Հայաստան և Ադրբեջան. կորսվող խաղաղություն. փորձագետի կարծիք

Արմինֆո.2023 թվականի դեկտեմբերին, թվում էր, կային բոլոր նախադրյալները հակամարտության հանգուցալուծման համար, որը դարձավ ԽՍՀՄ փլուզման, ապա նաև կովկասյան տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական ապակայունացման ազդակներից մեկը։ Սակայն, անցել են ամանորյա տոնակատարությունները, իսկ լավատեսական կանխատեսումների ու հայտարարությունների քանակն այդպես էլ որակի չի վերածվել։ Այդ մասին ասվում է ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովի՝ Միջազգային գործերի ռուսաստանյան խորհրդի համար հոդվածում։

Քաղաքագետը հիշեցրել է, որ Ադրբեջանի նախագահի օգնական, նախագահի աշխատակազմի արտաքին քաղաքականության հարցերով բաժնի վարիչ Հիքմեթ Հաջիևը 2024 թվականի հունվարի 4-ին արձանագրել է, որ կողմերի միջև զգալի առաջընթաց կա խաղաղության համաձայնագրի տեքստի շուրջ, բայց, միևնույն ժամանակ, մնում են "մի քանի չլուծված հարցեր"։ Կրկին տխրահռչակ անորոշություն: "Նման իրավիճակ առաջին անգամ չէ, որ առաջանում է։ Հիշենք, թե ինչպես դեռ "պատմական մատերիալիզմից առաջ" հին ստատուս-քվոյի օրոք միջնորդները սիրում էին ասել. լուծված են բոլոր հարցերը, բացի մի քանիսից, բայց դրանց թվում էր Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը, փախստականների վերադարձի և յոթ շրջանների ապաօկուպացման հարցը։ Այսօր վերը նշված բոլոր խնդիրները քաղաքականապես արդիական չեն։ Բայց արդիականացվել էնոր ցուցակ.  անկլավներ / էքսլավներ, " միջանցք" կամ "անցում", խաղաղության պայմանագիր ։ Եվ այդ օրակարգի առնչությամբ էլ ամեն բան այդքան էլ դյուրին չէ", - նշել է փորձագետը։

Մարկեդոնովի համոզմամբ, նոր պայմաններում Ադրբեջանը ձգտում է կարգավորման կամերային ձևաչափի (բանակցությունների երկկողմ ձևաչափ, եթե ոչ միջնորդների լիակատար բացառմամբ, ապա նրանց նվազագույն միջամտությամբ): Իսկ Երևանը շահագրգռված է հակառակով՝ արտաքին երաշխիքներով։

"Ճիշտ է, Մոսկվայի հետ սառեցման ֆոնին Փաշինյանի թիմը ոչ այնքան հաջողությամբ փորձում է ապահովել դրանք արևմտյան գործընկերների հետ համագործակցության ավելացման հաշվին։ Բաքվի համար չափազանց կարևոր է մեկընդմիշտ արգելափակել ազգային-տարածքային ռևանշի հնարավորությունները։ Այստեղից էլ ադրբեջանական պահանջների ամբողջությունը, որը շոշափում է ոչ միայն սահմանների և անվտանգության հարցերը, այլև հետխորհրդային Հայաստանի պետական-քաղաքական ինքնությունը։ Հայաստանի ղեկավարությունը կանգնած է բարդ երկընտրանքի առաջ։ Նա ստիպված է դե ֆակտո ապամոնտաժել "միացման" հիման վրա ստեղծված "երրորդ հանրապետությունը"։ Եվ այստեղ շտապողականությունը վտանգավոր է Փաշինյանի համար և, առաջին հերթին, ներքաղաքական պատճառներով։ Եվ այս համատեքստում նրա համար "հետաձգումը" ամենավատ տարբերակը չէ ։ Բայց Ադրբեջանը, կարծես թե, այնքան էլ պատրաստ չէ տեղի տալ այդ փաստարկներին, աշխարհաքաղաքական դրայվ է բռնել, տեմպը կորցնելու վտանգ կա", - ամփոփել է Մարկեդոնովը։