Արմինֆո. Այսօր բոլորի համար ակնհայտ է, որ Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում տեղի է ունեցել ուժերի հավասարակշռության լուրջ խախտում։ Այդ մասին ԱրմԻնֆո-ին հայտարարել է հայտնի քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանը:
Նրա խոսքով, արտաքին քաղաքական վեկտորի փոփոխությունը, որը տեղի է ունենում ողջ աշխարհի աչքի առջեւ, Հայաստանի իշխանությունների քաղաքականությունից ելնելով, արտացոլվում է նաեւ հանրային դիսկուրսում, որը երբեմն հասնում է դիլենտանտիզմի: "Արևմուտքը մեզ կօգնի" տիպի հայտարարությունները հաճախ պոպուլիստական բնույթ են կրում և նոր չեն հանրային գիտակցության մեջ։ Քաղաքագետը կարծում է, որ դրան ոչ քիչ չափով նպաստել են նաև ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի անհիմն հայտարարությունները, որոնց համաձայն, ներկա իրավիճակում, որում հայտնվել է Հայաստանը, մեղավոր են բոլորը, բայց ոչ՝ հենց իշխանությունները: Ընդ որում, առաջին հերթին, մեղավորների առաջին շարքում հանդես է գալիս Ռուսաստանի Դաշնությունը։
Սակայն, ինչպես նշել է Ալեն Ղևոնդյանը, այս խաղում կա նաև մեկ այլ կողմ՝ ի դեմս Ադրբեջանի, որը հմտորեն խաղարկում է Լեռնային Ղարաբաղում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ ուժերի խաղաքարտը: Բաքուն, խաղաղապահներին համապատասխան մանդատ չտալով, գործնականում, նրանց դրել է անելանելի իրավիճակում։ Եթե ռուս խաղաղապահներն ինչ - որ քայլեր ձեռնարկեին, ապա կստացվեր, որ նրանք աջակցում են հայկական կողմին, մինչդեռ, նրանց մանդատը նման բան չէր նախատեսում։ Խաղաղապահների գլխավոր խնդիրը տարածաշրջանում խաղաղության պահպանումն էր։ Այս բոլոր հարցերի շուրջ՝ ինչպես Լեռնային Ղարաբաղում, այնպես էլ Հայաստանում քարոզչական արշավ է ծավալվել այն մասին, որ ռուս խաղաղապահները չեն կատարում իրենց առաքելությունը, այն դեպքում, երբ նրանք չունեին մեխանիզմներ հայկական կողմերի պահանջները կատարելու համար: Արդյունքում՝ քննադատության բոլոր սլաքներն ուղղված էին Ռուսաստանի դեմ, ինչը հանգեցրեց հայ հասարակության հուզական արձագանքին։ "Առանձին խմբեր, հասարակական կազմակերպություններ, օգտագործելով այդ ուղերձները, սկսել են դրանք կիրառել հասարակության շրջանում, թե ՝ տեսեք, ռուս խաղաղապահները խնդիրներ չեն լուծում, նրանք, ընդհանրապես, չեն աջակցում հայկական կողմին, նրանք կամ չեն ուզում, կամ չեն կարող հարցեր լուծել, ուստի անհրաժեշտ է գտնել նոր "հովանոցներ" և անվտանգության նոր համակարգեր։ Այդ գործընթացն սկսվել է շատ վաղուց՝ սկսած Գյումրիում Պերմյակովի գործից և վերջացրած տարբեր հիմնադրամների բացմամբ, որոնք, հիմնականում, ֆինանսավորվում են Արևմուտքից և ուղղված են Ռուսաստանի վարկաբեկմանը", - նշել է քաղաքագետը։
Սակայն, ինչպես կարծում է Ղևոնդյանը, խնդիրը ոչ թե ռուսների հեռանալն է կամ Հայաստանում ռուսական ներկայության պահպանումը, այլ, եթե խոսենք հայկական պետության դիրքերից, այն, որ տարածաշրջանում պետք է հավասարակշռություն լինի մի քանի պետությունների միջև՝ ստատուս քվոյի ձևավորման ճանապարհով։ Եթե այդ հավասարակշռությունը խախտվում է, տարածաշրջանում հայտնվում է մեկ գերիշխող պետություն, այս իրավիճակում ավելի քիչ ռեսուրսներով թույլ երկրները հայտնվում են բարդ և անկանխատեսելի իրավիճակում, ինչը կարող է հանգեցնել մեծ ողբերգության: "Մենք, առնվազն, մեկ անգամ 20-րդ դարասկզբին արդեն բախվել ենք դրան՝ Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության տեսքով։ Նման ողբերգություն կարող էր կրկնվել նաեւ Հայաստանի Առաջին Հանրապետության ժամանակ, երբ Թուրքիան փորձում էր "կլանել" Հարավային Կովկասը, եւ միայն տարածաշրջանում Ռուսաստանի ներգրավումից հետո հաջողվեց ինչ-որ առումով ապահովել ստատուս - քվոն", - նշել է փորձագետը:
Նա հավելել է, որ հավասարակշռության խախտումը հանգեցրել է նրան, որ Հայաստանն այսօր, պարզապես, գործիք է դարձել Արևմուտքի ձեռքում, որը սիրախաղ է անում Ադրբեջանի հետ Հայաստանի դեմ ՝ Ռուսաստանին տարածաշրջանից դուրս մղելու նպատակով: <Չեմ կարծում, թե այդ գործընթացները կարճաժամկետ են, ամենայն հավանականությամբ, մենք կգանք այն մոդելին, որը կար 20-րդ դարասկզբին։ Ռուսները միանգամայն կարող են իրենց ազդեցության տակ վերցնել ողջ տարածաշրջանը, որը շատ արագ կարող է քաոսի մեջ հայտնվել։ Դրա համար մեխանիզմներ կան, ինչպես նաև կան շահառուները, ինչպես նաև աշխարհի տարբեր երկրներում կիրառված մեխանիկան", - ասել է փորձագետը, հավելելով, որ դրա համար տարածաշրջանում կիրառվելու են տարբեր սցենարներ։
Պատասխանելով ՀԱՊԿ-ի նկատմամբ Երևանի գործողություններին ի պատասխան Վերին Լարսի անցակետում խոչընդոտների ստեղծման տեսքով ՌԴ-ի կողմից պատժամիջոցներ կիրառելու հնարավորության մասին հարցին՝ Ղևոնդյանն ընդգծել է, որ այդ խնդիրը պետք է դիտարկել երկու տեսանկյունից: Մի կողմից՝ հայկական կողմի դեմարշները ՀԱՊԿ-ի և Ռուսաստանի նկատմամբ նկատելի և ակնհայտ էին՝ հաշվի առնելով վերջին տարիներին երկրում տեղի ունեցող իրադարձությունները։ <Հիշենք սպառազինության թեման, որի համար Երևանը վճարեց և չստացավ, ինչի արդյունքում հակառուսական հիստերիան երկրում հասավ իր գագաթնակետին: Բայց իրականում իրավիճակը բոլորովին այլ էր. սպառազինությունը պատրաստվել էր, և հայկական կողմին առաջարկվել էր վերցնել այն, ինչը չարվեց, իսկ դա էլ, իր հերթին, բերեց այդ սպառազինության տեղակայման փոփոխության։ Քանի որ ռուսական կողմը հաճախ ուշացումով է արձագանքում տեղի ունեցող իրադարձություններին, իսկ Հայաստանում հասարակությունը խիստ զգայուն է նման հարցերում, արձագանքն անմիջապես լինում է անհամարժեք: Այս և այլ իրադարձությունների ֆոնին դժվար չէ կանխատեսել, որ Երևանը դանդաղորեն և աստիճանաբար կնվազեցնի իր հարաբերությունները ՀԱՊԿ-ի հետ: Դրա վառ ապացույցն են բոլոր այն գործընթացները, որոնց մենք ականատես ենք լինում. տարբեր ձևաչափերով ՀԱՊԿ-ի բազմաթիվ միջոցառումներին չմասնակցելը, մասնակցությունից հրապարակային հրաժարվելը, պատվիրակությունների ներկայացվածության մակարդակի նվազումը։ Այս ամենը, մի կողմից, դեմարշներ են, իսկ մյուս կողմից՝ հող է նախապատրաստվում Հայաստանում անվտանգության այլ համակարգերի զուգահեռ կիրառման համար։ Մինչդեռ, ՀԱՊԿ կանոնադրության համաձայն, նրա պետությունները չեն կարող հարաբերությունների մեջ մտնել այլ դաշինքների հետ։ Դա նշանակում է, որ Հայաստանն ինչ-որ փուլում պետք է կողմնորոշվի ՝ մնալ ՀԱՊԿ - ում, թե դուրս գալ այդ կառույցից ՝ դրանով իսկ մտնելով անհասկանալի և վտանգավոր իրավիճակի մեջ", - նշել է Ալեն Ղևոնդյանը։
Փորձագետը չի կիսում այդ առնչությամբ մի շարք փորձագետների ոգևորությունը, որոնք կողմ են երկրի անդամակցությանը ՆԱՏՕ-ին: "Նրանք, ըստ ամենայնի, պատկերացում չունեն Հյուսիսատլանտյան դաշինքի, ընթացակարգերի, նորմատիվների մասին, որոնց համաձայն իրականացվում է նոր անդամների ընդունումը, ուստի չպետք է կենտրոնանալ դրա վրա",- նշել է քաղաքագետը:
Ինչ վերաբերում է Վերին Լարսի անցակետում տիրող իրավիճակին, ապա, ինչպես նշել է Ալեն Ղևոնդյանը, ՌԴ-ի հետ բարեկամական հարաբերություններ, վստահություն եւ փող ունեցող պետությունները ակտիվ գործընկերային հարաբերություններ են իրականացնում: Արդյոք անցակետում իսկապես տեխնիկական խնդիրներ կան, թե դրանք կապված են քաղաքական գործընթացների հետ, առայժմ հարցականի տակ են ։ "Բայց մենք բոլորս պետք է հասկանանք, որ արտահանվող ապրանքների որակի գնահատման գործընթացը, որոնց վրա Մոսկվան հաճախ աչք էր փակում, այլևս չի աշխատելու, քանի որ տրամագծորեն փոխվել են Հայաստանի իշխանությունների մոտեցումները։ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին լսելիս՝ տպավորություն է ստեղծվում, որ լսում ենք Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի ելույթը, ինչը, հաշվի առնելով պետության սահմանափակ միջոցները և նրա աշխարհաքաղաքական դիրքը, հղի է ավելի քան լուրջ խնդիրներով:
ԿԱՐԴԱԼ ԲՈԼՈՐ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
Իսկանդարյան. Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը քիչ հավանական է՝ բանակցային գործընթացում ասիմետրիայի պատճառով
Կարինե Գևորգյան. Ֆրանսիան, նույնիսկ, տեսականորեն չի կարող ապահովել Հայաստանի անվտանգությունը՝ անհրաժեշտ ռազմական լոգիստիկայի բացակայության պատճառով
Ջրբաշյան. Հայաստանի մարդկային կապիտալում ներդրումները կբերեն 43.6 մլրդ դոլարի ավելացված արժեք
Փորձագետ. "Զանգեզուրի միջանցքի" բացումը կարմիր գիծ է հայոց պետության համար
Քնարիկ Հովհաննիսյան. Հայաստանի ջրային քաղաքականությունն անմխիթար վիճակում է
Վլադիմիր Վարդանյան. քանի դեռ Գյումրիի ավագանու լիազորությունները չեն դադարեցվել, Հայաստանի իշխանությունները միջամտելու սահմանադրական իրավունք չունեն
«Իմ տունը իմ ամրոցն է» բանաձևը պետք վերաձևակերպել «մեր պետությունն է մեր ամրոցը». Փաշինյան
Հայկ Մարությանը ստորագրահավաք է սկսում՝ ընդդեմ 2025 թվականի հունվարի 1-ից հասարակական տրանսպորտի ուղեվարձի թանկացման
Քաղաքագետը նշել է Հայաստանում ընդդիմադիր շարժումների ձախողումների պատճառները
Կարծիք. Փաշինյանն ավելի ու ավելի է գնում ազգային-պետական ինքնության վերաֆորմատավորման ճանապարհով
Հայաստանը փախստականի կարգավիճակ կտրամադրի Վլադիմիր Բալանդինին
Քաղաքագետ. Հայաստանում հասունանում է հեղաշրջում
Հայաստանի դատավորների միություն. Կարեն Անդրեասյանը ոտնձգություն է իրականացնում դատական իշխանության անկախության նկատմաբ
Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչը հեռացվել է զբաղեցրած պաշտոնից
Ընդդիմադիր գործիչը կոչ է արել ձևավորել Համահայկական միացյալ դաշինք՝ Հայաստանում իշխանափոխության համար
Երևանում կկայանա օպերային արվեստի լեգենդ Պլասիդո Դոմինգոյի համերգը
Կոբախիձե. Վրաստանը Հայաստանին եւ Ադրբեջանին առաջարկում է տարածաշրջանային համագործակցության ձեւաչափ՝ հարաբերությունների կարգավորման համար
Ինչպե՞ս է պատկերացնում Քամալա Հարիսը հայերի, այսպես կոչվող, արժանապատիվ վերադարձն Արցախ. Հակոբ Բադալյան
ՀՅԴ. Ադրբեջանի հետ սահմանագծման մասին դրույթը հակասահմանադրական է
Քամալա Հարիս. Լեռնային Ղարաբաղի հայերի՝ իրենց տներ վերադառնալու իրավունքը վճռորոշ նշանակություն ունի հայ ժողովրդի արժանապատվության վերականգնման և տարածաշրջանում կայունության համար
