Ուրբաթ, 21 Ապրիլի 2023 15:47

Արմինֆո.2023 թվականի առաջին եռամսյակի ընթացքում իրականացված դիտարկումների արդյունքները մտահոգիչ են, առաջին հերթին, տեղեկատվության ազատության սահմանափակումների առումով։ Այդ մասին ասված է Խոսքի ազատության պաշտպանության կոմիտեի ՝ 2023 թվականի առաջին եռամսյակի դիտարկման արդյունքների վերաբերյալ հաղորդագրության մեջ ։

 

Կոմիտեում նշել են, որ նշված ժամանակահատվածում արձանագրվել է տեղեկատվություն ստանալու և տարածելու իրավունքի խախտման 49 դեպք, ինչը 4-ով ավելի է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից (45), որը 2022 թվականի եռամսյակների համապատասխան վիճակագրության ամենաբարձր ցուցանիշն է։

 

Ընդ որում, կոմիտեում այս արդյունքներն ուղղակիորեն կապել են "Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ" միջազգային կազմակերպության գնահատականի հետ, որը մեր երկրին տրվել է տարեսկզբին հրապարակված զեկույցում ։ Ըստ այդմ, աշխարհում կոռուպցիայի վարկանիշում Հայաստանի տեղը նախորդ տարվա 58-րդ տեղից նվազել է մինչև 63-րդ տեղ: "Նման հետընթաց սպասելի էր, չէ որ կոռուպցիայի դեմ պայքարը սկսվում է տեղեկատվության ազատությունից, թափանցիկությունից և հասարակության առջև կառավարության գործունեության հաշվետվողականությունից", - նշել են կառույցում:

 

Միաժամանակ, կոմիտեում ընդգծել են, որ դիտարկվող ժամանակահատվածի առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ եռամսյակի ընթացքում ԶԼՄ ներկայացուցիչների նկատմամբ ֆիզիկական բռնության ոչ մի դեպք չի արձանագրվել, սակայն նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ճնշումների տարբեր այլ տեսակների թիվն ավելացել է՝ 16 գործ՝ 2022 թվականի առաջին եռամսյակի 12 - ի դիմաց ։

 

"Արձանագրված դեպքերից 7 - ը կապված են ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչների, այդ թվում ՝ քաղաքական գործիչների և պաշտոնյաների կողմից վիրավորանքի և անբարյացակամ վերաբերմունքի հետ ։ Եղել է նաև հակերության 1 դեպք: ԶԼՄ-ների և լրագրողների դեմ 8 նոր հայց է ներկայացվել, որից 1-ը ՝ բիզնես ոլորտի ներկայացուցիչներից, 7 - ը ՝ նախկին և գործող պաշտոնյաներից", - հայտնել են կոմիտեում:

 

Նշվում է նաև, որ դիտարկվող ժամանակահատվածում իշխանության մարմինների կողմից ներկայացվել են տեղեկատվության ոլորտին առնչվող մի շարք խնդրահարույց օրենսդրական նախաձեռնություններ, որոնց միջոցով փորձ է արվում իրավական հիմքեր ստեղծել պաշտոնական տվյալների տրամադրումը նվազագույնի հասցնելու համար:

 

"Այսպես, արդեն 2022 թվականի դեկտեմբերի 22-ին ՀՀ արդարադատության նախարարությունը e-draft.am կայքում հրապարակել է, իսկ 2023 թվականի հունվարի կեսերից քննարկման է դրվել" ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին " ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու նախագիծը, որն այս ռեժիմի պայմաններում ենթադրում է ինտերնետ հասանելիության և զանգվածային լրատվության միջոցների գործունեության անհիմն խիստ սահմանափակումներ ։ Դրանց վերաբերող դրույթները բավարար չափով հիմնավորված չեն և լի են կամայականություն թույլ տվող սողանցքներով ։

 

Ավելի ուշ ՝ մարտի 1-ին, Ազգային ժողովն ընդունեց ՀՀ կառավարության առաջարկած օրինագծերի համալիր փաթեթը, որի հիմքը դարձավ "պետական գաղտնիքի մասին" նոր օրենքը: Ի թիվս բազմաթիվ այլ վիճահարույց փոփոխությունների, փաթեթը ներառում էր նաև Տեղեկատվության ազատության մասին օրենքի փոփոխություն: Դրա համաձայն ՝ պաշտոնական տվյալների տրամադրման հարցումները ենթակա են մերժման, եթե դրանք պարունակում են "Սահմանափակ տարածման ծառայողական տեղեկատվություն" ։ Սուբյեկտիվ որոշումներ առաջացնող այս ձևակերպումը նաև կամայականության լայն հնարավորություններ է ստեղծում, չէ որ դրա տակ կարող է հայտնվել պետական մարմիններում ցանկացած փաստաթուղթ", - փաստել են կոմիտեում ։

 

Մոնիթորինգային կառույցում անթույլատրելի են համարել նաեւ արատավոր պրակտիկայի պահպանումը, երբ տեղեկատվական ոլորտին վերաբերող օրինագծերը հրապարակումից կամ շրջանառության մեջ դնելուց առաջ պատշաճ կերպով չեն քննարկվում պրոֆիլային հասարակական կառույցների հետ:

 

"Մինչդեռ անցյալ տարի լրագրողական հասարակական կազմակերպությունների, օրենսդիր և գործադիր իշխանության ներկայացուցիչների միջև ստորագրված եռակողմ հուշագիրը նախատեսում է հակառակ մոտեցում և վերաբերմունք: Լրագրողական կազմակերպությունները հանդես են եկել այս գործընթացների վերաբերյալ հայտարարություններով ՝ պահանջելով խնդրահարույց օրենսդրական նախաձեռնությունների հանրային, փորձագիտական (այդ թվում ՝ միջազգային) քննարկում և հաշվի առնել ԶԼՄ - ների և մեդիափորձագետների դիտողություններն ու առաջարկվող լուծումները", - ամփոփել են կոմիտեում: