Երկուշաբթի, 19 Սեպտեմբերի 2022 19:44

Արմինֆո.Հարավային Կովկասը եւ, մասնավորապես, հայ-ադրբեջանական լարվածությունը Ռուսաստանի համար ավելի երկրորդական քաղաքական խնդիր են դարձել, քանի որ նա շեղված է, իսկ այժմ էլ ճնշված է ռազմական անհաջողություններով ռազմական գործողությունների Ուկրաինական թատերաբեմում։ Այս ֆոնին Ադրբեջանը զգում է Ռուսաստանի թուլության ընկալման և իրականության մեջ արմատավորված հնարավորությունների պատուհանը։ Նման կարծիք է հայտնել Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, վերլուծաբան Ռիչարդ Կիրակոսյանը։

 

Նրա խոսքով ՝ սա երեք առանցքային գործոններից մեկն է, որի վրա հույսը դրել է Ադրբեջանը ՝ հերթական արկածախնդրությունը ձեռնարկելով։ "Երկրորդ գործոնը վերջերս ԵՄ-ի հետ առանցքային համաձայնագրի կնքումն էր, որի համաձայն, Ադրբեջանը պայմանագիր է կնքել դեպի Եվրոպա բնական գազի մատակարարման վերաբերյալ ՝ որպես Ռուսաստանից էներգառեսուրսների ներմուծմանը ռազմավարական այլընտրանք ։ Իրականում, այս համաձայնագիրը միայն ոգևորեց Ադրբեջանին, որը նրան ընկալում է որպես եվրոպացիների վրա ազդելու լծակներ ձեռք բերելու և Ռուսաստանի աչքում Բաքվի հեղինակությունն էլ ավելի ամրապնդելու նոր միջոց", - համոզված է վերլուծաբանը։

 

Ընդ որում, Գիրագոսյանն արձանագրել է, որ Ադրբեջանը նաեւ միանգամայն իրավացի էր միջազգային հանրության գնահատման, Արեւմուտքի արձագանքի ռիսկերի կշռման եւ ընդունման հարցում: Նրա խոսքով՝ Ադրբեջանը հստակ կանխատեսել է սովորական "կեղծ համարժեքության" եւ "անտեղի հավասարության" օգտագործումը դիվանագիտական հայտարարությունների հոսքում, որոնք "երկու կողմերին" դեէսկալացիայի կոչ են անում:

 

"Այդ անհապաղ պատասխանը ադրբեջանական հարձակումներին անհասցե արձագանքի տեսքով միայն ամրապնդեց Ադրբեջանի ինքնավստահությունը։ Եւ անհանգստության նման երեւակայական արտահայտությունները, որպես կանոն, հաստատում էին, որ Ադրբեջանի նկատմամբ որեւէ պատժիչ միջոցներ չեն կիրառվի", - նշել է Կիրակոսյանը IWPR-ի հոդվածում ։

 

Սակայն, նրա խոսքով, որոշ անակնկալներ էլ են եղել Ադրբեջանի համար, քանի որ ԱՄՆ-ը, Նիդեռլանդներն ու Ֆրանսիան շատ ավելի կոշտ դիրքորոշում են որդեգրել Ադրբեջանի նկատմամբ: Վերլուծաբանը գտնում է, որ նման բացահայտ դիրքորոշումները զարմացրել են ադրբեջանական ղեկավարությանը, թեև այդ հայտարարությունների տակ դեռ կոնկրետ գործողություններ չկան: "Հարձակման ժամանակի վերաբերյալ երրորդ նկատառումը Հայաստանի հետ դիվանագիտական գործընթացի շրջանակներում բանակցություններում իր դիրքերն ամրապնդելու համար Ադրբեջանի ավանդական հենարանին զենքի ուժի վրա վերադարձն էր ։Ադրբեջանի վերջին հարձակման ամենասարսափելի դասերից մեկը այն է, որ հիմա ակնհայտ է զսպուման միջոցների  բացակայությունը ", - արձանագրել է վերլուծաբանը ։

 

Գիրագոսյանը համոզված է, որ ոչինչ եւ ոչ ոք ներկայումս ի վիճակի չէ զսպել Ադրբեջանին, իսկ հետպատերազմյան շրջանը ներկայումս բնութագրվում է վառ արտահայտված անորոշությամբ, և դիվանագիտությանը տրամաբանական և ողջամիտ վերադարձի հեռանկարներն իսկապես տխուր են թվում ։

"Այնուամենայնիվ, ավելի երկարաժամկետ հեռանկարում արդարացված լավատեսության որոշակի աստիճան կա ։ Ավելի դրական կանխատեսումը հիմնված է նոր, աննախադեպ հետպատերազմյան իրականության վրա ։ Ադրբեջանի համար ռազմական ճնշումն ու ագրեսիվ դիրքորոշումը կայուն չեն և փաստացի արդեն նվազող դիվիդենտներ են բերում ։ Ադրբեջանի կողմից զենքի ուժի վրա այդքան սուղ արդյունքներ են գրանցվում այն ժամանակ, երբ դիվանագիտական փոխգործակցության վերսկսումը շատ ավելի մեծ առավելություններ է տալիս երեք տարբեր ոլորտներում", - նշել է փորձագետը ՝ հավելելով, որ Ադրբեջանը դիվանագիտական ասպարեզում ավելի շատ արդյունքներ ու զիջումներ է ստանում հայկական կողմից, այդ թվում ՝ հաղորդակցության ապաշրջափակման առումով ։

 

Ընդ որում, անդրադառնալով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի Հայաստան կատարած այցին, Գիրագոսյանը համոզմունք է հայտնել, որ այցը երկրի համար այս բարդ ժամանակաշրջանում վկայում է տարածաշրջանի նկատմամբ Միացյալ Նահանգների քաղաքականության փոփոխության մեկնարկի մասին: "Այս կոնկրետ այցը կոնկրետ ժամանակ քաղաքականության փոփոխության վկայությունն է, վերջին իրադարձությունների եւ աավտորիտար Ադրբեջանի հարձակման լույսի ներքո հայկական ժողովրդավարությանն աջակցելու ձգտում։ Մի կողմից, մենք չպետք է ավելին սպասենք,՝ ոչ հիմա ։ Սա քաղաքականության փոփոխության սկիզբն է ։ Իմ կարծիքով, դա խոսում է տարածաշրջանում Արեւմուտքի ՝ ԱՄՆ - ի եւ ԵՄ - ի ավելի մեծ ներգրավվածության մասին", - "Ազատություն" ռադիոկայանի եթերում հայտարարել է Կիրակոսյանը ։

 

Հարցին, թե արդյոք հնարավոր է համարում ԱՄՆ-ի կողմից անվտանգության որոշակի երաշխիքների տրամադրումը, Կիրակոսյանը թերահավատություն է հայտնել: "Ես թերահավատորեն եմ տրամադրված։ Այս հարցում, կարծում եմ, մենք պետք է խուսափենք պատրանքներից, որ մենք կարող ենք ուղղակի ռազմական աջակցություն կամ զենք ստանալ Արևմուտքից ։ Իրավիճակը Ուկրաինայում բոլորովին այլ է և չի առնչվում այն ամենին, ինչ կատարվում է Հայաստանի նկատմամբ", - կարծում է նա ։

 

Ընդ որում, վերլուծաբանը համոզված է, որ Հայաստանի ազգային շահերից է բխում ոչ թե ձգտել ՆԱՏՕ, ինչպես դա անում է Վրաստանը, այլ պահպանել Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի միջեւ առավելագույն հավասարակշռությունը ՝ որոշակի օգուտ ստանալով երկու կողմերից:

 

Գիրագոսյանն ուշադրություն է հրավիրել նաև այն փաստի վրա, որ այսօր Արցախի ճակատագիրն ու ապագան ավելի շատ կախված են ռուս խաղաղապահներից, քան ԱՄՆ-ից կամ Հայաստանից ։ "Այստեղ ավելի կարեւոր է, թե ինչ կանի Ամերիկան հենց Հայաստանի համար եւ ինչ կանի Ամերիկան Ադրբեջանի դեմ", - ամփոփել է Կիրակոսյանը: