Չորեքշաբթի, 20 Մարտի 2024 11:16

Արմինֆո. Արցախի Հանրապետությունը ոչնչացվեց, հիմա հերթը Հայաստանի Հանրապետությանն է։ Տավուշի մարզում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարություններն այդպես է մեկնաբանել Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի աշխատակից, պատմական գիտությունների թեկնածու Սերգեյ Մելքոնյանը:

 

Փորձագետն առաջարկել  է անցնել Հայաստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի կցորդի վերածելու նախապատրաստական նոր փուլի հետքերով։

 

"Նախ, Նիկոլն ու իր թիմը բնակչությանը վախեցնում են պատերազմով՝ այն հավասարեցնելով պարտության։ Հիշեցնեմ, որ մինչև նրանց գալը Արցախի Հանրապետությունը և Հայաստանի Հանրապետությունը ոչ մի պատերազմում չեն պարտվել։ Իսկ արդեն նրանց ղեկավարության օրոք Երևանը պարտվել է 2020 և 2022 թվականներին, ինչպես նաև չի ներկայացել 2023 թվականի պատերազմին, երբ ընկավ Արցախը։ Այսինքն՝ պատերազմը հավասարեցվել է պարտության և կապիտուլյացիայի միայն իրենց օրոք (թեեւ՝ պատերազմում կարելի է հաղթել կամ, առնվազն, չպարտվել)։

 

Երկրորդ, սկզբում նրանք ասում էին. «Ղարաբաղը տանք, ապրենք»։ Հիմա ասում են. «Տավուշը տանք ՝ ապրենք»։ Վաղը կասեն. «Սյունիքը տանք ՝ ապրենք»։ Սա հենց այն "սալյամի մարտավարությունն" է ՝ կամաց-կամաց կտրել (նախ՝ Արցախից, ապա՝ Հայաստանից)։ Ավելի ուշ կհասնեն Երևանի շրջաններին։ Օրինակ՝ բոլորին կհանեն Կոնդի շրջանից, որպեսզի ադրբեջանական մշակութային կենտրոն բացեն", - նշել է նա։

 

Երրորդ, շարունակել է փորձագետը, երկրի ղեկավարությունը նախ կոչ էր անում խախտել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը՝ առաջարկելով փոխել ՀՀ սահմանադրությունը։ Նրա խոսքով՝ հիմա էլ աջակցում են տարածքային ամբողջականության խախտմանը՝ առաջարկելով Հայաստանի տարածքի մի մասը հանձնել թշնամուն։ Մելքոնյանը վստահ է, որ այս գործընթացը, փաստացի, լեգիտիմացնում է երկրի տարածքի հանձնումը՝ միջազգային իրավունքի խախտմամբ ուժի կիրառման սպառնալիքով, ինչն արդեն սովորական նախադեպ կդառնա: Միևնույն ժամանակ, նա հարց է տալիս, թե ինչ կարելի է անել առկա իրողություններում։

 

"Տավուշում պաշտպանական գիծն ամենաարդյունավետներից մեկն է։ Այն նախապատրաստել և ամրացրել է, մասնավորապես, 3-րդ բանակային կորպուսի հրամանատար Գրիգորի Խաչատուրովը (գեներալ-մայոր, գեներալ-գնդապետ Յուրի Խաչատուրովի որդին), որի դեմ իշխանությունները կեղծ քրեական գործեր են հարուցել (հիմա արդեն շատերը հասկացել են, թե ինչի համար) ։ Ակնհայտ է, որ որևէ տարածք հանձնելու դեպքում փլուզվում է պաշտպանական գիծը։ Քանի դեռ այն չի քանդվել, այն կարելի է արդյունավետ պաշտպանել (բայց նման խնդիր դրված չէ, այլապես Խաչատուրովին չէին հանի ու նրա դեմ "քրեական գործեր"չէին հարուցի) ։

 

Ցանկացած երկրի հետ, որը ոչ միայն շահագրգռված է Հարավային Կովկասում ստատուս քվոյի պահպանմամբ, այլեւ պատրաստ է ներդրումներ կատարել հավասարակշռության պահպանման գործում, Հայաստանը կարող է զորավարժություններ անցկացնել հենց Տավուշում, եւ՝ ոչ միայն։ Դրանք կարող են լինել թեթև մանևրներ, որոնք լեգիտիմացնում են արտաքին ուժի առկայությունը, որը կարող է հանդես գալ որպես թուրք-ադրբեջանական ագրեսիան զսպող գործոն։

 

Եթե արդեն ոչ ոք չի ցանկանա համագործակցել նման հարցի շուրջ, ապա օրակարգ բերել տարածքի սինխրոն փոխանակման հարցը: Ադրբեջանը դուրս է գալիս Հայաստանի տարածքում ռազմավարական դիրքերից, որոնք զբաղեցրել է 2021 թվականի մայիսին և նոյեմբերին, ինչպես նաև՝ 2022 թվականի սեպտեմբերին՝ միջնորդի մասնակցությամբ, որը կարող է հավասարեցնել ուժային անհավասարակշռությունը", - կարծում է արևելագետը։

 

Մելքոնյանի ասելով՝ ինքը չի տեսնում ինդիկատորներ, որոնց հիման վրա կարելի է պնդել, որ իշխանությունը նպատակ ունի պահպանել երկրի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը (ավելի շուտ հակառակը՝ հանձնել հնարավորինս արագ)։ "Նաև չկա ոչ մի նախադրյալ, որ այս ռեժիմը կհեռանա կարճաժամկետ հեռանկարում։ Ուստի,  էլ ավելի վատ սցենարներ ենք ակնկալում. միակողմանի տարածքի հանձնում՝ պաշտպանական գծի և ռազմավարական կոմունիկացիաների ոչնչացմամբ ՝ սահմանամերձ բնակավայրերի հայաթափմամբ կամ սահմանափակ էսկալացիա, որի արդյունքում թշնամուն միտումնավոր տարածքներ կհանձնվեն", - եզրափակել է փորձագետը։

 

Ավելի վաղ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների հետ շփման ժամանակ հայտարարել էր, որ եթե Երևանը չկատարի մի շարք սահմանամերձ գյուղեր Ադրբեջանին հանձնելու Բաքվի պահանջը, ապա պատերազմ կսկսվի: Իսկ պատերազմի դեպքում Թուրքիան կաջակցի Ադրբեջանին։