Հայաստանում բողոքի ակցիայի մասնակիցները պահանջել են կասեցնել ամերիկյան կենսալաբորատորիաների գործունեությունը

Արմինֆո. Այսօր ՀՀ առողջապահության նախարարության Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի շենքի դիմաց տեղի է ունեցել բողոքի ակցիա ընդդեմ երկրի տարածքում ամերիկյան կենսալաբորատորիաների օգտագործման:

Ինչպես լրագրողներին հայտարարել է "Զարթոնք" կուսակցության առաջնորդ, փաստաբան Արա Զոհրաբյանը, ակցիայի անցկացման օրվա ընտրությունը պատահական չէ. 1941 թվականի հունիսի 22-ին նացիստական Գերմանիան հարձակվել է Խորհրդային Միության վրա, ինչի արդյունքում Հայաստանի 500 հազար քաղաքացիներ մասնակցել են մարտական գործողություններին, որոնցից 200 հազարը զոհվել են: Այսօր, նրա ասելով, Հայաստանում գործում են ամերիկյան ութ կենսալաբորատորիաներ, որոնք վտանգ են ներկայացնում երկրի ազգային անվտանգության համար։ Նա նշել է, որ այդ լաբորատորիաները, որոնց գործունեությունը ֆինանսավորվում է ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության կողմից, սպառնում են երկրի ազգային անվտանգությանը: "Այսօր իշխանությունները փորձում են մանիպուլացնել կենսալաբորատորիաների թեման, մասնավորապես, եթե մենք խոսում ենք այդ թեմայի մասին, փորձում են ներկայացնել, թե արդյոք դա ձեռնտու է, օրինակ, Ռուսաստանին կամ մեկ այլ երկրի։ Մինչդեռ, մենք այդ հարցը բարձրացնում ենք, նախ և առաջ, մեր ազգային անվտանգության շահերից ելնելով", - ասել է նա, հավելելով, որ այդ կենսալաբորատորիաները գործում են Շիրակի, Լոռու, Գեղարքունիքի, Սյունիքի և Տավուշի մարզերում։ Այդ լաբորատորիաների գործունեության վերաբերյալ ներկայացվում են հակասական հաղորդումներ, այդ թվում ՝ խոսվում է կենսաբանական զենքի մշակման հնարավորության մասին։ Փաստաբանը կոչ է արել Հայաստանում գործող կենսալաբորատորիաների գործունեության հետաքննություն անցկացնել, հատկապես, կենսաբանական զենքի մշակումն ու կիրառումն արգելելու մասին միջազգային կոնվենցիաների համատեքստում:

Հիշեցնենք, որ 2016 թվականին ԱՄՆ ՊՆ-ի ֆինանսավորմամբ Հայաստանում բացվել է երեք լաբորատորիա ՝ Երեւանում, Գյումրիում եւ Իջեւանում ։ Այսօր, փորձագետների տվյալների համաձայն, դրանց թիվը հասել է 12-ի։ Հայկական և ռուսական ԶԼՄ-ներում պարբերաբար լայն հնչեղություն են ստանում

հրապարակումներն այն մասին, որ այդ լաբորատորիաները երկակի նշանակության օբյեկտներ են և կարող են օգտագործվել ռազմական նպատակներով կենսաբանական զենք ստեղծելու և արտադրելու համար ։

Երեւանում ԱՄՆ ՊՆ ռեֆերենս լաբորատորիայի ստեղծման համար հատկացրել է 15,5 մլն դոլար, իսկ ֆինանսավորման ընդհանուր ծավալը կազմել է 18 մլն դոլար:

Երեւանում, ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության հատկապես վտանգավոր պաթոգենների համար սննդամթերքի անվտանգության բաժնի ռեֆերենս լաբորատորիայի ամբողջական կառուցման համար ներդրվել է 4.1 մլն դոլար, իսկ ՀՀ առողջապահության նախարարության "Հիվանդությունների վերահսկման եւ կանխարգելման ազգային կենտրոնի" ռեֆերենս լաբորատորիայի վերանորոգման համար ԱՄՆ կառավարության կողմից ներդրվել է  9.8 մլն դոլար' ապահովելով շենքի սեյսմակայունությունը եւ ստեղծելով անհրաժեշտ լաբորատոր ենթակառուցվածք: Երկու լաբորատորիաների համար էլ լրացուցիչ 1,7 մլն դոլար է հատկացվել նոր սարքավորումների եւ կահույքի ձեռք բերման նպատակով։

Ուշագրավ է, որ Մոսկվան ու Երեւանը հայտարարել են, որ դեռեւս 2018 թվականին սկսել են աշխատել Հայաստանում ամերիկյան կենսալաբորատորիաներ ռուս մասնագետների մուտքի մասին փաստաթղթի վրա: Ավելին, 2019 թվականի նոյեմբերի 11-ին Երևանում Հայաստանի և Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարները համատեղ մամլո ասուլիսում տեղեկացրել են այդ ուղղությամբ աշխատանքների ավարտի և երկու երկրներում միջգերատեսչական մակարդակով փաստաթղթի համաձայնեցման ակնկալիքի մասին: Սակայն դրանից հետո այդ հարցի շուրջ բոլոր խոսակցությունները հանդարտվել են։

Լաբորատորիաները պահպանելու համար ԱՄՆ-ը հսկայական միջոցներ է ծախսում։ Օրինակ, Ուկրաինայում նրանք ծախսել են 200 մլն դոլար (Ուկրաինայում կենսալաբորատորիաների քանակը կազմում է ավելի քան 30 միավոր), Վրաստանում՝ ավելի քան 150 մլն դոլար, իսկ Ղազախստանում՝ ավելի քան 130 մլն դոլար ։ Հայաստանում այդ լաբորատորիաներում ներդրվել է ավելի քան 25 մլն դոլար։ Դրանք գործում են Երևանում, Գյումրիում, Վանաձորում, Իջևանում և հանրապետության այլ մարզերում։ "Համատեղ մասնակցությամբ կենսաբանական ծրագրի" բյուջեն կազմում է 2,1 մլրդ դոլար, եւ ֆինանսավորվում է ամերիկյան Անվտանգության սպառնալիքի նվազեցման գործակալության (DTRA) կողմից: