Արմինֆո. "Հայաքվե" նախաձեռնությունն առաջարկում է երկու փոփոխություն կատարել ՀՀ քրեական օրենսգրքում. մեկով առաջարկվում է պատիժ սահմանել ցանկացած այլ պետության կազմում Արցախի ճանաչման համար, իսկ երկրորդով քրեականացվում է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացից հրաժարվելը: Այդ մասին ՀՀՀ հարցազրույցում ասել է փաստաբան, "Հայաքվե"- ի նախաձեռնողներից՝ Արամ Օրբելյանը։
Պատմելով նախաձեռնության մասին՝ նա նշել է, որ երկու փոփոխություններով էլ առաջարկվում է 10-15 տարվա ազատազրկում, և դրանք հավասարեցվում են այնպիսի հանցագործությունների, ինչպիսիք են պետական դավաճանությունը կամ սահմանադրական կարգի խախտումը: Օրբելյանը նշել է, որ իրենք առաջարկում են այդ հոդվածները ներառել երկրի սահմանադրական կարգի դեմ ուղղված հանցագործությունների բաժնում:
Փաստաբանը պարզաբանել է, որ խոսքը ոչ թե մասնավոր անձի կողմից խոսքի, կարծիքի արտահայտման ազատության սահմանափակման մասին է, այլ պատասխանատվության կենթարկվեն Պետական պաշտոններ զբաղեցնող և Հայաստանի Հանրապետության անունից հանդես եկող անձինք:
Հաղորդավարի դիտարկմանը, թե Ադրբեջանն ամեն կերպ փորձում է տապալել խաղաղ բանակցությունները, և հայտարարությամբ, թե "Արցախը չի լինելու Ադրբեջանի կազմում, խափանվելու է խաղաղ գործընթացը, և ստեղծվելու են ադրբեջանական կողմից ուժի կիրառման լեգիտիմ հիմքեր", Օրբելյալը հակադարձել է. "Պետք է հստակ պատասխան տալ այն հարցին, թե արդյոք մենք պատրաստ ենք ամբողջությամբ զիջել Հայաստանը, քանի որ Ադրբեջանը կարող է ինչ-որ գործողություններ ձեռնարկել": Ընդ որում, նա համոզմունք է հայտնել, որ բուն "Հայաքվե" գործընթացը չի կարող Ադրբեջանի կողմից որեւէ գործողության ձգան դառնալ:
"Ես միայն ասում եմ, որ եթե ընտրությունը պատերազմում կամ առանց դրա մեռնելու միջեւ է, ապա ավելի լավ է մահանալ պատերազմի ժամանակ: Բայց ես ասում եմ, որ պատերազմ չի լինի, քանի որ բանակցությունների ընթացքում կարող են քննարկվել բազմաթիվ հարցեր, իսկ Արցախի հարցը մնալ Արցախ-Ադրբեջան բանակցությունների հարթությունում> ։
Նա հիշեցրել է, որ այժմ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ հարաբերությունների կարգավորման բանակցությունների օրակարգում բազմաթիվ հարցեր կան, այդ թվում նաեւ տրանսպորտային ուղին, որը կապում է Ադրբեջանը նրա էքսկլավ Նախիջեւանի հետ: Սակայն, փաստաբանի ասելով, դա չի նշանակում, թե Հայաստանն այսօր պետք է հայտարարի, որ ճանաչում է Արցախը Ադրբեջանի կազմում։
Այս համատեքստում նա հիշեցրել է, որ 1996 թվականին Լիսաբոնի խորհրդաժողովում Հայաստանի արտահայտած դիրքորոշումը հստակ ասում է, որ վերջնական կարգավորումը պետք է տեղի ունենա Մինսկի խորհրդաժողովի ձեւաչափով ՝ Բուդապեշտի համաձայնագրերին համապատասխան։ "Ես նկատի չունեմ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը։ Եվ քանի դեռ Մինսկի խորհրդաժողով չի գումարվել, մենք չենք կանխորոշելու Արցախի հարցը։ Այո, մենք կարող ենք բանակցել, բայց այդ հարցը պետք է քննարկման առարկա լինի Արցախի և Ադրբեջանի միջև, բայց ոչ թե որպես վերաինտեգրման գործընթաց, այլ որպես երկխոսություն երկու իրավահավասար կամ գրեթե իրավահավասար սուբյեկտների միջև։ Եթե Հայաստանը բարձրանում է և որպես պաշտոնական դիրքորոշում Արցախը ճանաչում է որպես Ադրբեջանի մաս, ապա այդ մասին բարձրաձայնող անձը խախտում է ՀՀ Սահմանադրությունը և Անկախության հռչակագիրը՝ որպես այդ Սահմանադրության մաս: Եվ հենց այդ խախտումը պետք է քրեականացվի", - ընդգծել է Օրբելյանը։
Հաղորդավարի դիտարկմանը, որ եթե քրեականացնենք Արցախը այլ պետության մաս ճանաչելու փաստը, ապա, փաստորեն, կփակվի Արցախի հարցը, ինչը կհանգեցնի բանակցությունների տապալման և ճգնաժամի, կլեգիտիմացնի ադրբեջանական ագրեսիան, քանի որ աշխարհը ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի մաս, Օրբելյանն՝ ի պատասխան, նշել է, որ իր ընդդիմախոսը հանդես է եկել երեք անհիմն պնդումներով: Փաստաբանը հիշեցրել է, որ միջազգային հանրությունը Արցախը չի ճանաչել որպես Ադրբեջանի մաս, այլապես 30 տարի բանակցություններ չէին ընթանա հակամարտության կարգավորման շուրջ:
<Երկրորդ, Հայաստանը պետք է հստակ դիրքորոշում ունենա։ Գործող իշխանությունները բազմիցս հայտարարել են, որ Արցախն ու Ադրբեջանը պետք է ուղիղ երկխոսություն վարեն։ Բայց, եթե մենք ճանաչում ենք Արցախը որպես Ադրբեջանի մաս, ապա խոսքը կարող է լինել բացառապես վերաինտեգրման մասին, որքան էլ այն գեղեցիկ փաթեթավորվի ԼՂՀ ժողովրդի իրավունքների և անվտանգության փաթեթավորման մեջ։ Հայաստանը չպետք է կանխորոշի բանակցությունների արդյունքը՝ իր նման ձևակերպումներով ։ Եթե մենք Արցախը չճանաչենք որպես Ադրբեջանի մաս, ապա դրան կարող է հաջորդել Բաքվի և Ստեփանակերտի միջև իրավահավասար բանակցային գործընթաց՝ շնորհիվ մեր գրագետ դիվանագիտության", - նշել է նա։
Փաստաբանն ուշադրություն է հրավիրել հիմնարար հանգամանքի վրա, այն է՝ 2021 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներով 100 տոկոսով աջակցվել է նախաձեռնության արտահայտած դիրքորոշումը։
Դրա հետ մեկտեղ, նա կոչ է արել մոռանալ հաճախ օգտագործվող "ուժի կիրառման լեգիտիմ իրավունք" տերմինը ։ < Ուժի կիրառումը երբեք չի կարող լինել լեգիտիմ>, - ընդգծել է նա։
Հարցին՝ թե պատերազմի դեպքում ինչ է անելու Հայաստանը, ում վրա հույս դնի, Օրբելյանն ընդգծել է, որ դիվանագիտական գործիքակազմը ճիշտ օգտագործելու դեպքում հնարավոր կլինի խուսափել պատերազմից, իսկ մշտական զիջումներով միայն մոտենում է նոր պատերազմ՝ ավելի կործանարար հետևանքներով: Այս համատեքստում նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան չեն թաքցնում իրենց հավակնությունները Հայաստանի ինքնիշխան տարածքների նկատմամբ ։
<Դիվանագիտական ճիշտ աշխատանքի դեպքում բոլոր երկրները կարող են լինել մեր դաշնակիցները: Դրանք են Իրանը, Ռուսաստանը, Չինաստանը, Հնդկաստանը, Արևմուտքը և այլ երկրներ ։ Միջազգային հարաբերություններ հնարավորությունների դաշտ է, և մենք ունենք այդ հնարավորությունները", - ամփոփել է նա։
Ինչպես ավելի վաղ հաղորդել էր ԱրմԻնֆո-ն, ՀՀ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը (ԿԸՀ) հունիսի 20-ին հավանություն է տվել "Հայաքվե" նախաձեռնող խմբի հայտին ' 50 հազար ստորագրությունների հավաքում կազմակերպելու և օրենսդրական նախաձեռնությունը Ազգային ժողով ներկայացնելու վերաբերյալ: Ստորագրահավաքի համար սահմանվել է 60-օրյա ժամկետ ՝ 2023 թվականի հունիսի 21 - ից մինչեւ օգոստոսի 19-ը ։ Նախաձեռնող խումբը համապատասխան հայտը ԿԸՀ է ներկայացրել հունիսի 12-ին, որտեղ հանդես է եկել օրենսդրության փոփոխության նախաձեռնությամբ, որով խիստ պատիժ է նախատեսվում Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշումից հրաժարվելու եւ Հայոց ցեղասպանությունը նսեմացնելու համար: