Հինգշաբթի, 13 Հունվարի 2022 17:07

Արմինֆո. Չնայած ակնհայտ տարբերություններին ՝ Ղազախստանում, Հայաստանում և նախկին ԽՍՀՄ այլ կետերում տեղի ունեցող իրադարձությունները մեծ, միասնական աշխարհաքաղաքական խճանկարի մաս են կազմում։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել Սեւծովյան-կասպիական տարածաշրջանի ինստիտուտի տնօրեն, արեւելագետ Վիկտոր Նադեին-Ռաեւսկին:

 

"Այս լույսի ներքո՝ ես Ղազախստանի վերջին իրադարձությունները չէի դիտարկի հետխորհրդային տարածքում մյուս ազդակներից առանձին։ Իսկ ընդհանուր պատկերը, տեղի ունեցածի էությունը պարզ է դառնում միայն ողջ պատկերը դիտելիս, որտեղ առաջին պլանում, անկասկած, գտնվում են Ռուսաստանն ու Թուրքիան, եւ հետո միայն նրանց մյուս գործընկերները", - կարծում է նա։

 

Այս լույսի ներքո՝ արեւելագետը նշել է Թուրքիայի վերջին տասնամյակների ակտիվ մերձեցումը Ղազախստանի հետ: Ինչպես նաեւ կրթական գործընթացը, որի շրջանակներում ոչ անհայտ Ֆեթհուլլահ Գյուլենի կոչով Կենտրոնական Ասիա են մեկնել հազարավոր թուրք դասախոսներ, որոնք այնտեղ բացել են թուրքական վարժարաններ եւ համալսարաններ: Նա հիշեցրել է միայն Ղազախստանում 26 թուրքական ուսումնական հաստատությունների, ինչպես նաեւ մշակութային եւ կրոնական կազմակերպությունների գոյության մասին։

 

Ներկայիս ղազախական էլիտայի մի մասը, ըստ Նադեին-Ռաևսկու, բաղկացած է Թուրքիայում լավ կրթություն ստացած ղազախներից։ Վերջիններս, միանգամայն հասկանալի պատճառներով, ակնհայտորեն ռուսամետ չեն։

 

Որպես արդյունք՝ վերջին տարիներին Ղազախստանն ու Թուրքիան ակտիվորեն մերձեցել են բոլոր ուղղություններով, առաջին հերթին՝ ուժային վեկտորում։ Այս լույսի ներքո նա հիշեցրել է, որ տասնամյակներ շարունակ խոսել է ՌԴ-ում եւ շրջակա երկրներում թյուրքական ազդեցության մեծացման սպառնալիքի մասին։

 

"Եվ, իհարկե, դիտարկելով Ղազախստանում ներքաղաքական ճգնաժամի պատճառները, անհրաժեշտ է նշել ՀԿ-ների համատարած ճնշիչ ազդեցությունն այնտեղ, ինչպես նաեւ նախկին ԽՍՀՄ ողջ տարածքում,  որոնք գոյություն ունեն բացառապես Արեւմուտքի միջոցներով։ Եվ, ինչպես ամենուրեք հետխորհրդային տարածքում, այդ մարդիկ կայծակնային արագությամբ արձագանքեցին տեղի կլանային օլիգարխիայի հրահրած բնակչության տարերային բողոքին։ Եվ վստահաբար թամբեցին իրավիճակը, ինչը բնավ նորություն չէ գունավոր հեղափոխությունների կազմակերպման գործում", - ընդգծել է նա։

 

Այս լույսի ներքո՝ արեւելագետը հիշեցրել է, որ տարիներ շարունակ խոսել է Կենտրոնական Ասիայի երկրների նկատմամբ ահաբեկչական եւ թյուրքական սպառնալիքի փոխադարձ կապի մասին: Աֆղանստանում "Թալիբան" շարժման իշխանության գալուց հետո էլ ավելի ակտիվացած գործընթաց։ Ճիշտ չհամարելով այդ գործոնների կապի անտեսումը՝ Նադեին-Ռաեւսկին ընդգծել է, որ, ընդհանուր առմամբ, այդ ամենը լիովին համապատասխանում է ԱՄՆ-ի եւ ՆԱՏՕ-ի գծով նրա դաշնակիցների շահերին:

 

"Հետևելով Ղազախստանում ՀԱՊԿ-ի արձագանքի և վերջին քայլերի արագությանը՝ ես տեսնում եմ այդ սպառնալիքների գիտակցումը։ Կարծում եմ, որ հաշվի առնելով նախկին համանման իրադարձությունները հետխորհրդային տարածքում, այս անգամ որոշում կայացվեց չեզոքացնել դրանք։ Այս լույսի ներքո՝ պատկերը միայն լրացնում են Անկարայի բողոքները, որը հաշտարար դատավորի դերի է հավակնում Ղազախստանում։ Ասեմ ավելին, իրականացվում են 44-օրյա պատերազմի հետևանքով ստեղծված անկայունությունը Անդրկովկասից Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջան պրոյեկտելու փորձեր։ Եվ այդ փորձերի ներկայիս ձախողումը բնավ չի նշանակում, որ դրանք ապագայում չեն ձեռնարկվի", - ամփոփել է արևելագետը։