Arminfo.info



 Չորեքշաբթի, 29 Մարտի 2023 12:37
Ալինա Հովհաննիսյան

Հարություն Մանգոյան. Հայաստանի առողջապահության համակարգին հարկավոր են կանոններ, և դրանցով պետք է աշխատել ու զարգանալ

Հարություն Մանգոյան. Հայաստանի առողջապահության համակարգին հարկավոր են կանոններ, և դրանցով պետք է աշխատել ու զարգանալ

Արմինֆո. Հայաստանի մի քանի տասնյակ բժշկական կենտրոններ, որոնք քայլում են, կարծես թե, ժամանակին համընթաց, ռեսուրսներն ուղղում են արդիականացմանը, տեխնոլոգիական վերազինմանը և կադրերի պատրաստմանը։ Բացի այդ, պետությունն՝ իր կողմից, իրականացնում է երկրի բոլոր մարզերում բուժկենտրոնների վերակառուցման ծրագրեր, կառուցում է նորերը։ Այսօր արդեն դժվար է հիվանդներին զարմացնել հիվանդությունների ախտորոշման թանկարժեք սարքավորումներով։ Իսկ «նորարարություն» բառը մեր ժամանակներում, այդ թվում ՝ բժշկության մեջ, սովորական է դարձել լսողության համար ։ Բայց, որպես կանոն, հասարակությունն այդ նորարարությունն ընկալում է բացառապես տեխնոլոգիական լուծումների կիրառման, գերժամանակակից սարքավորումների առկայության և այլնի համատեքստում: Սակայն.

Սակայն, «Վարդանանց» նորարարական բժշկության կենտրոնի գլխավոր տնօրեն Հարություն Նորայրի Մանգոյանի համոզմամբ, «նորարարություն» հասկացությունն ավելի լայն նշանակություն ունի: ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում բժիշկ Մանգոյանը պատմում է «Վարդանանց»-ի զարգացման ուղիների, նրա՝ առանց չակերտների նորարարականության մասին, ներկայացնում իր կարծիքը երկրում առողջության համապարփակ ապահովագրության  մոտալուտ ներդրման վերաբերյալ և Հայաստանի առողջապահական համակարգի զարգացման հետագա ուղու իր տեսլականը:

 

- Հարություն Նորայրի, անկեղծ խոստովանեմ, դժվար էր նախապատրաստվել Ձեզ հետ հարցազրույցին: «Վարդանանց» բժշկական կենտրոնի մասին տեղեկատվական տիրույթում շատ քիչ տեղեկություններ կան, այդ թվում՝ ԶԼՄ-ների հրապարակումներում։ ԶԼՄ-ների հետ շփվելու ժամանակ, ցանկություն չկա, թե՞, պարզապես, գործը դրան չի հասել։

- Ձեր հարցը ես հասկանում եմ, միաժամանակ, թե որպես գործողության դրդապատճառ, թե, միևնույն ժամանակ, որպես գնահատական՝ մեր անցած ողջ ճանապարհին: Իսկապես, մենք շեշտը դնում ենք, առաջին հերթին, այն բանի վրա, որպեսզի հենց մեր աշխատանքով ձեռք բերենք մարդկանց, հիվանդների վստահությունը՝ որակյալ բուժմամբ և ժամանակին սպասարկմամբ։ Այս բոլոր եղանակներով ձգտել ունենալ սեփական որմնախորշը, ինչպես ասում են, սեփական տեղն արևի տակ: Չէ որ սա մեր հանրապետությունում շատ մրցակցային շուկա է՝ բժշկական ծառայությունների շուկան։ Եվ գործունեության լուսաբանումը, և այն հասարակայնությանը մատուցելը մեզ համար եղել է երկրորդական։ Բայց ամեն ինչ փոխվում է։ Մենք քայլում ենք ժամանակին համընթաց։ Եվ հիմա բժշկական կենտրոնն ավելի բաց է, ավելի պատրաստ է ցույց տալ, պատմել իր մասին, որպեսզի յուրաքանչյուր բուժառու, այդ թվում՝ նաև պոտենցիալ, իմանա, թե ում է վստահում, և ինչու «Վարդանանց»-ի ընտրությունը պատահական չէ:

- Այսինքն, կարելի՞ է ասել, որ բժշկական կենտրոնն արդեն կայացել է, քանի որ այսօր Դուք սիրով համաձայնեցիք հարցազրույցին:

- Շփում մենք միշտ կարողացել ենք թույլ տալ: Եւ բազմաթիվ հարցազրույցներից, նախագծերից մենք չենք հրաժարվել, այլ, ավելի շուտ, զտում ենք կատարել: Քանի որ արդեն գիտեինք սեփական տեղը և ընտրողաբար էինք մոտենում մեր հրապարակային խոսքին։ Իսկ կայացել ենք մենք վաղուց: Իսկ այժմ կառուցում ենք հետագա ծրագրեր, և մեզ համար կարևոր է հնարավորինս հասանելի ամեն ինչ հասցնել մեր գլխավոր շահառուին՝ բուժառուին։

- Կենտրոնն ստեղծվել է 2008 թվականին։ Կարո՞ղ եք պատմել, թե ինչից եք սկսել, և ի՞նչ է այսօր իրենից ներկայացնում «Վարդանանց» նորարարական բժշկության կենտրոնը:

- Հետաքրքիր է, որ կենտրոնի ստեղծուման պահից ի վեր մեր հայեցակարգը չի փոխվել։ Դրա հիմքում ընկած էր այն, որ մենք ցանկանում էինք ստեղծել բժշկություն, որը կարող էր ծառայել մեր բուժառուներին, մեր հարազատներին ու մերձավորներին: Ահա՝ ինչպես մենք ուզում էինք, որ բուժենք մեր ամենամտերիմ մարդկանց, ճիշտ նույն մոդելը ցանկանում էինք դարձնել բոլորի համար, յուրաքանչյուր այցելուի համար, ով մտնում է «Վարդանանց»:

Մենք սկսեցինք երեք կաբինետներից' թերապևտի, մանկաբույժի և մեկ փոքրիկ սենյակից, որտեղ նստած էր սոնոգրաֆիստը: Իսկ մեր մնացած ծառայություններն աութսորսով էին: Հենց այս մի քանի կառուցվածքից էլ մենք փորձեցինք սկսել այս մեծ գործը։ Բայց քանի որ հայեցակարգն իր հիմքում, ինչպես ցույց տվեց ժամանակը, ճիշտ էր, այդ ամենը շատ դինամիկ տեմպերով զարգանում էր։

Այսօր կենտրոնն իրենից ներկայացնում է մեծ ամբուլատոր բուժհաստատություն, որտեղ ներկայացված են բժշկական բոլոր մասնագիտությունները: Հիմքը թերապիան է կամ ընտանեկան բժշկությունը: Այսօր մենք արդեն ունենք 18 բժիշկ-թերապևտ, որոնց շատ ենք գնահատում։

- Իսկ, ընդհանուր առմամբ, քանի՞ բժիշկ կա:

- Այժմ «Վարդանանց»-ում աշխատում է ավելի քան 140 բժիշկ, որոնց 60%-ը հիմնական անձնակազմն է: Մյուսներն առավելապես վիրաբուժական մասնագիտության բժիշկ - խորհրդատուներ են, ովքեր խորհրդատվություն են տրամադրում և նշանակում բուժում:

Սակայն, բացի այս բոլոր բժիշկներից, որոնք կազմում են մեր կենտրոնի հիմնական ներուժը, կան նաև օժանդակ ծառայություններ։ Առաջին հերթին, դա, իհարկե, մեր ընդունարանն է՝ «ռիսեփշընը», որով մենք, իրոք, հպարտանում ենք։ Սա առաջինն է, որ այցելուն տեսնում է ներս մտնելիս, և մեզ համար շատ կարևոր է, որպեսզի առաջին տպավորությունը լավ լինի: Իսկ ինչպե՞ս  դա ստեղծել: Երբ բուժառուն ներս է մտնում, կարևոր է, որպեսզի նրան բարևեն, ժպտան։ Հետո, բնականաբար, սկսվում է ավելի բարդ գործընթաց։ Բայց կարելի՞ է չէ ժպիտ պարգեւել: Անհրաժեշտ է պատշաճ ուշադրություն բուժառուին, վերաբերմունք, որպեսզի նա անմիջապես հասկանա՝ ուր գնա, ինչ անի և այլն: Այլ կերպ ասած՝ այցելուին լիցքավորել այդ դրական էներգիայի առաջին չափաբաժնով, ինչը շատ անհրաժեշտ է բժշկին ցանկացած այցելության ժամանակ:

- Իսկ ո՞րն է, ըստ Ձեզ, «Վարդանանց» բժշկական կենտրոնի հիմնական տարբերությունը Հայաստանի մյուս բուժհաստատություններից, ո՞րն է ձեր մրցակցային առավելությունը:

- Բացի բոլոր կառուցվածքների համակարգված փոխգործակցությունից, հիմնական տարբերությունն այն է, որ մենք աշխատում ենք միջազգային արձանագրություններով։ Նման հայտարարություն, ըստ էության, ամեն բժշկական կենտրոն չէ, որ այսօր կարող է անել։ Վերջին 5 տարիների ընթացքում մեթոդիկորեն իրականացվում է բոլոր հիվանդությունների բուժման լավագույն միջազգային արձանագրությունների որոնում, զտում, թարգմանություն: Սկսած գրիպից՝ վերջացրած շատ հազվադեպ հիվանդություններով։ Մենք թվայնացնում ենք դրանք և մուտքագրում մեր էլեկտրոնային ծրագրում։

- Դժվա՞ր էր միջազգային արձանագրություններին անցնելու գործընթացը՝ անձնակազմի աշխատանքի համատեքստում:

- Դժվար էր հաղթահարել այն կարծրատիպը, թե միջազգային մոդելներն անհնար կլինի իրականացնել այստեղ՝ Հայաստանում։ Պարզվեց, որ ոչ մի առանձնահատուկ դժվարություն չկա, դրանք, ընդամենը, հոգեբանական ընկալման մակարդակում էին։

Պետք է հասկանալ, որ լավագույն արձանագրությունները մեծ ռեսուրսներ չեն ենթադրում։ Ընդհակառակը, դրանք տնտեսում են բժշկական կենտրոնի և բուժառուների ռեսուրսները, կանխում ավելորդ հետազոտությունների, լաբորատոր թեստերի գերածախսը, դրանք հիվանդին և բժշկին, ձեռքից բռնած, տանում են ամենակարճ ճանապարհով դեպի ախտորոշում, իսկ ախտորոշումից՝ դեպի բուժում:

Մեր փորձն արդեն ներկայացվել է «Վարդանանցը բուժում է» վերնագրված գրքում, որը լույս է տեսել անցյալ տարի: Մենք այն անվճար տրամադրել ենք բոլոր ընտանեկան բժիշկներին, առաջնային օղակի թերապևտներին։ Գրքում ներառված են միջազգային արձանագրությունները, որոնք մենք հասցրել ենք մինչ այդ պահը թարգմանել և ձևակերպել։ Պետք է ասել, որ դրանք ծածկում են ողջ ամբուլատոր պրակտիկայի 50-60%-ը: Յուրաքանչյուր երկրորդ դեպքում բժիշկը, հնարավորություն չունենալով խորհրդակցել գործընկերների հետ, կարող է տեսնել, թե ինչպես կարելի է բուժել, օրինակ, հոդատապը կամ զարկերակային հիպերտոնիան և այլն: Այս գրքի միջոցով ողջ «Վարդանանց»-ը, ուստիև, ողջ քաղաքակիրթ բժշկական աշխարհը կլինեն այդ բժշկի կողքին:

- Դուք մասնակցե՞լ եք գրքի նյութերի կազմման աշխատանքներին:

- Ես ղեկավարել եմ գրքի կազմման գործընթացը, և այդ խմբում ընդգրկվել է «Վարդանանց»-ի ևս 12 բժիշկ: Սա, իրականում, մեր կենտրոնի մաքուր արտադրանքն է, և այն էլ՝ եզակի: Բայց մենք մտադիր չենք սահմանափակվել դրանով։ Աշխատանքը շարունակվում է: Հրատարակված գրքում տեղ են գտել 137 ախտորոշումների վերաբերյալ միջազգային արձանագրություններ։ Այժմ մենք գնում ենք նրան, որպեսզի 3 տարի անց ընդգրկենք 1500-1600 ախտորոշում։ Որպեսզի բժիշկները կարողանան ստանալ բոլոր հարցերի պատասխանները: Բայց դա կլինի, ամենայն հավանականությամբ, առցանց ռեսուրսի տեսքով:

- Բժիշկ Մանգոյան, բժշկական կենտրոնի լրիվ անվանումն է «Վարդանանց» նորարարական բժշկության կենտրոն»: Կարո՞ղ եք պատմել, Ձեր կարծիքով, ո՞րն է «Վարդանանց»-ի նորարարությունը:

- Ցանկացած գործիք, ցանկացած սարքավորում կա նաև այլ խոշոր բժշկական կենտրոններում: Այդ առումով դու չես կարող նորարար լինել։ Դու չես կարող նորարար լինել, նույնիսկ, 140 բժիշկ ունենալու համատեքստում, թեև, դա բավական մեծ թիվ է։ Դու չես կարող նորարար լինել, նույնիսկ, այն պատճառով, որ գտնվում ես քաղաքի կենտրոնում, ինչը շատ հարմար է: Նորարարությունը մեզ մոտ սկսվում է հենց սպասարկման փուլից։ Այն առաջին ժպիտից, հերթերի էլեկտրոնային կարգավորումից, հանրապետությունում առաջին բժշկական զանգերի կենտրոնի, բուժման արձանագրությունների առկայությունից։ Ահա թե որտեղից է սկսվում նորարարությունը:

Նորարարությունը սկսվում է այն փուլից, երբ առաջին շփումից հետո քեզ համար պարզ է, թե ինչ անել հետո։ Մեր նորարարությունը միջազգային արձանագրությանը հետևելն է, ինչը դեռ ոչ մի տեղ չկա։ Ես դա հայտարարում եմ պատասխանատվությամբ։ Եվ անհավատալի է թվում, որ մոտ ժամանակներս դա ինչ-որ մեկին կհետաքրքրի: Ահա թե որտեղ է նորարարությունը:

Հնարավորինս քաղաքավարի, պատասխանատվության զգացումով ընդունել, սպասարկել, հստակ տեղեկատվություն տրամադրել հետագա քայլերի մասին, որպեսզի մարդը վստահություն ունենա, որ իրեն բուժում են այնպես, ինչպես կբուժեին, օրինակ, Գերմանիայի կլինիկաներից որևէ մեկում:

Փառք Աստծո, բոլոր պատրաստուկները հասանելի են, գործիքային հետազոտությունները, որոնք անցկացվում են այնտեղ, այստեղ նույնպես հասանելի են: Այսինքն՝ հարցը մեր ուղեղներում է, ոչ թե՝ ռեսուրսներում։

Իմ տեքստի հիմնական ռեֆրենն այն է, որ այդ բոլոր գործիքները, սարքավորումներն օգտակար են միայն փորձառու, գրագետ բժշկի ձեռքում: Դրանք՝ ինքնին, պարզապես, երկաթի կտորներ  են:

- ԶԼՄ-ներում բժշկական կենտրոնի մասին հազվագյուտ հրապարակումների շարքում ես հանդիպեցի հեռաբժշկության ոլորտում «Յուքոմ» հեռահաղորդակցային ընկերության հետ «Վարդանանց»համագործակցության մասին տեղեկատվության: Այդ նախագիծը դեռ գործու՞մ է:

- «Յուքոմ»-ի հետ այդ նախագիծը, անկեղծ ասած, հետագա զարգացում չստացավ։ Բայց արդեն 10 տարի է, ինչ մենք հեռաբժշկության նախագիծ ենք վարում Գերմանիայի Ֆրայբուրգի համալսարանական կլինիկայի հետ: Այդ նախագծի շրջանակում դժվար ախտորոշումների, մասնավորապես, ուռուցքային հիվանդությունների դեպքում, որպես կանոն, մարդիկ ցանկանում են լսել երկրորդ կարծիք։ «Վարդանանց»-ն ընձեռում է նման հնարավորություն։ Դիմելով ինձ՝ հիվանդները լրացնում են հատուկ էպիկրիզ, որն այնուհետև ուղարկվում է Ֆրայբուրգի կլինիկայի պրոֆեսորներին։ Հատուկ ալիքների միջոցով օտարերկրյա առաջատար մասնագետները կապ են հաստատում հիվանդների հետ, հայտնում են իրենց կարծիքը, բուժման վերաբերյալ խորհուրդներ տալիս: Այս ընթացքում այդ ծառայությունից արդեն օգտվել է ավելի քան 300 մարդ։

Ներքին հեռաբժշկության զարգացման հունում մենք աշխատում ենք ևս մեկ նախագծի վրա, որը հնարավորություն կտա հեռակա կարգով հետևել տարեց հիվանդներին՝ առանց տնային այցելությունների, գաջեթների կամ այլ ալիքների միջոցով: Մենք փորձում ենք այդ նախագիծն իրականացնել սեղմ ժամկետներում։ Բայց, պետք է նշել, որ սա բավականին դժվար նախաձեռնություն է, և այստեղ խնդիրն առնչվում է ոչ այնքան տեխնոլոգիաներին, որքան՝ լոգիստիկային։

Այսօր հեռախոսներն արդեն վերահսկում են մեր առողջական վիճակը, կան բազմաթիվ տարբեր հավելվածներ։ Սակայն ինչպե՞ս այդ ամենը հասցնել բժշկին: Ինչ-որ մեկը պետք է նստի էկրանի մյուս կողմում, և դա արհեստական բանականությունը չէ: Եվ բարդությունը հենց այն է, թե ինչպես կազմակերպել այդ ողջ գործընթացը: Սա մեզ համար հերթական մարտահրավերն է։

- Ուրիշ ի՞նչ ծրագրեր ունի բժշկական կենտրոնը:

- Կարճաժամկետ հեռանկարում մենք նախատեսում ենք նոր ծառայությունների ներդրում։ Առաջին հերթին, խոսքը մամոգրաֆիայի մասին է։ Վստահ ենք, որ այդ ծառայությունը կփակի կանանց առողջության շղթան մեր կենտրոնում: Այժմ մենք ընտրում ենք սարքերից լավագույնը, որը թույլ կտա վաղ փուլերում հայտնաբերել շեղումները, կանխարգելել, և ուղղորդել կանանց բուժման։ Սա շատ արդիական նախագիծ է, որի վրա այժմ ակտիվ աշխատանք է ընթանում։

Բացի այդ, մենք մտադիր ենք ընդլայնել էնդոսկոպիայի ծառայությունը, որպեսզի կարողանանք ոչ միայն ախտորոշել, այլև բուժել մեր բուժառուներին։

Իսկ միջնաժամկետ հեռանկարում, ինչպես արդեն նշեցի, ինտենսիվորեն կշարունակենք աշխատանքը հեռաբժշկության զարգացման ուղղությամբ։

- Չեմ կարող չհետաքրքրվել պարտադիր բժշկական ապահովագրության համակարգի ներդրման վերաբերյալ Ձեր կարծիքով: Տարբեր կարծիքներ կան, շատերը դեմ են։ Դուք ի՞նչ եք մտածում այս մասին: Որքանո՞վ է դա նպատակահարմար մեր երկրի համար։

- Չէի սպասում, որ Դուք այդ հարցը կտաք։ Այդ մասին սիրում են բարձրաձայնել տարբեր մակարդակների «խելացի այրերը», որոնք ոչ մի առնչություն չունեն բժշկության, առողջապահության համակարգի հետ։ Անձամբ՝ իմ համեստ կարծիքը. կարծում եմ, որ իրոք պետք է ներդնել ՊԲԱ, որպեսզի լինի, այսպես կոչված, երրորդ վճարող։ Կամ պետությունը, կամ ապահովագրական ընկերությունը, կամ հիմնադրամը: Անհրաժեշտ է տրիումվիրատ. բժիշկ, որը ծառայություններ է տրամադրում, բուժառու և վճարող, որը կարգավորում է այդ փոխհարաբերությունները։ Այսինքն, չի կարելի հիվանդին թողնել միայնակ բուժհաստատության հետ։ Սա վաղուց մշակված մոդել է ողջ աշխարհում։ Այլ բան է, որ յուրաքանչյուր երկիր ինքն է որոշում, թե հատկապես որ փորձն է ավելի ընդունելի իր համար։

Կան տարբեր մոդելներ՝ պետական վերահսկողության ավելի մեծ գերակշռությամբ, դրա ավելի փոքր գերակշռությամբ։ Գլխավորը' հաշվի առնել տեղական պահերը, ռեսուրսները: Հենց նույն արձանագրությունների առկայությունը: Ոչ մի համակարգ չի աշխատի, եթե խաղի կանոններ չլինեն։ Իսկ խաղի կանոնները հենց արձանագրություններն են, որոնց մասին ես արդեն խոսել եմ։ Ահա թե որտեղ է հիմնական խոչընդոտը, այլ ոչ թե՝ այն, թե արդյոք մեզ, ընդհանրապես, պետք է այդ համակարգը:

ՊԲԱ համակարգի ներդրումը դրական եմ գնահատում, բայց՝ այն դեպքում, եթե այդ նախագիծն իրագործելիս մենք հետևենք «դեղատոմսին»։ Հաճախ մենք փորձում ենք նախագծեր իրականացնել, ցատկելով հիմնական պահերի վրայով, իսկ հետո՝ ասել, թե, ավաղ, չաշխատեց։ Գուցե՞ խնդիրն առնչվում է մեր ազգային հոգեկերտվածքին։ Մենք մեզ համարում ենք անհատապաշտ, թե՞ ինչ-որ առանձնահատուկ: Բայց մեզանում ոչ մի առանձնահատուկ բան չկա, հավատացեք։ Մենք ոչնչով չենք տարբերվում այլ ազգերից, ժողովուրդներից։ Թերեւս՝ սեփական ինչ-որ առանձնահատուկ եզակիության ոչ լիովին հիմնավորված զգացումով: Բայց, չէ՞ որ բոլոր ազգերն ունեն իրենց յուրահատուկ պատմությունը, սակայն, այդուհանդերձ, բոլորը ենթարկվում են բնության եւ շուկայի հիմնական օրենքներին: Այստեղ տեղին կլինի մեջբերել Ա. Պ. Չեխովին. «Չկա ազգային գիտություն, ինչպես չկա ազգային բազմապատկման աղյուսակ»: Կան համընդհանուր օրենքներ, որոնց ենթարկվում են բոլորը։

- Եվ վերջում կցանկանայի Ձեզ հարցնել Հայաստանի առողջապահության համակարգի մասին՝ ընդհանուր առմամբ: Ի՞նչ փուլում ենք մենք հիմա և ու՞ր ենք գնում:

- Առաջին հերթին, մենք պետք է լուծենք խաղի կանոնները ձևակերպելու հարցը։ Դրանից հետո միայն կսկսվի աճ։ Բնականոն աճ: Այսինքն, կաճեն և կզարգանան այն բուժհաստատությունները, այն բժիշկները, որոնք աշխատում ըստ կանոնների։ Իսկ հիմա շուկան այնպիսի, շատ ազատ կարգավորման մեջ է, ազատ լողի մեջ՝ ես կասեի։ Ով ում ինչպես կհամոզի, այդ թվում ՝ ժամանակակից մեծ սարքավորումներով, թանկարժեք սարքերով, այնտեղ էլ բնակչության պոպուլյացիան կգնա։

Այսինքն, իմ կարծիքով, ամեն ինչ կախված է այն բանից, թե որքան արագ և գրագետ կներդրվեն այդ խաղի կանոնները, Օրենսգիրքը: Այժմ առողջապահական համակարգում, պարզապես, դիտվում է լճացում։ Հասել ենք ինչ-որ մակարդակի, և վերջ։ Նոր ձեռքբերումներ, նոր բժշկական կենտրոններ, նոր սարքավորումներ. այս ամենը ոչնչի մասին է: Անհրաժեշտ են կոշտ կանոններ, և ըստ դրանց պետք է աշխատել և զարգանալ: Շնորհակալություն զրույցի համար

ԿԱՐԴԱԼ ԲՈԼՈՐ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Арман
Вардананц - лучший медицинский центр в стране. Все на самом высшем уровне - профессионализм, организация, качество медицинских услуг высочайшее. Спасибо журналистам за интервью.

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Ներմուծեք թվանշաններն     

Նորություններ
Կիպրոսը դիտարկում է Լեռնային Ղարաբաղից փախստականներ ընդունելու հնարավորությունըԿիպրոսը դիտարկում է Լեռնային Ղարաբաղից փախստականներ ընդունելու հնարավորությունը
ՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեն պատրաստ է համագործակցել Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված մասնագետների հետՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեն պատրաստ է համագործակցել Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված մասնագետների հետ
Արցախը պետք է դառնա մեր նոր առաքելությունը. հակառակ դեպքում՝ կկորցնենք պետականության մնացած բեկորները. փորձագետԱրցախը պետք է դառնա մեր նոր առաքելությունը. հակառակ դեպքում՝ կկորցնենք պետականության մնացած բեկորները. փորձագետ
Հայաստանի ԱԺ նախագահն իր գործընկերների հետ հանդիպումների ընթացքում բարձրացրել է Ադրբեջանի կողմից էթնիկ զտումների հարցըՀայաստանի ԱԺ նախագահն իր գործընկերների հետ հանդիպումների ընթացքում բարձրացրել է Ադրբեջանի կողմից էթնիկ զտումների հարցը
«Ղարաբաղ Տելեկոմ»-ի հեռախոսահամարները կշարունակեն գործել Հայաստանի տարածքում«Ղարաբաղ Տելեկոմ»-ի հեռախոսահամարները կշարունակեն գործել Հայաստանի տարածքում
Հայաստանը դիմել Է ՄԱԿ-ի միջազգային դատարան՝ Ադրբեջանի նկատմամբ միջոցներ կիրառելու պահանջովՀայաստանը դիմել Է ՄԱԿ-ի միջազգային դատարան՝ Ադրբեջանի նկատմամբ միջոցներ կիրառելու պահանջով
Արցախն արդեն լքել է շուրջ 93 հազար բնակիչԱրցախն արդեն լքել է շուրջ 93 հազար բնակիչ
Ադրբեջանի պետանվտանգության ծառայությունը ձերբակալել է գեներալ-մայոր Դավիթ ՄանուկյանինԱդրբեջանի պետանվտանգության ծառայությունը ձերբակալել է գեներալ-մայոր Դավիթ Մանուկյանին
Եվլախում ավարտվել է Ստեփանակերտի և Բաքվի ներկայացուցիչների բանակցությունների երրորդ փուլըԵվլախում ավարտվել է Ստեփանակերտի և Բաքվի ներկայացուցիչների բանակցությունների երրորդ փուլը
Երեւանում կանցկացվի երթ՝ ի աջակցություն Ռուբեն ՎարդանյանիԵրեւանում կանցկացվի երթ՝ ի աջակցություն Ռուբեն Վարդանյանի
ՌուսԱլ-ն Արցախից փախստականներին կօգնի աշխատանքի տեղավորման հարցումՌուսԱլ-ն Արցախից փախստականներին կօգնի աշխատանքի տեղավորման հարցում
ԶԼՄ. Ադրբեջանը գերեվարել է գեներալներ Լևոն Մնացականյանին և Արշավիր ՂարամյանինԶԼՄ. Ադրբեջանը գերեվարել է գեներալներ Լևոն Մնացականյանին և Արշավիր Ղարամյանին
Իդրամը և ՎԻՎԱ հիմնադրամը՝ Արցախի հայերինԻդրամը և ՎԻՎԱ հիմնադրամը՝ Արցախի հայերին
Լեռնային Ղարաբաղի հայ ժողովրդի իրավունքներն ու անվտանգությունը պետք է պատշաճ կերպով հասցեագրվեն եւ միջազգայնորեն երաշխավորվեն. ՀՀ ԱԺ նախագահԼեռնային Ղարաբաղի հայ ժողովրդի իրավունքներն ու անվտանգությունը պետք է պատշաճ կերպով հասցեագրվեն եւ միջազգայնորեն երաշխավորվեն. ՀՀ ԱԺ նախագահ
Հայաստանի իշխանությունները խոստանում են Լեռնային Ղարաբաղից դուրս բերել բոլոր ցանկացողներինՀայաստանի իշխանությունները խոստանում են Լեռնային Ղարաբաղից դուրս բերել բոլոր ցանկացողներին
ՀՀ ԱԺ խոսնակ. Ես չեմ զարմանում, որ Թուրքիան, Ադրբեջանը եւ Ռուսաստանը հաճախ օգտագործում են նույն հռետորաբանությունըՀՀ ԱԺ խոսնակ. Ես չեմ զարմանում, որ Թուրքիան, Ադրբեջանը եւ Ռուսաստանը հաճախ օգտագործում են նույն հռետորաբանությունը
Սուրեն Պապիկյանը չի մեկնել Տուլա՝ մասնակցելու ԱՊՀ պաշտպանության նախարարների խորհրդի նիստինՍուրեն Պապիկյանը չի մեկնել Տուլա՝ մասնակցելու ԱՊՀ պաշտպանության նախարարների խորհրդի նիստին
Ժաննա Անդրեասյան. Հայաստանում արդեն ավելի քան 15 հազար արցախցի երեխա կաԺաննա Անդրեասյան. Հայաստանում արդեն ավելի քան 15 հազար արցախցի երեխա կա
Բեռլին. Լեռնային Ղարաբաղի գրեթե բոլոր բնակիչները կարող են լքել տարածաշրջանը՝ փրկվելով Ադրբեջանի ռազմական գործողության հետևանքներիցԲեռլին. Լեռնային Ղարաբաղի գրեթե բոլոր բնակիչները կարող են լքել տարածաշրջանը՝ փրկվելով Ադրբեջանի ռազմական գործողության հետևանքներից
Ադրբեջանի անօրինական գործողությունները բխում են միջազգային հանրության ոչ համարժեք արձագանքից. ՀՀ ԱԺ նախագահԱդրբեջանի անօրինական գործողությունները բխում են միջազգային հանրության ոչ համարժեք արձագանքից. ՀՀ ԱԺ նախագահ
Կառավարության անդամներ, լա՞վ եք քնում գիշերները. Վարդան ԱրամյանԿառավարության անդամներ, լա՞վ եք քնում գիշերները. Վարդան Արամյան
Եվրախորհրդարանի պատգամավորները մտադիր են դատապարտել Ադրբեջանի վերջին չարդարացված հարձակումն Արցախի վրաԵվրախորհրդարանի պատգամավորները մտադիր են դատապարտել Ադրբեջանի վերջին չարդարացված հարձակումն Արցախի վրա
Արցախի պաշտպանության բանակի զինծառայողները կարող են համալրել ՀՀ ԶՈՒ շարքերը.  փոխնախարարԱրցախի պաշտպանության բանակի զինծառայողները կարող են համալրել ՀՀ ԶՈՒ շարքերը. փոխնախարար
Հայ-ադրբեջանական սահմանին լարվածության աճի միտումներ առայժմ չկան. ՀՀ պաշտպանության փոխնախարարՀայ-ադրբեջանական սահմանին լարվածության աճի միտումներ առայժմ չկան. ՀՀ պաշտպանության փոխնախարար
Լիբանանահայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել Ադրբեջանի դեսպանատան առջև ՝ Արցախի շուրջ վերջին զարգացումների ֆոնինԼիբանանահայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել Ադրբեջանի դեսպանատան առջև ՝ Արցախի շուրջ վերջին զարգացումների ֆոնին
Լեռնային Ղարաբաղում 40 հազարից պակաս մարդ է մնացելԼեռնային Ղարաբաղում 40 հազարից պակաս մարդ է մնացել
Կանադան 2,5 մլն դոլար կտրամադրի արցախցիների անհետաձգելի հումանիտար կարիքները հոգալու համարԿանադան 2,5 մլն դոլար կտրամադրի արցախցիների անհետաձգելի հումանիտար կարիքները հոգալու համար
Ադրբեջանը մեղավոր է էթնիկ զտումների համար. The EconomistԱդրբեջանը մեղավոր է էթնիկ զտումների համար. The Economist
ԱՄՆ-ը Հարավային Կովկասում արձագանքման խումբ է տեղակայելուԱՄՆ-ը Հարավային Կովկասում արձագանքման խումբ է տեղակայելու
Ոչինչ չպետք է շեղի արցախահայությանը Հայաստանում արժանապատիվ կյանքով ապահովելու համազգային խնդրից. ՀՀ առաջին նախագահՈչինչ չպետք է շեղի արցախահայությանը Հայաստանում արժանապատիվ կյանքով ապահովելու համազգային խնդրից. ՀՀ առաջին նախագահ
Հայաստանի օմբուդսմեն.  Ադրբեջանի կողմից մեր քաղաքացիների առևանգման մասին տեղեկություններն ուղարկվել են միջազգային գործընկերներինՀայաստանի օմբուդսմեն.  Ադրբեջանի կողմից մեր քաղաքացիների առևանգման մասին տեղեկություններն ուղարկվել են միջազգային գործընկերներին
Ընդդիմությունը հայտարարում է անհնազանդության ակցիաների վերսկսման մասինԸնդդիմությունը հայտարարում է անհնազանդության ակցիաների վերսկսման մասին
Ազգային-ժողովրդավարական բևեռի ակտիվիստը ձերբակալվել է Նիկոլ Փաշինյանին ֆիզիկապես ոչնչացնելու կոչերի համարԱզգային-ժողովրդավարական բևեռի ակտիվիստը ձերբակալվել է Նիկոլ Փաշինյանին ֆիզիկապես ոչնչացնելու կոչերի համար
Հռոմի ստատուտը վավերացնելու Հայաստանի որոշումն ամենաբացասական հետևանքներ կունենա հայ - ռուսական հարաբերությունների համար. ՌԴ ԱԳՆՀռոմի ստատուտը վավերացնելու Հայաստանի որոշումն ամենաբացասական հետևանքներ կունենա հայ - ռուսական հարաբերությունների համար. ՌԴ ԱԳՆ
Գուրգեն Արսենյան. Այսօր Հայաստանի իշխանությունների շահերից է բխում Ռուսաստանի հետ փոխհարաբերությունների նոր փուլ սկսելըԳուրգեն Արսենյան. Այսօր Հայաստանի իշխանությունների շահերից է բխում Ռուսաստանի հետ փոխհարաբերությունների նոր փուլ սկսելը
Հայաստանի նախկին վարչապետ. Արցախահայությունը պետք է կենտրոնանա վտարանդի պայմաններում Արցախի Հանրապետության ստեղծման վրաՀայաստանի նախկին վարչապետ. Արցախահայությունը պետք է կենտրոնանա վտարանդի պայմաններում Արցախի Հանրապետության ստեղծման վրա
Կարծիք. Ռուս խաղաղապահները Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում կլինեն, առնվազն, մինչև 2025 թվականըԿարծիք. Ռուս խաղաղապահները Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում կլինեն, առնվազն, մինչև 2025 թվականը
Արցախից Հայաստան բռնի տեղահանված անձանց թիվը կազմում է 70 հազար 500Արցախից Հայաստան բռնի տեղահանված անձանց թիվը կազմում է 70 հազար 500
Արցախի նախկին պետնախարարն ազատության մեջ է և ապահովԱրցախի նախկին պետնախարարն ազատության մեջ է և ապահով
Վարդան Օսկանյան. Ադրբեջանին տրված մեծ պարգևի դիմաց Հայաստանի իշխանությունները պետք է պահանջեն, առնվազն, բոլոր ձերբակալված արցախցիների վերադարձըՎարդան Օսկանյան. Ադրբեջանին տրված մեծ պարգևի դիմաց Հայաստանի իշխանությունները պետք է պահանջեն, առնվազն, բոլոր ձերբակալված արցախցիների վերադարձը
Թինի Քոքս. ԵԽԽՎ-ի աշնանային նստաշրջանում կքննարկվեն Արցախին եւ Հայաստանին առնչվող հարցերԹինի Քոքս. ԵԽԽՎ-ի աշնանային նստաշրջանում կքննարկվեն Արցախին եւ Հայաստանին առնչվող հարցեր
Սերժ Սարգսյան. Ինձ համար երբեք Արցախի էջը փակված չի լինելուՍերժ Սարգսյան. Ինձ համար երբեք Արցախի էջը փակված չի լինելու
ԱԺ ընդդիմադիր ԱԺ ընդդիմադիր "Հայաստան" խմբակցությունը դեմ է ՄՔԴ-ի Հռոմի ստատուտի վավերացմանը
Առողջապահության նախարարությունը կոչ է անում քաղաքացիներին դառնալ արյան դոնորԱռողջապահության նախարարությունը կոչ է անում քաղաքացիներին դառնալ արյան դոնոր
Հանրապետական մանկավարժահոգեբանական կենտրոնը հոգեբանական խորհրդատվություն և աջակցություն է տրամադրում արցախցիներինՀանրապետական մանկավարժահոգեբանական կենտրոնը հոգեբանական խորհրդատվություն և աջակցություն է տրամադրում արցախցիներին
Արտադատական մահապատիժների ՄԱԿ փորձագետ. Ադրբեջանը պետք է երաշխավորի էթնիկ հայերի իրավունքները Լեռնային ՂարաբաղումԱրտադատական մահապատիժների ՄԱԿ փորձագետ. Ադրբեջանը պետք է երաշխավորի էթնիկ հայերի իրավունքները Լեռնային Ղարաբաղում
Հայաստանում նախատեսվում է 60 տոկոսով բարձրացնել առաջին ատյանի դատարանների դատավորների աշխատավարձըՀայաստանում նախատեսվում է 60 տոկոսով բարձրացնել առաջին ատյանի դատարանների դատավորների աշխատավարձը
Հայաստանը ճառագայթային իրադրության մոնիթորինգի տվյալներ կփոխանակի ԱՊՀ երկրների հետՀայաստանը ճառագայթային իրադրության մոնիթորինգի տվյալներ կփոխանակի ԱՊՀ երկրների հետ
Առաջիկա օրերին Լեռնային Ղարաբաղում այլևս հայ չի մնա. ՓաշինյանԱռաջիկա օրերին Լեռնային Ղարաբաղում այլևս հայ չի մնա. Փաշինյան
ՀՀ վարչապետին սպասարկող հատուկ սարքավորված ինքնաթիռի հարցը կորոշվի կառավարության ղեկավարի որոշման հիման վրաՀՀ վարչապետին սպասարկող հատուկ սարքավորված ինքնաթիռի հարցը կորոշվի կառավարության ղեկավարի որոշման հիման վրա
ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը հատուկ գանձապետական հաշիվ կբացի Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված անձանց օգտին հանգանակությունների համարՀՀ ֆինանսների նախարարությունը հատուկ գանձապետական հաշիվ կբացի Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված անձանց օգտին հանգանակությունների համար
Հայաստանը մտադիր է վավերացնել Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի ստատուտըՀայաստանը մտադիր է վավերացնել Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի ստատուտը
Մել Գիբսոնը՝ Արցախում տիրող իրավիճակի մասին. մենք ժամանակակից ցեղասպանության ականատեսն ենքՄել Գիբսոնը՝ Արցախում տիրող իրավիճակի մասին. մենք ժամանակակից ցեղասպանության ականատեսն ենք
Երևանը Ռուբեն Վարդանյանի իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ դիմում է ներկայացրել ՄԻԵԴԵրևանը Ռուբեն Վարդանյանի իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ դիմում է ներկայացրել ՄԻԵԴ
Հին ժողովուրդները եւ հին քաղաքակրթություններն ունակ են հաղթահարելու դժվարությունները եւ կառուցելու նոր ու արդիական հասարակություն. ԱԺ փոխխոսնակՀին ժողովուրդները եւ հին քաղաքակրթություններն ունակ են հաղթահարելու դժվարությունները եւ կառուցելու նոր ու արդիական հասարակություն. ԱԺ փոխխոսնակ
ANCA. ԱՄՆ 96 օրենսդիրներ Բայդենի վարչակազմին կոչ են անում պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի ղեկավարների նկատմամբ՝ Արցախի վրա հարձակումների և շրջափակման համարANCA. ԱՄՆ 96 օրենսդիրներ Բայդենի վարչակազմին կոչ են անում պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի ղեկավարների նկատմամբ՝ Արցախի վրա հարձակումների և շրջափակման համար
«Մայր Հայաստան» դաշինքն առաջարկում է Երևանի ավագանու նոր ընտրություններ անցկացնել«Մայր Հայաստան» դաշինքն առաջարկում է Երևանի ավագանու նոր ընտրություններ անցկացնել
2024 թվականի հունվարի 1-ից Արցախի Հանրապետությունը կդադարի գոյություն ունենալ. նախագահի հրամանագիր2024 թվականի հունվարի 1-ից Արցախի Հանրապետությունը կդադարի գոյություն ունենալ. նախագահի հրամանագիր
Դավիթ Բաբայանը որոշել է ներկայանալ ադրբեջանական քննչական մարմիններ. ինչ ճակատագիր է սպասում նրան այնտեղ, ոչ մեկի համար գաղտնիք չէԴավիթ Բաբայանը որոշել է ներկայանալ ադրբեջանական քննչական մարմիններ. ինչ ճակատագիր է սպասում նրան այնտեղ, ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ
ՌԴ Դաշնային խորհրդում հայտարարել են Վարդանյանին օգնելու անհնարինության մասին, իսկ Լեմկինի ինստիտուտում կոչ են արել ապահովել նրա անվտանգությունըՌԴ Դաշնային խորհրդում հայտարարել են Վարդանյանին օգնելու անհնարինության մասին, իսկ Լեմկինի ինստիտուտում կոչ են արել ապահովել նրա անվտանգությունը
Կարդալ ավելին



Մեկնաբանվողներ
2024 թվականի հունվարի 1-ից Արցախի Հանրապետությունը կդադարի գոյություն ունենալ. նախագահի հրամանագիր2024 թվականի հունվարի 1-ից Արցախի Հանրապետությունը կդադարի գոյություն ունենալ. նախագահի հրամանագիր
ՌԴ Դաշնային խորհրդում հայտարարել են Վարդանյանին օգնելու անհնարինության մասին, իսկ Լեմկինի ինստիտուտում կոչ են արել ապահովել նրա անվտանգությունըՌԴ Դաշնային խորհրդում հայտարարել են Վարդանյանին օգնելու անհնարինության մասին, իսկ Լեմկինի ինստիտուտում կոչ են արել ապահովել նրա անվտանգությունը
Պատգամավոր. Հայաստանի ԱԱԾ-ն պետք է պարզի, թե ինչպես, ում միջնորդությամբ և ինչի շուրջ է Բաբայանը խոսել Ադրբեջանի հետՊատգամավոր. Հայաստանի ԱԱԾ-ն պետք է պարզի, թե ինչպես, ում միջնորդությամբ և ինչի շուրջ է Բաբայանը խոսել Ադրբեջանի հետ
ՄԱԿ-ը պատրաստ է աջակցել Լեռնային Ղարաբաղի իրավիճակից տուժած բնակչությանն օգնություն տրամադրելու հարցումՄԱԿ-ը պատրաստ է աջակցել Լեռնային Ղարաբաղի իրավիճակից տուժած բնակչությանն օգնություն տրամադրելու հարցում
Ֆրանսիայի նախագահը Ռուսաստանին մեղադրել է Արցախի հարցում Ադրբեջանին աջակցելու համարՖրանսիայի նախագահը Ռուսաստանին մեղադրել է Արցախի հարցում Ադրբեջանին աջակցելու համար
Փորձագետ. Ռուսների գլխավոր զենքը Հայաստանում ու Հայաստանի դեմ դա Փաշինյանն է, մնացածը խաղալիքներ են ընդամենըՓորձագետ. Ռուսների գլխավոր զենքը Հայաստանում ու Հայաստանի դեմ դա Փաշինյանն է, մնացածը խաղալիքներ են ընդամենը
Փորձագետ. Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում նոր իրողություն է ի հայտ եկելՓորձագետ. Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում նոր իրողություն է ի հայտ եկել
Լեռնային Ղարաբաղում ստեղծված իրավիճակի շուրջ լսումները տեղի կունենան սեպտեմբերի 14-ինԼեռնային Ղարաբաղում ստեղծված իրավիճակի շուրջ լսումները տեղի կունենան սեպտեմբերի 14-ին
ՄՔԴ նախկին դատախազ. Բայդենի վարչակազմը կարող է դառնալ Արցախում ցեղասպանության համար  պատասխանատուՄՔԴ նախկին դատախազ. Բայդենի վարչակազմը կարող է դառնալ Արցախում ցեղասպանության համար պատասխանատու
Իրինա Խակամադան Հայաստանում վարպետության դաս կանցկացնի  Հուզական կապիտալ. Ինչպես հույզերը վերածել եկամտիԻրինա Խակամադան Հայաստանում վարպետության դաս կանցկացնի Հուզական կապիտալ. Ինչպես հույզերը վերածել եկամտի
Միգուցե, եկե՞լ է ժամանակը համազգային մոբիլիզացիայի համար. Դավիթ ԱնանյանՄիգուցե, եկե՞լ է ժամանակը համազգային մոբիլիզացիայի համար. Դավիթ Անանյան
Դ.Պեսկով. Ռուսաստանը չի կարող հեռանալ ՀայաստանիցԴ.Պեսկով. Ռուսաստանը չի կարող հեռանալ Հայաստանից
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև մարտական գործողությունների վերսկսման ռիսկը զգալիորեն աճել է. փորձագետՀայաստանի և Ադրբեջանի միջև մարտական գործողությունների վերսկսման ռիսկը զգալիորեն աճել է. փորձագետ
ԿԸՀ-ն ընդունել է քաղաքացիների ստորագրությունների լրացված ձևաթղթերի 5 տուփԿԸՀ-ն ընդունել է քաղաքացիների ստորագրությունների լրացված ձևաթղթերի 5 տուփ
Գեներալ. Արցախը կարող է պայքարել և մնալ հայկական միայն մեկ պարագայումԳեներալ. Արցախը կարող է պայքարել և մնալ հայկական միայն մեկ պարագայում