Երեթշաբթի, 7 Փետրվարի 2023 14:25

Արմինֆո. Հայաստանի սահմանները, անշուշտ, կարմիր գծեր են Ռուսաստանի համար, քանի որ երկու երկրներն էլ ՀԱՊԿ անդամ են։ Այդ մասին հայտարարել է Ռուսաստանի Բարձրագույն տնտեսագիտական համալսարանի համաշխարհային տնտեսագիտության և համաշխարհային քաղաքականության ֆակուլտետի եվրոպական և միջազգային համալիր հետազոտությունների գիտակրթական կենտրոնի փոխտնօրեն և գիտաշխատող Դմիտրի Սուսլովը՝ ՀՀՀ հարցազրույցում։

 

Հաղորդավարի դիտարկմանը, թե ինչու է այդ դեպքում Ռուսաստանը լռում, երբ Ադրբեջանը օկուպացնում է ՀՀ ինքնիշխան տարածքները, ռուս փորձագետը նշել է, թե ռուսական կողմը, գուցե, չի օգտագործում այդ բառը, սակայն գործում է հողի վրա: "Երբ Արևմուտքն այժմ ավելի մեծ մտահոգություն է հայտնում, քան Ռուսաստանը՝ հռետորաբանության մակարդակով, դա չի նշանակում, որ Արևմուտքն իսկապես աջակցում է Հայաստանին, հանձնառու է նրա պաշտպանությանը և անվտանգության ապահովմանը։ Սա նշանակում է, որ Արևմուտքը փորձում է թուլացնել ռուս-հայկական հարաբերությունները և Ռուսաստանի ներկայությունը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում ։ Արևմուտքն իրականացնում է իր եսասիրական շահերը և ուզում է Հայաստանը դարձնել ռուս-արևմտյան մրցակցության ևս մեկ թատերաբեմ, որպեսզի թուլացնի ՌԴ-ին", - վստահեցրել է ռուս փորձագետը։

 

Ընդ որում, նա արձանագրել է, որ ռուսական իշխանությունը չի օգտագործում "օկուպացիա" կամ "ագրեսիա" բառերը, բայց նա  աշխատում է։ Այդ համատեքստում Սուսլովը հիշեցրել է, որ Ռուսաստանը հայտարարել է, թե պատրաստ է երկու օրվա ընթացքում ՀԱՊԿ մոնիթորինգային դիտորդական առաքելություն տեղակայել սահմանին, որը թույլ չի տա առնվազն ուժի կիրառման մասշտաբային դեպքեր ՝ գնդակոծություններ, Ադրբեջանի կողմից տարածքների զավթում:

 

Դիտարկմանը, թե արդյոք զրուցակիցը վստահ է դրանում, Սուսլովն ընդգծել է, որ՝ լիովին վստահ է: Ի պատասխան հաղորդավարը Բերձորի (Լաչինի) միջանցքի շրջափակման օրինակն է բերել, որտեղ կանգնած են ռուս խաղաղապահները, և մատնանշել ռուսական կողմի անգործությունը, ինչին Սուսլովը, մասնավորապես, ասել է. «Ռուսաստանը ճնշում է գործադրում Ադրբեջանի վրա ։ Խոսելու և անելու միջև տարբերություն կա: Միշտ հաճելի է լսել աջակցության մասին բարձրագոչ հայտարարություններ, ինչպես դա անում է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը, և որոնք շատ են դուր գալիս հայ հասարակությանը։ Ռուսաստանը աղմկահարույց հայտարարությունների փոխարեն անում է ՝ ճնշում է գործադրում Ադրբեջանի և Թուրքիայի վրա, որը կանգնած է նրա հետևում, այնքանով, որքանով Մոսկվան այժմ կարող է իրեն թույլ տալ"։

 

Հաղորդավարի դիտարկմանը, թե ինչու է Ռուսաստանը խանդով վերաբերվում, որ Հայաստանը փորձում է համագործակցության հնարավորություն փնտրել նրանց հետ, ովքեր կարող են օգնել՝ այն պայմաններում, երբ ռուսական կողմը ի վիճակի չէ կատարել իր պարտավորությունները, Սուսլովը նշել է, որ Մոսկվան կարող է և անում է ։ Այդ առումով նա հիշեցրել է, որ այս պահին Լեռնային Ղարաբաղում նախկինի պես գտնվում են ռուս խաղաղապահներ։ Նա համաձայնել է, որ Լեռնային Ղարաբաղը անցյալ տարվա դեկտեմբերից գտնվում է շրջափակման մեջ, սակայն ընդգծել է, որ հենց ռուսական ճնշումն է թույլ տվել ապահովել հումանիտար շարասյուների անցումը միջանցքով, ինչպես նաեւ վերականգնել ԼՂՀ գազամատակարարումը: "Թող դատապարտող հայտարարություններ չանի Ադրբեջանի և Թուրքիայի հասցեին, բայց, այնուամենայնիվ, Ռուսաստանը փորձում է հնարավորինս հեշտացնել հումանիտար միջանցքի աշխատանքը", - նշել է ռուս փորձագետը։

 

Ի պատասխան հաղորդավարի այն խոսքերի, թե Հայաստանն ասում է, որ "սիրելի Ռուսաստան, եթե դու թուլացել ես և չես կարող կատարել քո դերը, ապա մենք ուզում ենք քեզ փոխարինել", Սուսլովը նշել է, որ եթե հայկական կողմը ցանկանում է փոխարինել ՌԴ-ին, ապա դա, իհարկե, ոչ բարեկամական քայլ է։ Նրա խոսքով ՝ կարելի է խոսել Հայաստանի կողմից այն ջանքերը լրացնելու մասին, որոնք իրականացնում է Ռուսաստանը ։ "Բայց եթե դուք ասում եք, որ Ռուսաստանի փոխարեն, ռուսական երաշխիքների և ներկայության փոխարեն պետք է տեղակայվի մեկ ուրիշը, օրինակ, Եվրամիության կամ ՆԱՏՕ-ի ուժերը, ապա դա, իհարկե, Ռուսաստանն ընկալում է որպես ոչ բարեկամական քայլ", - նշել է քաղաքագետը։

Միևնույն ժամանակ, նա ընդգծել է, որ Ռուսաստանը ձգտում է միջնորդ լինել և չի ցանկանում կողմ ընտրել։ Սուսլովը հավելել է, որ Ռուսաստանը չի ցանկանում թույլ տալ, որ մի կողմից Ադրբեջանն ու Թուրքիան լինեն, Մյուս կողմից ՝ Հայաստանն ու Ռուսաստանը ՝ որպես թշնամիներ, քանի որ հենց դա կդադարեցներ համեմատաբար լոկալ հակամարտությունը շատ լուրջ, նման այն բանին, ինչ այսօր նկատվում է Ուկրաինայում։

 

Ռուս փորձագետը նշել է, որ լիովին հասկանում է Հայաստանի դժգոհությունը, և ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Ադրբեջանն էլ կցանկանար արագացնել կարգավորման որոշ գործընթացներ և արձանագրել ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում իր փաստացի հաղթանակը, թեկուզ կիսատ, ի դեպ՝ Ռուսաստանի շնորհիվ: Նա ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Ադրբեջանը փորձում է նոր իրողություն ստեղծել գետնի վրա և արդեն ելնել այդ նոր պայմաններից ։ Սուսլովը համոզված է, որ դա կանգնեցնելու համար անհրաժեշտ է աղմկահարույց հայտարարություններ չանել այն մասին, թե ով է ճիշտ, իսկ ով ՝ մեղավոր, և, առավել ևս, այնպիսի հայտարարություններ, ինչպիսին անում է Մակրոնը, թե, իբր, Ռուսաստանը դավաճանել է Հայաստանին և, ընդհանրապես, ձգտում է ապակայունացնել իրավիճակը հետխորհրդային տարածքում։ "Լավ ապակայունացում է: Հենց Ռուսաստանն է կանխել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վերացումը 2020 թվականին։ Հենց Ռուսաստանն է ապահովել, որ այդ տարածքի կեսը մնաց հայկական վերահսկողության տակ՝ և հայ բնակչությամբ։ Հենց Ռուսաստանն է կանխել Լեռնային Ղարաբաղում Սերբական Կրաինայի սցենարը, այսինքն, համապատասխան տարածքի ամբողջական վերացումը։ Եթե Հայաստանն իսկապես շրջվի Ռուսաստանից, ասի՝ "բոլորս դժգոհ ենք, հիասթափված, թող ռուս խաղաղապահները հեռանան, դուրս գանք ՀԱՊԿ - ից" և այլն, ես վախենում եմ, որ այս ամենը կավարտվի հենց Սերբական Կրաինայի սցենարով, որովհետև Արևմուտքը օգնության չի գա՝ ոչ Ֆրանսիան, ոչ Միացյալ Նահանգները ։ Եվ այդ ժամանակ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը կվերացվի ամբողջությամբ, այլ ոչ թե այնպես, ինչպես հիմա՝ կիսով չափ, և, հնարավոր է, որ Հայաստանի սահմանները նույնպես էականորեն փոխվեն", - ասել է փորձագետը, հավելելով, որ Ռուսաստանը կցանկանար խուսափել այդ սցենարից։ Նրա խոսքով, Ռուսաստանը ցանկանում է ամեն կերպ պաշտպանել Հայաստանին եւ ապահովել նրա անվտանգությունը, սակայն Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի հետ ուղղակի առճակատման մեջ չմտնելով, ոչ Ուկրաինայում ՀՌԳ-ից առաջ, եւ, առավել եւս, հիմա: Նա նաև չի համաձայնել, որ Ռուսաստանը թուլացել է, նշելով, որ այսօր Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև տոտալ առճակատման պայմաններում նվազել են Թուրքիայի վրա ճնշում գործադրելու Մոսկվայի հնարավորությունները։ "Ներկա պայմաններում Ռուսաստանը չի կարող ուղղակի առճակատման գնալ Թուրքիայի հետ, բայց դա ամենևին չի նշանակում, որ նա հեռանում է Հայաստանից։ Ռուսաստանը շարունակում է ճնշում գործադրել Թուրքիայի և Ադրբեջանի վրա և պահպանում է իր ներկայությունը ։ Բայց այդ ներկայությունը շարունակելու համար Հայաստանը պետք է ողջունի այդ ներկայությունը։ Մենք ոչ մի դեպքում Հայաստանից չենք պահանջում հրաժարվել Արևմուտքի հետ հարաբերություններից և ամբողջությամբ միանալ ռուսական դիրքորոշմանը։ Առավել ևս, որ Ռուսաստանը շահագրգռված չէ, որ Հայաստանի նկատմամբ պատժամիջոցներ կիրառվեն, բայց ՀՀ-ի կապերն Արևմուտքի հետ, եվրոպական առաքելությունը պետք է լինեն ռուսական ջանքերի լրացում, այլ ոչ թե փոխարինում", - ընդգծել է քաղաքագետը։

 

Անդրադառնալով ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի այն հայտարարությունը մեկնաբանելու խնդրանքին, թե "Հայաստանը փաստացի օկուպացրել է Ադրբեջանի տարածքները", Սուսլովը համոզմունք է հայտնել, որ Լավրովի բավական կտրուկ հայտարարությունը Ռուսաստանի ղեկավարության որոշակի հիասթափության արտացոլումն էր այն արտաքին քաղաքական գծից, որը որդեգրել է Հայաստանի ներկայիս քաղաքական ղեկավարությունը, նախեւառաջ, Արեւմուտքի հետ մերձեցման ուղղությամբ: "Եվ այն բանից, որ, ինչպես կարծում է Ռուսաստանը, Հայաստանը ցանկանում է Լեռնային Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ առաքելության դերը փոխարինել Արևմուտքի խաղաղապահ դերով։ Դա իսկապես Ռուսաստանում որոշակի թյուրիմացություն ու հիասթափություն է առաջացնում, այստեղից էլ՝ համապատասխան կոշտ խոսքերը, սա՝ առաջինը։ Երկրորդ, ինչպես ես հասկանում եմ, "օկուպացիա" ասելով Լավրովը նկատի ուներ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ յոթ շրջանները, որոնք առաջին ղարաբաղյան պատերազմի արդյունքում հայտնվել էին Հայաստանի վերահսկողության տակ", - ամփոփել է ռուս փորձագետը։