Ռուս փորձագետ. ՄՔԴ-ի և Հայաստանի խնդիրն իրավական և քաղաքական չափումներ ունի

Արմինֆո. ՄԱԿ Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) և Հայաստանի խնդիրն ունի երկու չափում՝ իրավական և քաղաքական, կարծում է պատմական գիտությունների թեկնածու, ՄՄՀՊԻ միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի Եվրաատլանտյան անվտանգության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովը:

Նա հիշեցրել է, որ 2023 թվականի մարտի 24-ին Հայաստանի սահմանադրական դատարանը որոշում է կայացրել Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) մասին Հռոմի ստատուտով ամրագրված պարտավորությունները ճանաչել հանրապետության հիմնական օրենքին համապատասխանող։

Միևնույն ժամանակ, նա կարծում է, որ, ամենայն հավանականությամբ, այս իրադարձությունը կսուզվեր տեղեկատվական հոսքի մեջ, կմնար փոքր պետության իրավական առօրյայի բազմաթիվ փաստերից մեկը:

"Սակայն Հայաստանի բարձրագույն դատական ատյանի որոշմանն առնչվող պատմության նկատմամբ հետաքրքրությունը բորբոքվել է այն պատճառով, որ դրա ընդունումից մեկ շաբաթ առաջ ՄՔԴ-ը Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի եւ երեխայի իրավունքների պաշտպան Մարիա Լվովա-Բելովայի ձերբակալման օրդեր էր տվել", - փաստել է Մարկեդոնովը:

Նրա խոսքով, աշխարհի մանիքեական ընկալման սրընթաց ամրապնդման (եւ դրան ուղեկցող պարզեցման) պայմաններում տվյալ իրադարձությունը սկսել են դիտարկել բացառապես այն հարցի պատասխանի համատեքստում, թե "արդյոք կձերբակալեն ռուսական պետության ղեկավարին, եթե նա ցանկանա գալ Երեւան":

"Միևնույն ժամանակ, պարզ սխեմաների գլորումը չի նշանակում ավելի լավ հասկանալ բարդ խնդիրները: ՄՔԴ-ի և Հայաստանի խնդիրը երկու հարթություն ունի ՝ իրավական և քաղաքական։ Դիտարկենք երկուսն էլ",- առաջարկել է փորձագետը։

Այս առնչությամբ նա ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Հայաստանի ՍԴ-ն այս հարցը դիտարկում է ոչ առաջին անգամ, ոչ էլ "պուտինյան Քեյսին" խիստ կցելով։ Մարկեդոնովը հիշեցրել է, որ 2004 թվականին հանրապետության Սահմանադրական դատարանն արդեն արտահայտվել է Հռոմի ստատուտի վերաբերյալ. այն չի ճանաչվել երկրի հիմնական օրենքին համապատասխան: "Երեւանն՝ ինքը, ստատուտը ստորագրել է 1999 թվականին, սակայն մինչ օրս չի վավերացրել։ Առաջ ընկնելով՝ ասենք, որ ՍԴ-ի ներկայիս որոշումը վավերացում չէ, դա Ազգային ժողովի իրավասությունն է։ Նկատենք, որ Հայաստանի Սահմանադրությունը երկու անգամ բարեփոխվել է 2004 թվականից հետո (2005 և 2015 թվականներին):

ՄՔԴ-ի նկատմամբ Երևանի հետաքրքրությունը թելադրված է նրանով, որ հայկական իշխանությունները (և ընդհանրապես քաղաքական գործիչները) ձգտում են պատասխանատվության ենթարկել Ադրբեջանի ներկայացուցիչներին։ Բալկանյան շաբլոններով: Եվ  ՍԴ դիմելը նախաձեռնել է հանրապետության կառավարությունը՝ 2022 թվականին։ Արդյո՞ք միջազգային իրավական ինստիտուտների միջոցով Բաքվի վրա ազդելու հայկական իշխանությունների փորձերը միամիտ են թվում: Ավելի շուտ այո, քան՝ ոչ: Հայկական փորձագիտական հանրությունում և, ընդհանրապես, հասարակությունում կա ընդհանրապես "իրավական ֆետիշիզմ"։ Կարծես թե քաղաքականությունը "ստանդարտներով" է ձեւվում, այլ ոչ թե՝ շահերով։ Բալկանյան շաբլոնների համար անհրաժեշտ է հավաքական Արևմուտքի կողմից մի կողմի միանշանակ աջակցություն և մյուսի մարգինալացում՝ նույնքան միանշանակ", - նշել է ռուս քաղաքագետը ։

Ընդ որում, նա կարծում է, որ հայ-ադրբեջանական հակամարտության դեպքում նման բան չի նկատվում ։ Նրա խոսքով ՝ հենց այդ պատճառով է, որ հավատը վերացական իրավունքի և արդարության նկատմամբ արդարացված չի թվում։ Մարկեդոնովը հավելել է, որ առնվազն այստեղ և հիմա։ Սակայն, քաղաքագետի համոզմամբ, ճիշտ չի լինի դրանում տեսնել միայն և բացառապես "Հայաստանի շրջադարձ" դեպի Արևմուտք կամ "աշխարհաքաղաքական շրջադարձ":

"Ռուսաստանի և Հայաստանի մոտ այսօր շատ բան բարդ է ստացվում։ Երեւանը տատնվում է "ազգային մինիմալիզմի" եւ Ղարաբաղից դե ֆակտո հրաժարվելու եւ "Արցախին կառչելու"ձգտման միջեւ ։ Այս ճանապարհին երբեմն տարօրինակ զիգզագներ են արվում։ Եվ ոչ միայն արևմտյան, այլև արևելյան ուղղությամբ (Իրան, Հնդկաստան): Ռուսաստանը որոշակիություն է ուզում, նրան անհանգստացնում են Երևանի շփումները Վաշինգտոնի, Բրյուսելի և Փարիզի հետ, ԵՄ առաքելությունը Հայաստանի տարածքում։ Եվ այս համատեքստում ռացիոնալ վերլուծությունը հաճախ փոխարինվում է հույզերով: Արդյունքում, յուրաքանչյուր սխալի համար մեղադրանք է առաջ քաշվում: Բայց եկեք հարց տանք: Ու՞մ են հետաքրքիր և շահավետ հայերի ու ռուսների վեճերը: Ով կուրախանար Մոսկվայի և Երևանի միջև բարիկադների ի հայտ գալուց: Ամենայն հավանականությամբ՝ Ռուսաստանի հակառակորդները", - շարունակել է նա։

Մարկեդոնովը կարծում է, որ նրանք շփում են ձեռքերը, տեսնելով, թե ինչպես են երկու երկրների բարձրաստիճան ներկայացուցիչները "բարեհաճություններ" փոխանակում: Միևնույն ժամանակ, նա հարց է տալիս. արդյո՞ք  արժե խրախուսել այդ ուժերին։

"Ավելի լավ չէ՞ հրապարակայնությունից հանել սուր հարցերը և դրանք լուծել փակ դռների ետեւում: Ավանդական դիվանագիտությունը դեռ ոչ ոք չի չեղարկել, իսկ թվիթերով թող զբաղվեն Մակրոնն ու Կ-ն։ Նրանց մոտ դա ավելի լավ է ստացվում:  Մենք պետք է կենտրոնանանք բովանդակային հարցերի վրա։ Եվ, կրկնեմ եւս մեկ անգամ, ՍԴ որոշումը հաստատում է որոշ փաստաթղթերի պաշտոնական համապատասխանությունը մյուսներին: ՄՔԴ-ի վերաբերյալ քաղաքական որոշումը դեռ առջևում է։ Այս կապակցությամբ արժեր հետևել սիրելի Լեոնիդ Իլյիչի մեծ փոխաբերությանը. "Կլինի հաց, կլինի նաեւ երգ", -ամփոփել է նա: