Երեթշաբթի, 8 Նոյեմբերի 2022 20:42

Արմինֆո. Վաշինգտոնում բավական բովանդակալից բանակցություններ են ընթացել Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների միջև՝ ԱՄՆ պետքարտուղարի միջնորդությամբ, սակայն, հասկանալի պատճառներով ոչինչ չի ստորագրվել, կողմերն ընդհանուր հայտարարի չեն եկել։

Այդ մասին նոյեմբերի 8-ին Երեւանում կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է Գլոբալիզացիայի եւ տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Ստեփան Գրիգորյանը։

 

Ընդ որում, նա հիշեցրել է, որ 30 տարի բանակցություններ են ընթանում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման շուրջ, եւ ամեն անգամ կարեւոր հարցերը մնում են հաջորդ հանդիպմանը: Սակայն, ըստ նրա, այս իրավիճակում դրական կարելի է համարել այն, որ Ադրբեջանը չի կրակում (նոյեմբերի 7 - ի գիշերը Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն հերթական անգամ գնդակոծել է հայկական դիրքերը երկրի արևելյան սահմաններին - խմբ.), իսկ դրա փոխարեն բանակցություններ են ընթանում ։ Ընդ որում, Գրիգորյանը հավաստիացրել է, որ Ադրբեջանը չէր համարձակվի տարածաշրջանում ինչ - որ ռազմական գործողություններ իրականացնել Վաշինգտոնում բանակցությունների ժամանակ։

 

"Դրական կետեր, իհարկե, կան։ Ամերիկյան միջնորդությունը ադրբեջանական ագրեսիայի զսպող մեխանիզմ է։ Բայց միամտություն կլիներ կարծել, որ միանգամից բոլոր հարցերը կլուծվեն, և կստորագրվի ինչ-որ փաստաթուղթ, որի վերաբերյալ մտահոգություններ կային", - վստահեցրել է փորձագետը ՝ կարևորելով այդ ձեռքբերումների արձանագրումը։

 

Միևնույն ժամանակ, նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ այսօր առկա է իրավիճակի կարգավորման երեք ձևաչափ ՝ Պուտին-Փաշինյան-Ալիև գոյություն ունեցող ձևաչափը, այսինքն, Ռուսաստան-Հայաստան-Ադրբեջան ամենաբարձր մակարդակով, առաջացել է հայկական կողմի համար շատ կարևոր և օգտակար Մակրոն-Միշել-Փաշինյան-Ալիև ձևաչափը, այսինքն, եվրոպական հարթակը, որի շրջանակներում բանակցում են Երևանն ու Բաքուն, և երրորդը, ըստ նրա, առավել կարևորը, Վաշինգտոնում ՀՀ և ԱՀ ԱԳՆ ղեկավարների մակարդակով, կամ ամերիկյան միջնորդությունը:

 

Համաձայնելով, որ ամերիկյան եւ եվրոպական միջնորդությունը փոխկապակցված են, Գրիգորյանը նշել է, որ Ռուսաստանը կորցրել է մենաշնորհատիրոջ դիրքը Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ բանակցություններում: Նրա խոսքով ՝ այսօր Վաշինգտոնի եւ Բրյուսելի ձեւաչափերը ոչ պակաս նշանակություն ունեն, քան՝ ռուսականը։ "Գետնի վրա իրավիճակ է փոխվել։ Դա շատ կարևոր է", - վստահեցրել է նա, ևս մեկ անգամ ընդգծելով, որ Ռուսաստանն այլևս մենաշնորհատեր չէ Հայաստանում և Արցախում, այդ մենաշնորհն ավերված է։

 

Տարածաշրջանում Իրանի միջնորդական դերի մասին հարցին ի պատասխան՝ փորձագետը նշել է, որ չգիտի, թե ինչով կարող է օգտակար լինել Իրանը: "Այո, մեծ հաշվով, Իրանը Հայաստանի հետ խնդիրներ չունի, բայց նա մեծ խնդիրներ ունի Ադրբեջանի հետ։ Շատերը չգիտեն, որ պաշտպանական ոլորտում Իսրայելի հետ Ադրբեջանի խորը համագործակցությունը նյարդայնացնում է Իրանին։ Ես վստահ չեմ, որ Իրանը կարող է լիարժեք միջնորդ լինել, բայց ով ասաց, որ մենք պետք է անտեսենք նրան", - ասել է նա՝ հիշեցնելով նաեւ միջնորդության մասին վրացական կողմի առաջարկը։

 

Սակայն, ինչպես շարունակել է Գրիգորյանը, Հայաստանում պետք է հասկանան, որ Իրանն ու Վրաստանը չեն կարող գլխավոր դեր խաղալ, այլ կարող են միայն լրացնել այդ միջնորդական ջանքերը։ Նրա հավաստմամբ ՝ միայն խոշոր տերություններն են կարողանում նման ջանքեր գործադրել եւ ինչ-որ ազդեցություն ունենալ։ Այս առումով փորձագետը նշել է նաև տարածաշրջանում ԵՄ և ԵԱՀԿ դիտորդական առաքելությունների դերը ։

 

Դիտարկմանը, որ, այնուամենայնիվ, միջազգային կառույցների կողմից գործուն միջոցներ չեն ձեռնարկվել ադրբեջանական օկուպացիոն զորքերը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից դուրս բերելու ուղղությամբ, Գրիգորյանը վստահեցրել է, որ այս հարցում շատ բան կախված է մեզանից: "Մենք սիրում ենք պատասխանատվությունը կամ մեղքը գցել ուրիշների վրա։ 2021 թվականի մայիսից Ադրբեջանը մի քանի ուղղություններով ներխուժել է մեր ինքնիշխան տարածքներ։ Սակայն մենք դիմու՞մ ենք ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին, ԵԱՀԿ խորհրդին, միջազգային կառույցներին։ Հենց որ սեպտեմբերի 14-ին մենք դիմեցինք ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին՝ Ֆրանսիայի աջակցությամբ, եւ աջակցություն խնդրեցինք, այն սկսվեց", - վստահեցրել է նա, ընդ որում, որպես գործուն միջոց նշել է միայն 17 հայ ռազմագերիների վերադարձը:

 

Գրիգորյանը նաև նշել է, որ այժմ որոշակի ուժային կենտրոնների կողմից նախապատրաստվում են մի շարք գործուն բանաձևեր, և Եթե Ադրբեջանը դուրս չհանի իր զորքերը, ապա կենթարկվի պատժամիջոցների։

 

Միեւնույն ժամանակ, փորձագետը Ռուսաստանին եւ ՀԱՊԿ-ին մեղադրել է ՀՀ-ի նկատմամբ ադրբեջանական ագրեսիան չդատապարտելու համար, քանի որ Բաքուն այժմ Մոսկվայի դաշնակիցն է։ "Բավական բարդ իրավիճակ է ստեղծվել մեզ համար, մեր ավանդական գործընկերները՝ Ռուսաստանը և ՀԱՊԿ-ը, չեն ճանաչում Ադրբեջանի ագրեսիան, իսկ ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան և, նույնիսկ, Մեծ Բրիտանիան ճանաչում են։ Հայաստանի կառավարության վերջին ճիշտ քայլերը հանգեցրին այն բանին, որ Ադրբեջանի նկատմամբ սկսեցին ճնշում գործադրել", - ասել է Գրիգոյարնը, չմանրամասնելով, թե կոնկրետ ինչ քայլերի մասին է խոսքը։

 

Միևնույն ժամանակ, Գրիգորյանը խոստովանել է, որ գերտերություններից յուրաքանչյուրն իր շահերն ունի այս տարածաշրջանում, և դրանցից ելնելով էլ նրանք գործում են։