Արմինֆո. Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ համաձայնության ձեռք բերումն առկա պայմաններում՝ հարաբերությունների կարգավորման վերաբրեյալ հակամարտող կողմերին առաջարկվող պայմանների նրանց ընկալումներում առկա հակասությունների եւ տարբերությունների համալիրի ֆոնին անհնարին է թվում: ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել արտակարգ և լիազոր դեսպան, արևելագետ, պրոֆեսոր Դավիթ Հովհաննիսյանը։
"Այսօրվա դրությամբ հակամարտող կողմերը ՌԴ միջնորդությամբ քննարկում են երկու լրջագույն խնդիր։ Դրանցից առաջինը՝ հաղորդակցությունների ապաշրջափակումը, մի կողմը' Ադրբեջանը, պատկերացնում է արտատարածքային հատկանիշներով միջանցքի տեսքով, երկրորդ կողմը՝ Հայաստանը՝ բացառապես սեփական տարածքով ճանապարհի տեսքով: Երկրորդ խնդիրը՝ երկու երկրների միջեւ սահմանների սահմանազատման եւ սահմանագծման գործընթացը, դրանց հետագա փոխադարձ ճանաչմամբ, նույնպես լուրջ տարաձայնությունների առարկա է Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ", - ընդգծել է նա։
Այս խնդիրները, պրոֆեսորի կարծիքով, չափազանց կարեւոր են Հայաստանի համար, քանի որ դրանցից մեծապես կախված է երկրի, նրա պետականության ապագան: Սակայն, ոչ պակաս կարևոր խնդիր է, ըստ Հովհաննիսյանի, Արցախի հայկական մնացած մասի պահպանումն է գոյություն ունեցող տեսքով։ Իսկ Ադրբեջանից հայ գերիների վերադարձը հայրենիք, ընդհանրապես, Հայաստանի համար պատվի հարց է։
Այս ֆոնին Ադրբեջանը, ըստ Հովհաննիսյանի, միջանցքի և սահմանների որոշման հարցերում հետապնդում է հայկական շահերին ճիշտ հակառակ շահեր։ Օրինակ, Արցախի հարցում Բաքվի գլխավոր նպատակն էթնիկ զտումն է, որի միջոցով Արցախը կվերածվի առանց հայերի տարածքի։ Նա որպես Ադրբեջանի կարեւոր խնդիր նաեւ նշել է Սյունիքով միջանցքի ձեռք բերումը եւ Հայաստանի մի շարք տարածքների որպես ադրբեջանական սահմանումը՝ սահմանազատման եւ սահմանագծման գործընթացի միջոցով:
Նշելով 44-օրյա պատերազմում Հայաստանի պարտության արդյունքում Ադրբեջանի հետ լիարժեք խաղաղություն հաստատելու հնարավորության վերաբերյալ պատրանքների բացակայությունը հայ հասարակության շրջանում՝ պրոֆեսորը հասարակության ներկա վիճակը որակել է որպես ապակողմնորոշված: "Մենք չգիտենք, թե ում հավատալ, ում վստահել, ինչ աշխարհում ենք ապրում եւ, համապատասխանաբար, ումից եւ ինչ ակնկալենք։ Այս ամենն, իրենց հերթին, արդյունք է աշխարհում դիտվող գլոբալ, աշխարհաքաղաքական փոխակերպումների", - նշել է նա։ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի և 2021թ. հունվարի 11-ի եռակողմ հայտարարությունները Հովհաննիսյանը գնահատում է որպես իրավիճակային և Արցախում հրադադարի և սպանդի շուտափույթ դադարեցման հասնելուն ուղղված: Նրա խոսքով, այդ մասին, ի թիվս այլ բաների, վկայում է փաստաթղթերի տեքստերում նպատակների առկայությունը, այն ուղիների եւ պայմանների բացակայության ֆոնին, որոնցով այդ նպատակներին պետք է հասնել: Այլ կերպ ասած, ըստ պրոֆեսորի, այդ բոլոր հարցերը թողնվել են ապագային։
"Արձանագրելով այս բոլոր իրողությունները՝ հարկ է նշել, որ հայտարարություններում հիշատակված նպատակներին հասնելու ճանապարհը բավականին բարդ է։ Նոյեմբերի 16-ին Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան պայմանավորված է հենց այդ ճանապարհի բարդությամբ, խորդուբորդությամբ։ Համապատասխանաբար, ցավոք, ստիպված ենք արձանագրել, որ սահմանին բախումները կշարունակվեն։ Իսկ այն խնդիրները, որոնք Բաքվում փորձելու են լուծել Երեւանի նկատմամբ ռազմական ճնշում գործադրելու միջոցով, միշտ կլինեն։ Առնվազն, այնքան ժամանակ, քանի դեռ կողմերը մինչև վերջ չեն անցել երկու եռակողմ հայտարարություններով նախանշված ճանապարհը",- ամփոփել է Հովհաննիսյանը։