսկման և կատարման համար, ինչպես նաև դատավորներ և փաստաբաններ, որոնք պատասխանատու են գերիների կամայական ձերբակալման համար: Հայկական իրավաբանական կենտրոնը մտադիր է այդ դեպքերից յուրաքանչյուրի վերաբերյալ մանրամասն հաշվետվություններ ներկայացնել Պետական դեպարտամենտ եւ Ֆինանսների նախարարություն, որպեսզի պաշտոնական գնահատական նախաձեռնի ադրբեջանցի պաշտոնյաների դեմ՝ Մագնիտսկու օրենքի գլոբալ պատժամիջոցների կիրառելիության վերաբերյալ: Օրինագծում հիշատակվում են նաև 2020 թվականի Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի կողմից ապօրինաբար ձերբակալված ավելի քան 90 հայ ռազմագերիներ և քաղաքացիական անձինք, ովքեր ենթարկվել են խոշտանգումների և ծաղրի: Հիշատակվում են նաև Արցախի քաղաքական առաջնորդները, որոնք ապօրինաբար գերեվարվել էին Ադրբեջանի կողմից սեպտեմբերին տարածաշրջանի վրա նրա ցեղասպան հարձակման ժամանակ. Ռուբեն Վարդանյան, Դավիթ Մանուկյան, Դավիթ Բաբայան, Լևոն Մնացականյան, Արկադի Ղուկասյան, Բակո Սահակյան, Արայիկ Հարությունյան և Դավիթ Իշխանյան: