Հինգշաբթի, 7 Դեկտեմբերի 2023 10:40

Արմինֆո.Գնահատելով և առաջ մղելով փոխգործակցության տնտեսական ձևաչափերը՝ Բաքուն պատրաստ չէ փաթեթով ընդունել ԵՄ "արժեքային" մոտեցումները։ Ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովն այդպես է մեկնաբանել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի երեկվա հայտարարությունն այն մասին, թե իր երկիրը չի ծրագրում անդամակցել Եվրամիությանը:

 

Ընդ որում, փորձագետը նշել է երկու պատճառ, թե ինչու Բաքուն չի ձգտում ԵՄ-ին։ "Նախ ՝ ադրբեջանական պետության արտաքին քաղաքական հայեցակարգը նման նպատակադրում չունի, եւ, երկրորդ, Բրյուսելում Ադրբեջանին չեն սպասում։ Նման մոտեցումը կտրուկ հակադրվում է ՎՈՒԱՄ-ի /Հանուն ժողովրդավարության և տնտեսական զարգացման կազմակերպության գծով Բաքվի երեք գործընկերների մտադրություններին։ Կիևը, Քիշնևը և Թբիլիսին, ոչ երկիմաստ, իրենց ռազմավարական նպատակն են դնում Եվրամիությանն անդամակցելը։ Եվ այս առումով Ադրբեջանի պրագմատիզմը խիստ տարբերվում է Վրաստանի, Մոլդովայի և Ուկրաինայի "արժեքային" մոտեցումից", - փաստել է ռուս քաղաքագետը, ով կոչ է արել պատրանքներ և ուռճացված սպասումներ չունենալ այդ տարբերությունների հետ կապված։

 

Նրա խոսքով, առկա իրողություններում, երբ հետխորհրդային տարածքը հաճախ հետազոտվում եւ գնահատվում է "մանիխեական" մեթոդաբանությանը համապատասխան (նույն ինքը ՝ երկգույն ներկապնակ), կարեւոր է հասկանալ, որ քննադատությունը կամ անհամաձայնությունը "քաղաքական Արեւմուտքի" հետ չի նշանակում ոչ նրա հետ լիակատար խզում, ոչ էլ աշխարհաքաղաքական շրջադարձ դեպի Մոսկվա:

 

Նշելով ԵՄ-ի եւ Ադրբեջանի էներգետիկ մերձեցումը՝ Մարկեդոնովը հիշեցրել է Եվրահանձնաժողովի ղեկավար Ուրսուլա ֆոն դեր Լյայենի եւ Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցի հայտարարությունները Բաքվի ՝ որպես Եվրամիության եւ Գերմանիայի էներգետիկ գործընկերոջ աճող դերի մասին: "Ի դեպ, գերմանացի երկու խոշոր քաղաքական գործիչներ գերադասեցին չնկատել ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրները Ապշերոնյան թերակղզում։ Եվրոպական արտաքին կապերի ծառայության/EEAS կայքում Եվրամիությունը սահմանվում է որպես "Ադրբեջանի համար թիվ մեկ առևտրային գործընկեր, որն առաջին տեղն է զբաղեցնում արտահանման և ներմուծման առումով ։ ԵՄ-ն նաև ամենախոշոր ներդրողն է ինչպես նավթային, այնպես էլ տնտեսության այլ ոլորտներում" ։ Միևնույն ժամանակ, գնահատելով և առաջ մղելով փոխգործակցության տնտեսական ձևաչափերը, Բաքուն պատրաստ չէ փաթեթով ընդունել ԵՄ "արժեքային" մոտեցումները", - ուշադրություն է հրավիրել փորձագետը։

 

Մարկեդոնովի խոսքով ՝ այս առումով էլ Եվրահանձնաժողովը շատ հարազատ է Բաքվին, քան՝ նույն Եվրախորհրդարանը, որը ժամանակ առ ժամանակ Ադրբեջանին "դեղին քարտեր" է ցույց տալիս։

 

"Ակնհայտ է պրագմատիզմը և իրատեսությունը, օգուտների և հնարավոր ծախսերի հստակ տարանջատումը։ Ադրբեջանական իշխանությունները կարող են քննադատել Եվրամիության առանձին անդամների, հատկապես, Ֆրանսիայի գործողությունները նրա հայանպաստ դիրքորոշումների համար, ինչպես նաև անտեսել ԵՄ բանակցային հարթակները (այսպես կոչված՝ "բրյուսելյան" կամ միշելյան) ձևաչափը։ Բայց դա չի նշանակի հրաժարվել տնտեսական համագործակցությունից։ Եվ, առավել ևս, Բաքուն իրեն չի դնի ընտրության առջեւ՝ Ռուսաստան թե Արևմուտք", - համոզված է քաղաքագետը։ Մարկեդոնովը հիշեցրել է, որ 2023 թվականի ապրիլին Բուլղարիայի առաջարկած "Solidarity Ring" նախաձեռնության շրջանակում Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերությունը փոխըմբռնման հուշագիր է ստորագրել Արեւելյան Եվրոպայի չորս երկրների (Բուլղարիա, Հունգարիա, Ռումինիա Եւ Սլովակիա) գազատրանսպորտային համակարգերի օպերատորների հետ, իսկ Իլհամ Ալիեւը այդ փաստաթուղթն անվանել է "կարեւոր եւ ժամանակին քայլ էներգետիկ ռեսուրսների դիվերսիֆիկացման գործում":

"Բաքուն ձգտում է դիվերսիֆիկացնել իր արտաքին քաղաքականությունն ու արտաքին տնտեսական կապերը ՝ փորձելով շահավետ գործընկերոջ (և նույնիսկ դաշնակցի) դեր խաղալ թե Արևմուտքում, թե Արևելքում ։ Շատ առումներով նույն օրինաչափություններով է կառուցվում նաև նրա մերձավորարևելյան գիծը (խուսանավում Իսրայելի, Իրանի և Պաղեստինի միջև)։ Փոքր և միջին տերությունները նման տարբերակը նախընտրում են "բարու և չարի կողմերի" միջև ընտրությունից: Այլապես՝ չափազանց մեծ ռիսկ կա դառնալ կամ Վրաստան, կամ Ուկրաինա 2.0", - կարծում է փորձագետը: