Ուրբաթ, 4 Նոյեմբերի 2022 16:35

Արմինֆո. Անվտանգության ոլորտում Հայաստանի և Իրանի միջև ավելի խորը համագործակցություն ակնկալելու հարկ չկա։ Նման տեսակետ արտահայտել տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանը՝ մեկնաբանելով նոյեմբերի 1-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի  Թեհրան կատարած այցի արդյունքները։

 

Ինչպես նշել է փորձագետը, այսօր տարածաշրջանի բոլոր պետությունները գտնվում են ակտիվ քաղաքական զարգացումների փուլում, երբ միաժամանակ տարբեր ուղղություններով ակտիվ քաղաքական գործընթացներ են ընթանում: Այս ֆոնին դիտվում են տարածաշրջանում իրենց շահերն ունեցող երկրների, այդ թվում ՝ Իրանի ներկայացուցիչների ակտիվ շփումներ։

 

Մասնավորապես, Թեհրանը, ինչպես նշել է փորձագետը, հակազդում է "միջանցքային" տրամաբանությանն առնչվող թուրքական սպառնալիքների, որը ինչպես Իրանի, այնպես էլ Հայաստանի համար "կարմիր գիծ" է ։ Բացի այդ, Թեհրանին մտահոգում են Հայաստանի անվտանգության հետ կապված սպառնալիքները, եւ եթե Երեւանը դա զգում է երկրի սահմաններին, ապա Իրանը՝ սեփական պետության ներսում, որտեղ ծավալվել են բողոքի տարբեր ակցիաներ, որոնց ֆոնին զգալիորեն աճել է թուրքական գործոնը: Դա դրսևորվում է Թուրքիայի, Ադրբեջանի, Իսրայելի, ԱՄՆ-ի, Սաուդյան Արաբիայի կողմից Իրանի դեմ ուղղված քարոզչական քայլերի ակտիվացման ջանքերը միավորելու փորձերի տեսքով ։

 

Այս համատեքստում՝ Հայաստանի և Իրանի միջև էլեկտրաէներգիայի փոխանակման բարտերային գործարքի երկարաձգումը փորձագետը կապել է ոչ միայն որպես երկու պետությունների միջև համագործակցության տնտեսական բաղադրիչ, այլև որպես տարածաշրջանի անվտանգության բարձրացմանն ուղղված բաղադրիչ։ "Գնահատելով տարածաշրջանում տեղի ունեցող գործընթացները ՝ ոչ մի կերպ չպետք է բացառել նոր պատերազմի հնարավորությունը, որի պայմաններում կարող են խնդիրներ առաջանալ՝ ռուսական գազի մատակարարման հետ կապված։ Եվ այդ պատճառով Թեհրանում կնքված պայմանագիրը շատ ավելի կարևոր նշանակություն է ստանում, հատկապես, տարածաշրջանում Իրանի դերի ուժեղացման ֆոնին ՝ իր իսկ նախաձեռնությամբ", - ընդգծել է փորձագետը։

 

Նա հիշեցրել է, որ եթե մինչև 2020 թվականի արցախյան պատերազմը Իրանի դիրքորոշումը շատ զուսպ էր, ապա, հատկապես, Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի տարածքի մի մասի օկուպացումից հետո վերջին ամիսներին Թեհրանի ակտիվությունը սկսել է դրսևորվել շատ ավելի մեծ եռանդով, այդ թվում ՝ ամենաբարձր մակարդակով։

 

Սակայն, ինչպես կարծում է փորձագետը, անվտանգության ոլորտում չպետք է ակնկալել Հայաստանի եւ Իրանի միջեւ ավելի խորը համագործակցություն։ Եվ դրա պատճառը պետք է փնտրել գլոբալ գործընթացների համատեքստում՝ Ռուսաստանի Դաշնության դիրքերի թուլացումից հետո։ Թեհրանն այդ փաստը դիտարկում է որպես տարածաշրջանում իր դիրքերի լիարժեք հաստատման հնարավորություն ։ "Իրանի համար չափազանց կարեւոր է արձագանքն այն գործընթացներին, որոնք տեղի են ունենում, քանի որ, հակառակ դեպքում, նա կարող է երկրի ներսում մարտահրավերների բախվել", - կարծում է Պետրոսյանը:

 

Փորձագետը նշել է, որ խաղադրույք կատարելով Իրանի վրա, հայկական կողմը պետք է հաշվի առնի մի քանի գործոն, որոնց շուրջ կարելի է վստահորեն շարունակել աշխատանքը։ Առաջին հերթին, խոսքը "միջանցքի" խնդրի,  գազամատակարարման և թուրքական ազդեցության զսպման մասին է։ Բայց ակտիվ ռազմական գործողությունների Իրանը կարող է անցնել միայն այն դեպքում, երբ զգա սեփական անվտանգության համար սպառնալիք։ Հենց նման սպառնալիքի հնարավորությունից ելնելով՝ իրանական զինված ուժերը զորավարժություններ են անցկացրել Ադրբեջանի հետ սահմանների մոտ։ Իսկ Կապանում հյուպատոսության բացմամբ Իրանը հստակ հասկացրել է իր ազգային շահերի մասին, ինչը շատ լավ հասկանում են ինչպես Բաքվում, այնպես էլ Անկարայում, որոնք հավակնում են հայ-իրանական սահմանի մի մասին։