Չորեքշաբթի, 9 Օգոստոսի 2023 12:25

Արմինֆո. Միջազգային իրավունքի առաջատար մասնագետ, Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն ցեղասպանություն է որակել այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում Արցախում:

 

Օկամպոն զեկույց է պատրաստել Արցախի շուրջ ընթացող գործընթացների մասին՝ արդեն իններորդ ամիսը շարունակվող շրջափակման ֆոնին։ Փորձագետի զեկույցի նախաբանում, մասնավորապես, նշվում է. «Ադրբեջանի կողմից Լաչինի միջանցքի շրջափակումը, որը խոչընդոտում է ցանկացած սննդամթերքի, դեղորայքի և առաջին անհրաժեշտության այլ պարագաների մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ, 2022 թվականի դեկտեմբերից լուսաբանվում է ԶԼՄ-ներում և քննարկվում քաղաքական առաջնորդների շրջանում:

Իմ ներդրումն այն է, որ բացատրեմ, թե ինչու դա պետք է համարել ցեղասպանություն Լեռնային Ղարաբաղի էթնիկ հայերի նկատմամբ՝ Ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի 2-րդ (գ) հոդվածի համաձայն․ «Խմբի համար կանխամտածված այնպիսի կենսապայմանների ստեղծում, որոնք նախատեսված են նրա ֆիզիկական ոչնչացման համար»:

 

Այստեղ դիակիզարաններ չկան, մաչետեով հարձակումներ էլ չկան։ Սովը ցեղասպանության անտեսանելի զենքն է։ Առանց անհապաղ արմատական փոփոխությունների՝ հայերի այս խումբը կոչնչանա մի քանի շաբաթից։ Շատ առումներով Լեռնային Ղարաբաղի էթնիկ հայերին սովի մատնելը ցեղասպանության նախատիպ է՝ խմբի ոչնչացմանն ուղղված կենսապայմանների պարտադրման միջոցով: Սա փակում է ողբերգական շրջանը, քանի որ «1915 թվականին թուրք կառավարիչների կողմից հայերի նկատմամբ վերաբերմունքը պարադիգմ է ապահովում ցեղասպանության դրույթի համար, որը վերաբերում է կյանքի պայմանների պարտադրմանը»:

 

Որպես այս ոլորտում որոշակի փորձ ունեցող անձ՝ ինձ համար պատիվ է եղել իմ ներդրումն ունենալ՝ տրամադրելով անաչառ զեկույց, և ես պատրաստ եմ օգնել ցանկացած կողմի, որը ձգտում է կանխել Լեռնային Ղարաբաղում հայերի ոչնչացումը»:

 

Օկամպոն 28 էջանոց զեկույցում արձանագրում է, որ այսօր շարունակվում է ցեղասպանությունը Լեռնային Ղարաբաղում բնակվող 120 000 հայերի դեմ, որը նաև հայտնի է որպես Արցախ:

 

"Ադրբեջանի անվտանգության ուժերի կողմից Լաչինի միջանցքի շրջափակումը, որը խոչընդոտում է ցանկացած սննդամթերքի, դեղորայքի եւ առաջին անհրաժեշտության այլ իրերի հասանելիությանը, պետք է դիտարկվի որպես ցեղասպանություն ՝ ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի II (c) հոդվածի համաձայն ՝ "խմբի համար ֆիզիկական ոչնչացման համար նախատեսված կենսապայմանների դիտավորյալ ստեղծում"", - նշել է փորձագետը: Նա զուգահեռներ է անցկացրել այն ամենի միջև, ինչ այսօր տեղի է ունենում Արցախում, և Օսմանյան կայսրությունում 100-ամյա վաղեմության իրադարձությունների միջև, և՝ ոչ միայն։

 

"Սովը ՝ որպես մարդկանց ոչնչացման մեթոդ, անտեսվել է ողջ միջազգային հանրության կողմից, երբ այն կիրառվել է հայերի դեմ 1915 թվականին, հրեաների և լեհերի դեմ՝ 1939 թվականին, ռուսների դեմ Լենինգրադում (այժմ ՝ Սանկտ Պետերբուրգ)՝ 1941 թվականին, և կամբոջացիների դեմ՝ 1975/1976 թվականներին ։ Սովը անտեսվել է նաեւ, երբ այն օգտագործվել է Սրեբրենիցայում 1993/1994 թվականների ձմռանը: Վերլուծելով Սրեբրենիցայի գործը ՝ Միջազգային դատարանը որոշել է, որ "սննդից, բժշկական օգնությունից, կացարանից կամ հագուստից զրկելը " ցեղասպանություն է ՝ Ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի 2-րդ (գ) հոդվածի իմաստով: Ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի մասնակից պետությունները պարտավորություն են ստանձնել կանխել ցեղասպանությունը և պատժել դրա համար: Միջազգային դատարանը որոշել է, որ մասնակից պետությունները չպետք է "սպասեն, թե երբ կսկսվի ցեղասպանության իրագործումը", եւ "պարտավորության ամբողջ էությունն այն է, որ կանխվի կամ փորձվի կանխել արարքի կատարումը", - հավելել է Օկամպոն:

 

Նա այդ զեկույցում վերլուծում է Լեռնային Ղարաբաղում շարունակվող ցեղասպանության առկայության փաստը. ինչպես հետաքննել ցեղասպանության մեղավորներին, և ինչպես կանխել հայերի վերջնական բնաջնջումն Արցախում: Զեկույցի ամբողջական տեքստին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հղումով. https://luismorenoocampo.com/lmo_en/report-armenia/?fbclid=IwAR14WwT9Yix- CwwRgtYRXzGtsJZJzHWwzo2rCmhqp2DubxtzyFuHqqxlVpw: