Երեթշաբթի, 20 Հունիսի 2023 18:21

Արմինֆո. 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող հանձնաժողովի նիստում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հիմնական ուղերձն այն էր, որ նախկին իշխանությունը ղարաբաղյան խնդիրը չէր ընկալում որպես էքզիստենցիալ հակամարտություն, այլ, ընդամենը՝ որպես իշխանություն ձեռք բերելու և պահպանելու գործիք, կարծում է "Պոլիտէկոնոմիա" հետազոտական ինստիտուտի քաղաքական մեկնաբան Բենիամին Մաթևոսյանը։

 

Մեկնաբանելով Փաշինյանի այսօրվա ելույթը խորհրդարանում ՝ փորձագետը փաստել է, որ ասվածից հետևություն է արվում, որ Ռուսաստանը պատրաստ է եղել խաղաղապահներ մտցնել 2020 թվականի հոկտեմբերի առաջին օրերից, ինչի մասին Փաշինյանը լռել է։

 

Նրա խոսքով, ավելին, Փաշինյանը չի պատմել այն մասին, որ մինչև հոկտեմբերի 19 - ը հերոսաբար "Մեղրի ռուս խաղաղապահների մուտքը մերժող և Հայաստանի ինքնիշխանության համար պայքարող" Փաշինյանը հասցրել էր ՌԴ նախագահին խնդրել ավելացնել ռուսական զորքերի թիվը Սյունիքում, քանի որ վախենում էր Սյունիքի անկումից, ավելի ճիշտ՝ այն գործընթացներից, որոնք կարող էին հետևել դրան, այսինքն ՝ ժողովրդական բողոքի ալիքի ժամանակ իշխանության կորստից։

 

"Փաշինյանը հայտարարել է, որ հրաժարվել է պատերազմը դադարեցնելու մի շարք առաջարկներից, քանի որ անհրաժեշտ էր "կոշտ հակահարված տալ Բաքվին, և միայն այդ ժամանակ հնարավոր կլիներ կանգնեցնել պատերազմը": Ուզում եմ հասկանալ, թե հատկապես ինչ "կոշտ պատասխան" է տրվել նոյեմբերի 1-9-ն ընկած ժամանակահատվածում, որ "հաջողվել է համոզել Ալիեւին դադարեցնել պատերազմը"։ Այդ "կոշտ պատասխանը" Շուշին հանձնե՞լն էր և թույլ չտալը, որ քաղաքը, մնալով հայկական վերահսկողության տակ, դառնա ՌԴ խաղաղապահների Բազա։

 

Փաշինյանը հայտարարել է, որ արդեն նոյեմբերի 9-ի առավոտյան ստորագրել էր եռակողմ հայտարարություն, սակայն նույն օրը երեկոյան գրել էր, որ "Շուշիի համար մարտերը շարունակվում են":

Եթե Բաքուն, գտնվելով ավելի քիչ շահեկան վիճակում, պահանջում էր "միջանցք Մեղրիով", իսկ ինքը ՝ Նիկոլը, "հերոսաբար մերժում էր այդ գաղափարը", ապա ինչու՞ Շուշիի անկումից հետո, երբ Ստեփանակերտը վտանգի մեջ էր, Բաքուն, հակառակ տրամաբանության և ողջախոհության, համաձայնեց կանգնեցնել պատերազմը ՝ մինչև Հայաստանի տարածքով լիարժեք միջանցք ստանալու պահը։

 

Եթե ՄԱԿ-ի և ԵԱՀԿ-ի բանաձևերով "Ղարաբաղի հարցը լուծվել է դեռևս 1994 և 1996 թվականներին", ապա ինչու՞ ՌԴ-ն, Ֆրանսիան, ԱՄՆ-ն ուժով չեն պարտադրել այդ "որոշումը Հայաստանին", որը, ըստ Փաշինյանի, նաև "միջազգային իրավունքի չարագործ խախտող է", այլ շարունակել են բանակցել Մինսկի ձևաչափով ։ Ինչու՞ "միջազգային իրավունքի չարագործ խախտող" Հայաստանին ընդունեցին Եվրոպայի խորհրդում, ԱՀԿ - ում, ՀԱՊԿ-ում և ԵԱՏՄ-ում, այլ ոչ թե "պատժամիջոցներով խեղդեցին" ։

Եթե Մադրիդյան սկզբունքները կառուցվում էին ԼՂՀ-ն Ադրբեջանի մաս ճանաչելու տրամաբանության շուրջ, ապա ինչու՞ էր Բաքուն հրաժարվում դրանց իրագործումից։

 

Եթե Ռոբերտ Քոչարյանը ցանկանում էր "Մեղրին հանձնել Ղարաբաղի դիմաց", և այդ ծրագրին դեմ էին Վազգեն Սարգսյանն ու Կարեն Դեմիրճյանը, և հենց դրա համար էլ սպանվեցին, ապա ի՞նչ պատճառով "այդ ծրագրի հակառակորդներ Վազգենին ու Կարենին վերացնելուց հետո Մեղրին չհանձնվեց",- հարց է տվել հայ փորձագետը։

 

Մաթևոսյանի համոզմամբ՝ ամեն ինչ պարզ է, Փաշինյանի հիմնական ուղերձն այն էր, որ նախորդ իշխանությունը ղարաբաղյան խնդիրը չէր ընկալում որպես էքզիստենցիալ հակամարտություն, այլ միայն՝ որպես իշխանություն ձեռք բերելու և պահպանելու գործիք:

 

"Իսկապես Փաշինյանը զարմանալիորեն կարողանում է ուրիշներին պարտադրել այն, ինչ ինքն է անում ։ Եվ այսօր Ղարաբաղի հանձնումը նրա կողմից դիտվում է որպես թուրքական քաղաքական ազդեցության ուղեծրում Հայաստանի ներգրավման երաշխիք, ինչն էլ իր հերթին Փաշինյանի համար միակ երաշխիքն է իր անձնական իշխանությունը պահպանելու համար (բայց ժամանակավոր երաշխիք, դա կարևոր է հստակեցնել) ։

 

Հարկ է նաև ընդունել, որ Բաքուն և Անկարան ֆիլիգրանի նման են աշխատել։ Նրանք ՀՀ-ում ունեն նվիրյալ քաղաքական համախոհ, ով այսօր կրկին հանդես եկավ նրանց հիմնարար թեզերով ։ Եվ Բաքվին ու Անկարային այդքան արդյունավետ "ՀՀ-ում իրենց օրակարգը մշակելու" հարցում օգնել է հայկական քաղաքական էլիտան ՝ իր հավերժական կարգախոսով. "քաղաքականությամբ զբաղվելու համար շատ խելք չի պահանջվում",- համոզված է քաղաքագետը։

 

Միևնույն ժամանակ, նա կարծում է, որ ավելի ու ավելի ակնհայտ է դառնում, որ 2018 թվի "հեղափոխությունը" անհրաժեշտ էր ղարաբաղյան հարցում ՀՀ-ից անհամաչափ զիջումներ կորզելու համար ՀՀ-ի ձեռքերով քանդելու Հարավային Կովկասի անվտանգության ճարտարապետությունը ՝ այն դարձնելով Իրանի վրա հարձակումների պլացդարմ և Ռուսաստանին շանտաժի ենթարկելու գործիք։

 

Մաթևոսյանը համոզված է, որ Փաշինյանը շատ լավ է կատարում այդ խնդիրը։ "Ամբողջ" խնդիրը "միայն այն է, որ ինչպես Բեռլինի պատի անկումը սկսեց շղթայական ռեակցիա, որը հանգեցրեց ԽՍՀՄ փլուզմանը (քանի որ անցավ կարևորագույն" կարմիր գիծը"), այնպես էլ Ղարաբաղի անկումը գործարկեց հայկական պետականության անկման շղթայական ռեակցիա, որն իր այսօրվա ելույթով Փաշինյանը ոչ թե, պարզապես, չկանգնեցրեց, այլ արագացրեց։ Նրա հունիսի 20-ի ելույթը, ինչպես և բոլոր վերջին ասուլիսները, ոչ թե Ղարաբաղի, այլ իր իսկ կողմից պարտադրված հայկական պետության փլուզման մասին է, որը կարող է փաստագրական ձև ստանալ այս տարվա աշնանը", - եզրափակել է նա։